Początek nowoczesnych sowieckich wojsk rakietowych datuje się na lata 1920-te. W 1923 r. W. A. Artiemjew i N. I. Tichomirow wykonali pocisk rakietowy, stabilizowany drążkiem i napędzany prochem czarnym. Pocisk miał początkowo zasięg 700 m, później zasięg wzrósł do 1500 m. W 1928 r. powstaje w Leningradzie Laboratorium Gazodynamiczne, które zajmuje się m.in. produkcja pocisków rakietowych i koordynacja prac w innych ośrodkach badawczych. W 1932 r. laboratorium przekształcono w Naukowo-Badawczy Instytut Napędu Odrzutowego. Początkowo projektowano pociski rakietowe wystrzeliwane z moździerza, później skoncentrowano prace na pociskach z własnym napędem. Największym problemem było zapewnienie odpowiedniego paliwa, o stałym spalaniu i dużym impulsie właściwym.

Opracowano dwa typy pocisków kal. 82 mm i 132 mm, stabilizowanych za pomocą stateczników nadkalibrowych (wychodzących poza kaliber pocisku rakietowego). Ostateczny kształt sowieckim pociskom rakietowym nadał zespół w skład którego wchodzili m.in. W. A. Artiemjew, L. E. Szwarc, F. N. Pajda (konstrukcja pocisku, balistyka), A. P. Pawlenko i A. S. Popów (elektryczne urządzenie odpalające). Równolegle opracowano wyrzutnie prowadnicowe, które mogły być montowane na stałych stanowiskach, na samochodach i podwieszane pod skrzydłami samolotów. Pociski rakietowe zostały wprowadzone do uzbrojenia lotnictwa w 1939 r. WWS RKKA używały początkowo tylko pocisków RS-82 kal. 82 mm, o od 1941 r. także RS-132.

Opracowano również lądową wyrzutnię wieloprowadnicową, służącą do wyrzucania niemal jednocześnie kilkunastu pocisków, co stanowiło falę niszczycielskiego ognia. Zyskała ona sobie uznanie już w 1938 r. W lecie 1939 r. uznano za najbardziej udaną szynową wyrzutnie 16-prowadnicową. Wczesną wiosną 1941 r. wyrzutnie rakietowe wprowadzono na uzbrojenie armii sowieckiej, a 21.06.1941 r., na dzień przed wybuchem wojny pokazano kierownictwu partyjnemu i wojskowemu ZSRS. Pokaz zaowocował decyzją o podjęciu produkcji wielkoseryjnej. Do wybuchu wojny wyprodukowano:
- 8 wyrzutni M-13- z tego 6 produkcji Naukowo-Badawczego Instytutu Nr 3 Ludowego Komisariatu Amunicji ZSRS (NII-3 NKB) w Moskwie w celu wykonania testów. Dwie wyrzutnie wyprodukowały Zakłady im. Kominternu Ludowego Komisariatu Budowy Maszyn Ogólnego Przeznaczenia ZSRS w Woroneżu, była to seria próbna, - do 1.05.1941 r. wykonano 11 788 egz pocisków M-13.
Jedna wyrzutnia M-13 została wykonana przez NII-3 NKB na zamówienie Szefostwa Artylerii Ludowego Komisariatu Marynarki Wojennej ZSRS, do 22.06.1941 r. znajdowała się w Sewastopolu, gdzie przechodziła próby w systemie obrony wybrzeża. Z wyrzutni tych sformowano eksperymentalną baterię wyrzutni rakietowych. Chrzest bojowy przeszła ona 14 lub 15.07.1941 r. pod Orszą.

Nowa broń okazała się skutecznym orężem, 19.07.1941 r. podjęto decyzję o masowej produkcji pocisków i wyrzutni rakietowych. Wyrzutnie M-13, zamontowane na samochodach ZIS-6, miały produkować Leningradzkie Zakłady im. Karola Marksa Ludowego Komisariatu Budowy Maszyn Ogólnego Przeznaczenia ZSRS (w kooperacji z innymi zakładami). Montaż pocisków rakietowych miał odbywać się w Zakładach Nr 4 Ludowego Komisariatu Amunicji ZSRS, a elaboracja w Zakładach Nr 522 Ludowego Komisariatu Amunicji ZSRS. W dniu 29.07.1941 r. w składzie Szefostwa Artylerii Armii Czerwonej został utworzony Wydział Specjalnego Uzbrojenia Artyleryjskiego, który miał za zadanie formowanie, szkolenie bojowe i zaopatrzenie jednostek uzbrojonych w wyrzutnie pocisków rakietowych M-8 i M-13. 8.09.1941 r. jednostki rakietowe zostały wydzielone ze składu artylerii Armii Czerwonej. Do kierowania tymi jednostkami utworzono stanowisko dowódcy jednostek wyrzutni rakietowych M-8 i M-13, które podlegało bezpośrednio Kwaterze Głównej.

