9K114 (9M114) "Szturm", 1970
("Kokon")

Przeciwpancerny zestaw rakietowy. ZSRR.
Przeciwpancerny kierowany pocisk rakietowy 9M120 ”Szturm-MW”. (Źródło: via "Wikimedia Commons").
Śmigłowcowy przeciwpancerny zestaw rakietowy 9K114 ”Szturm-W” jest przeznaczony do porażenia ruchomych i nieruchomych wozów bojowych (czołgi, bojowe wozy piechoty, transportery opancerzone, samobieżne zestawy artyleryjskie i rakietowe itp.), a także do zwalczania wolnolecących statków powietrznych, w warunkach kontaktu wzrokowego pilota z celem. Wymagania wobec niego przede wszystkim dotyczyły zasięgu i prędkości lotu rakiety. Śmigłowiec powinien bowiem razić cele opancerzone z maksymalnie dużej odległości i jak najkrócej narażać się na ostrzał z ziemi (w owym czasie śmigłowiec nie mógł manewrować podczas naprowadzania rakiety). Można było natomiast mniej rygorystycznie podejść do wymiarów i masy rakiety, która nie musiała być na polu walki przenoszona przez pojedynczych żołnierzy.

Prace nad zestawem rakietowym 9K114 ”Szturm” rozpoczęto w 1968 r. Zestaw równolegle rozwijano w dwóch wariantach: samobieżnym ”Szturm-S” (dla wojsk lądowych) i śmigłowcowym ”Szturm-W” (dla lotnictwa wojsk lądowych). Prace prowadziło Biurze Konstrukcyjnym Przemysłu Maszynowego (KBM) z Kołomny, pod kierunkiem głównego konstruktora biura S.P. Niepobiedimego. Pierwsze balistyczne odpalenia pocisku 9M114 zrealizowano w 1970 r. W dwa lata później, pod przeciwpancerny zestaw rakietowy 9K114 przebudowano jeden z pierwszych śmigłowców Mil Mi-24. Natomiast 23.09.1973 r. wystartował pierwszy śmigłowiec Mi-24W dla którego ostatecznie był on przeznaczony. Szereg nowych, awangardowych rozwiązań, przewidzianych dla nowej konstrukcji spowodowało jednak, że rozwój zestawu 9K114 z pociskiem 9M114 trwał stosunkowo długo. Ostatecznie śmigłowiec Mi-24W, wraz z nowym zestawem przeciwpancernym ”Szturm-W”, oficjalnie przyjęto do uzbrojenia dopiero 28.03.1976 r. Produkcję seryjną podjęły w 1978 r. Zakłady Mechaniczne w Iżewsku. ”Szturm” jest też pierwszym na świecie ppk osiągającym prędkość naddźwiękową! Dwuzakresowy silnik na paliwo stałe rozpędza pocisk do maksymalnej prędkość 530 m/s, czas lotu na odległość 3 km wynosi tylko 7,5 s, a na odległość max 14,5 (wg [3]- 17 )s.

W skład zestawu przeciwpancernego 9MK113 weszła wyrzutnia kontenerowa, pocisk kierowany 9M114 i stacja kierowania ogniem Raduga-Sz. Zastosowano tu koncepcję jednorazowej kontenerowej, hermetycznej wyrzutni, która służy także do przechowywania i transportowania pocisków. Jej resurs wynosi 10 lat z gwarancją zachowania sprawności na poziomie 0,98. W pocisku 9M114 po raz pierwszy zastosowano półautomatyczny, radiowy, bezprzewodowy układ kierowania. Układ ten zapewnia naprowadzenie pocisku według metody trzech punktów. Zadaniem operatora, po odpaleniu pocisku, jest utrzymanie marki centralnej celownika na celu, resztę problemów rozwiązuje automatyka układu kierowania ogniem (jest to tzw. ppk II generacji). Pomiar koordynat pocisku w locie, w stosunku do linii wizowania odbywa się z wykorzystaniem pelengatora aparatury Raduga-Sz, zabudowanej na pokładzie śmigłowca-nosiciela. Konstrukcyjnie celownik i pelengator stanowią jedną całość (optyczną). Zmierzone koordynaty są przekazywane do bloku formułowania komend radiowych, które do aparatury radiolinii są przekazywane z pomocą ruchomej anteny promieniującej w kierunku pocisku paczki zakodowanych sygnałów. Aparatura kierowania na pokładzie pocisku odbiera te impulsy, formuje sygnały odpowiedzi promiennika podczerwieni (flary termicznej) i komendy w kanale kursowym i przechylenia, które przechodzą do bloku sterowania pociskiem. Wypracowano też sposób na zredukowanie niedogodności w obserwacji celu wynikających z silnego dymienia silnika rakiety. Ponieważ nie udało się opracować innego rodzaju paliwa stałego, zmieniono trajektorię lotu pocisku. Zbliża się on do celu po rozciągniętej spirali, otaczającej linię celowania, co gwarantuje operatorowi dobrą widzialność obi aktu ataku. Zapewne ze względu na szczególny tor lotu rakieta otrzymała nazwę ”Kokon”.