W sierpniu 1941 r. rozpoczęto produkcję wyrzutni rakietowych M-13 w Zakładach Ludowego Komisariatu Budowy Maszyn Ogólnych ZSRS im. Kominternu (Woroneż) i w Zakładach ”Kompresor” Ludowego Komisariatu Budowy Maszyn Ogólnych ZSRS (Moskwa) oraz wyrzutni M-8 w Zakładach ”Kompresor”. W dniu 8.08.1941 r. rozpoczęło się formowanie pierwszych ośmiu gwardyjskich pułków rakietowych: czterech uzbrojonych w wyrzutnie rakietowe M-13 oraz czterech uzbrojonych w wyrzutnie rakietowe M-8. Następnie sformowano dalsze pułki rakietowe oraz samodzielne dywizjony rakietowe. W styczniu 1942 r. postanowiono rozformować dywizjony wyrzutni rakietowych i baterie M-8 i M-13 włączone w skład dywizji strzeleckich i samodzielnych brygad strzeleckich. Doświadczenia bojowe zdobyte w trakcie walk z użyciem wyrzutni rakietowych wykazały, że ich rozdrobnienie nie sprzyja efektywnemu wykorzystaniu. W marcu 1942 r. samodzielne dywizjony rakietowe zaczęto łączyć w pułki rakietowe. Rozpoczęto również formowanie nowych gwardyjskich pułków rakietowych.

Wyrzutnie rakietowe M-8 i M-13 były montowane na samochodach ciężarowych ZIS-6, czołgach T-60, ciągnikach gąsienicowych STZ-5 i samochodach terenowych ZIS-42. Od lutego 1942 r., kiedy do ZSRS dotarły nowe partie samochodów dostarczonych w ramach Lend-Lease specjalne biuro konstrukcyjne przy Zakładach Nr 733 Ludowego Komisariatu Wyrzutni Rakietowych ZSRS (Zakłady ”Kompresor” w Moskwie) przystąpiły do zabudowy wyrzutni na podwoziach samochodów zagranicznych takich marek, jak: Dodge, GMC, Chevrolet, Studebaker, International, Ford-Marmon, Bedford i Austin. Wyrzutnie M-8 i M-13 montowane były również na opancerzonych platformach kolejowych oraz na pokładach kutrów flotylli rzecznych.

W sierpniu 1941 r. na Froncie Leningradzkim Niemcy po raz pierwszy użyli zapalających pocisków rakietowych kal. 280 mm. Rada Wojenna Frontu Leningradzkiego wydała rozkaz dowódcy Naukowo-Badawczego Poligonu Artyleryjskiego inż. Iwanowi Nikołajewiczowi Ogłobinowi, opracowania pocisku rakietowego takiego samego typu. Dowódca poligonu stworzył zespół konstrukcyjny do opracowania pocisku (kierownik inż. Siergiej Michajłowicz Sieriebrniakow). Pod koniec stycznia 1942 r. pocisk, oznaczony jako M-28 był gotowy i podjęto decyzję o jego produkcji w oblężonym Leningradzie. Głównym jego wykonawcą były Newskie Zakłady Budowy Maszyn. Do startu zamierzano zastosować specjalne wyrzutnie w postaci drewnianych ram. W kwietniu 1942 r. wykonano pierwsze cztery pociski M-28. W nocy z 29/30.04.1942 r. pociski zostały sprawdzone w akcji, prawdopodobnie w czasie próby wykryto jakieś usterki nowych pocisków. Na początku czerwca 1942 r. ponownie przeprowadzono testy 8 pocisków. Po uzyskaniu pozytywnych wyników sformowano dwa dywizjony M-28. 20.07.1942 r. na niemieckie pozycje wystrzelono 192 pociski M-28. Dywizjony M-28 walczyły tylko na Froncie Leningradzkim. W 1942 r. wystrzelano na przeciwnika 10 037 pocisków M-28. Produkcja w oblężonym Leningradzie pocisków rakietowych M-28 zakończyła się po zdjęciu blokady miasta. Ostatnie salwy zostały oddane 12.01.1943 r. w czasie operacji przerwania blokady.