Standardowe uzbrojenie Mi-24W stanowiły 2 zdwojone wyrzutnie z czterema ppk 9M114, obok czterech bloków npr. Jest to tzw. wielozadaniowy wariant uzbrojenia śmigłowca. W tzw. wariancie przeciwpancernym kosztem dwóch bloków npr liczba ppk na śmigłowcu ulega podwojeniu. Analogicznym uzbrojenie dysponują modele rozwojowe: Mi-24P i Mi-24WP. Dla śmigłowców transportowo-bojowych Ka-29TB opracowano dwupoziomową wyrzutnię z czterema pociskami 9M114. Ka-29TB może zabrać dwie takie wyrzutnie, czyli razem 8 ppk.

Rakieta 9M114 ”Szturm” okazała się tak udana, że opracowywano samobieżną wersję lądową oznaczoną ”Szturm-S”. Jej produkcję podjęto w Zakładach Mechanicznych w Wolsku. Jako pojazd bazowy wybrano lekki ciągnik gąsienicowy MT-LB, na którym znalazła się wyrzutnia 9P149. Jej jednoprowadnicowe ramię składa się w bok i pobiera kontener z pociskiem z poziomego bębna mieszczącego 12 kontenerów i ulokowanego w kadłubie pojazdu. Zakres nakierowywania wyrzutni na cel wynosi 170° w płaszczyźnie poziomej i 20° w pionie, a szybkostrzelność do 4 pocisków na minutę. Transporter ma tylko 1,8 m wysokości, waży 12,31 i jest bardzo. ”Szturmy-S” weszły na uzbrojenie dywizyjnych pododdziałów przeciwpancernych. Pocisk 9M114 dopracowano z uwzględnieniem naziemnej specyfiki. Nie wchodził np. w rachubę spiralny tor lotu wokół linii celowania, gdyż rakieta zawadziłaby o ziemię. Zamiast tego przez większą część swej marszruty leci ona powyżej linii celowania, a dopiero w odległości 500 m od celu obniża tor lotu. Opracowano również technikę rażenia za pomocą ”Szturma-S” celów powietrznych poruszających się z prędkością do 550 km/h. Maksymalny pułap rażenia wynosi w takiej sytuacji 3000 m.

W wyniku dalszego rozwoju dla ”Szturma-S” skonstruowano uniwersalny moduł mieszczący wyrzutnię, bęben z pociskami i blok naprowadzania. Moduł może być montowany na dowolnym podwoziu kołowym lub gąsienicowym o odpowiedniej nośności (np. na terenowej półciężarówce) albo nawet w instalacjach fortyfikacyjnych. W ten sposób można znacznie obniżyć koszt wyposażenia jednostek w broń ppanc w przypadku przewidywanej obronny stacjonarnej np. strefy przygranicznej.

W ramach rozwoju ppk 9M114 opracowano jego wersję burzącą 9M114F z ładunkiem paliwowo-powietrznym do niszczenia umocnień ziemnych, punktów oporu i siły żywej. W latach 1980-tych, pocisk 9M114 i cały zestaw 9K114 ”Szturm-W” przeszły kompleksową modernizację, powstał pocisk 9M120 i zestaw 9K114M ”Szturm-MW”.

W Polsce.

Pociski "Szturm" były odpalane również ze śmigłowca PZL W-3 ”Sokół”.

Konstrukcja:
Przeciwpancerny kierowany pocisk rakietowy w układzie aerodynamicznym kaczka, który tworzą cztery składane stabilizatory brzechwowe z mechanizmem sprężynowym i jedna para składanych sterów na jego przedzie. Stabilizatory i stery rozkładają się po wyjściu pocisku z tuby-kontenera. Stabilizacja pocisku jest realizowana przez ruch obrotowy na torze lotu, wokół jego osi podłużnej.
Ładunek bojowy kumulacyjno-odłamkowy. Masa ładunku bojowego- 5,3 kg. Przebijalność pancerza- 280-560 mm. Zapalnik piezoelektryczny natychmiastowego działania z samolikwidatorem (po 20-22 s lotu, licząc od momentu startu).
Blok sterowania.

Silnik rakietowy dwuzakresowy z bocznym odprowadzeniem gazów. Ciąg startowy- 760 KG, ciąg do podtrzymania prędkości marszowej- 360 KG. Ogólny czas pracy silnika rakietowego- 5 s. Pocisk z tuby jest odpalany odrzucanym na torze lotu prochowym stopniem startowym. Pracuje on przez 0,65 s i nadaje pociskowi jeszcze w kontenerze prędkość 55 m/s.
Blok kierowania.

Dane techniczne 9M114 (wg [2]):
Rozpiętość usterzenia- 300 mm, długość pocisku- (wg [3]- 1600) mm, długość kontenera transportowego- 1830 (wg [3]- 1832) mm, średnica- 130 mm.
Masa pocisku- 31,4 kg, masa pocisku w kontenerze transportowym- 46,6 kg.
Prędkość max- 560 m/s, średnia prędkość lotu- 350-400 m/s, wysokość zastosowania- 0-3000 m, zasięg- 400-5000 m, przebijalność pancerza- 600 mm, prawdopodobieństwo rażenia celu- 0,6-0,95.

Źródło:

[1] Szulc T. ”Pokaz nowego uzbrojenia Wojska”. Nowa Technika Wojskowa nr 1/1996.
[2] Gruszczyński J. Fiszer M. ”Przeciwpancerny pocisk kierowany 9M114”. Lotnictwo nr 9/2004.
[3] Szulc T. ”Radzieckie ppk”. Nowa Technika Wojskowa nr 8 i 9/1996.
blog comments powered by Disqus