Na początku 1942 r. na Froncie Leningradzkim jednostki Armii Czerwonej zdobyły kilka niemieckich pocisków rakietowych kal. 320 mm. Po zbadaniu tych pocisków Główne Szefostwo Uzbrojenia gwardyjskich jednostek rakietowych zaprojektowało analogiczny ciężki pocisk rakietowy M-30 (nazywany ”Andriusza”) kal. 300 mm. Łączył on napęd pocisku rakietowego M-13 z nadkalibrową częścią bojową. Nowy pocisk został przetestowany w dniach 28-29.05.1942 r. Pocisk posiadał bardzo dużą siłę rażenia. W czerwcu 1942 r. M-30 został przyjęty na uzbrojenie. Pierwszych 20 dywizjonów M-30 sformowano w okresie czerwiec-lipiec 1942 r. W ramach odwodów Kwatery Głównej sformowano z nich skadrowane dowództwa pięciu gwardyjskich ciężkich pułków rakietowych. Nowe jednostki weszły do walki w lipcu 1942 r. Skutki działania pocisków M-30 zostały pozytywnie ocenione. Dlatego natychmiast przystąpiono do forowania kolejnych- ponad 90 dywizjonów rakietowych M-30.

W sierpniu 1942 r. do uzbrojenia Armii Czerwonej przyjęto pociski rakietowe M-20. Nowy pocisk składał się z silnika rakietowego pocisku M-13 i głowicy spawanej z blachy. Pociski M-20 wystrzeliwane były z wyrzutni M-13 i ram startowych M-30. W 1943 r. pocisk M-20 został wycofany z uzbrojenia, a w latach 1944-1945 wykorzystywano już tylko ostatnie pociski M-20 pozostałe w składach wojskowych.

Przejście Armii Czerwonej w końcu 1942 r. do ofensywy spowodowało sformowanie i pozostawienie do dyspozycji Kwatery Głównej (STAWKA) Gwardyjskich Ciężkich Dywizji Rakietowych. Przeznaczone one były do wzmocnienia zgrupowań uderzeniowych frontów. Dywizje były silnymi jednostkami artylerii, które w jednej salwie mogły wystrzelić 230 ton pocisków rakietowych (1536 typu M-13 i 2304 typu M-30). W dniu 1.01.1943 r. stan gwardyjskich jednostek rakietowych był następujący: - 4 ciężkie dywizje rakietowe,
- 16 ciężkich brygad rakietowych (z tego 8 wchodziło w skład dywizji),
- 83 pułki rakietowe (14 z wyrzutniami M-8 i 69 z wyrzutniami M-13- 11 pułków uzbrojonych w wyrzutnie M-13 wchodziło w skład dywizji),
- 50 samodzielnych dywizjonów (M-8- 21, M-13- 16, M-30- 13).
Na Dalekim Wschodzie były 2 pułki rakietowe (wyrzutnie M-8).
W rezerwie Kwatery Głównej: ciężka brygada rakietowa, 13 pułków rakietowych (M-8- 3, M-13- 10), 4 samodzielne dywizjony (po dwa M-8 i M-13).

Na początku 1943 r. sowieccy konstruktorzy opracowali nowe pociski burzące M-31 o kal 300 mm (wg [2]- 310 mm- jest to jednak informacja błędna). W kwietniu 1943 r. do uzbrojenia gwardyjskich jednostek rakietowych wprowadzono nowe wyrzutnie M-13N (N- znormalizowane), które zastąpiły poprzednie M-13. Wyrzutnie M-13N były do końca wojny podstawowymi wyrzutniami przystosowanymi do strzelania pociskami rakietowymi kalibru 132 mm. W czerwcu 1944 r., do uzbrojenia zostały wprowadzone wyrzutnie M-31-12 konstrukcji Barmina, montowane na podwoziu samochodowym. Przeznaczone były do niszczenia umocnionych punktów oporu przeciwnika oraz do wspierania natarcia piechoty i czołgów na całej głębokości obrony przeciwnika. Miały duża manewrowość, szybko można było doprowadzić je do gotowości bojowej. Zastosowanie pocisków M-31UK, mających mniejszy rozrzut (przez uzupełnienie stabilizacji aerodynamicznej- obrotową) i powierzchnię rażenia 4-5 razy mniejsza niż pocisku M-31 umożliwiało tworzenie gęstości ostrzału niezbędnej do niszczenia punktów i węzłów oporu przeciwnika, nie brygadowymi, a dywizjonowymi, a nawet bateryjnymi salwami.

W końcu 1944 r. poprawiono celność rakiet M-13 za cenę obniżenia zasięgu do 8 km. W wersji M-13UK uzupełnieniono stabilizację aerodynamiczną przez stabilizację obrotową. Ostatni, już powojenny, wariant rakiet dla wyrzutni BM-13 nosił oznaczenie M-13DD, miał dwa typowe silniki, umieszczone jeden za drugim, masę większą o 20 kg i długość o 0,71 m.

W dniu 1.01.1945 r. gwardyjskie jednostki rakietowe Kwatery Głównej Armii Czerwonej miały w swoim składzie:
1) W armii i w odwodach Kwatery Głównej na frontach i w ośrodku szkoleniowym artylerii rakietowej:
- 6 dywizji,
- 8 brygad uzbrojonych w wyrzutnie M-31-12,
- 27 brygad uzbrojonych w wyrzutnie M-31 (18 z nich wchodziło w skład dywizji),
- 17 pułków wyrzutni M-8,
- 89 pułków wyrzutni M-13,
- 2 samodzielne dywizjony M-8 oraz 37 M-13.
2) Na Dalekim Wschodzie dwa pułki uzbrojone w wyrzutnie M-8.
3) W odwodach Kwatery Głównej Armii Czerwonej:
- 1 dowództwo dywizji,
- 5 brygad M-31-12,
- 6 pułków M-13,
- 1 samodzielny dywizjon M-13.
4) Na Centralnym Poligonie Chemicznym Armii Czerwonej- jeden pułk M-13.

Od lipca 1941 r. do grudnia 1944 r. przemysł sowiecki wykonał 10 114 wyrzutni, w tym 2086 M-8, 6844 M-13 i 1184 M-31-12, wyprodukowano także 12 570 000 pocisków wszystkich typów i kalibrów, z których zużyto 7 487 000. W latach wojny do montażu wyrzutni wykorzystywano podwozia samochodów ZIS-6, ZIS-5, STZ-5 NATI, Studebaker US6, GMC, Chewrolet, Ford, Austin i szereg innych, łącznie 20 typów, z tego 80% stanowiły samochody otrzymane w ramach Lend-Lease. Prowadzono również produkcję chemicznych pocisków rakietowych MCh-13. Stanowiła ona ok. 3-5% ogólnej produkcji pocisków M-13. Produkcją zajmowały się:
- korpusy pocisków- Zakłady Nr 70 Ludowego Komisariatu Amunicji ZSRS w Moskwie, zakłady ”Dwigatjel Rewolucji” w Gorkim,
- elaboracja pocisków gazem bojowym- Zakłady Nr 102, Zakłady Nr 96 i Zakłady Nr 138 (wszystkie Ludowego Komisariatu Przemysłu Chemicznego ZSRS).

Gwardyjskie jednostki rakietowe Armii Czerwonej w czasie wojny przeszły długą, pełną sukcesów drogę bojową. Praktycznie każda operacja bojowa, począwszy od lipca 1941 r., była przeprowadzana z ich udziałem. Gwardziści uczestniczyli w operacji Jelnieńskiej, w bitwie o Moskwę, walczyli pod Stalingradem, bronili Północnego Kaukazu, wyzwalali Polskę, Rumunię i Chiny. Zmasowany ogień ”Katiusz” był stałym elementem artyleryjskiego przygotowania natarcia każdej sowieckiej ofensywy. Mimo niewielkiej celności prowadzonego ognia ostrzał pozycji wroga z użyciem ”Katiusz” był bardzo efektywny, a to dzięki jego koncentracji na stosunkowo niewielkiej powierzchni i masowemu użyciu. Dochodził do tego czynnik psychologiczny- charakterystyczny dźwięk wydawany przez startujące pociski wzbudzał w niemieckich żołnierzach uczucie panicznego lęku. Jednostki M-8 i M-13 mogły być skutecznie wykorzystywane do niszczenia siły żywej i środków ogniowych przeciwnika rozmieszczonych na nieosłoniętych pozycjach, w prowizorycznych ukryciach (M-13), oraz M-30 (M-31) do zniszczenia celów ukrytych.

Wyrzutnie BM-13 i BM-31 na samochodach ZIS-151 (wyrzutnie BM-13M) i ZIŁ-157 (wyrzutnie BM-13N- oznaczane również jako 8U34) pozostawały w jednostkach liniowych Armii Radzieckiej do końca lat 1950-tych, a ostatecznie wycofano je z uzbrojenia podobno dopiero w 1991 r., a do końca XX wieku wyrzutnie tego typu na podwoziach ZIŁ-131 służyły do odpalania imitatorów celów powietrznych! W państwach Układu Warszawskiego używano ich do końca lat 1960-tych, a w krajach trzeciego świata nawet o 15 lat dłużej.

W Polsce.

W Ludowym Wojsku Polskim wyrzutnie BM-8, BM-13 i BM-31 były na wyposażeniu samodzielnych dywizjonów i pułków artylerii rakietowej. W zależności od potrzeb jednostki te przydzielane były do oddziałów 1 i 2 Armii Wojska Polskiego.

W Polsce ostatnie użycie bojowe BM-13 miało miejsc w 1968 r. podczas kręcenia filmu Jarzębina Czerwona.

Konstrukcja- wyrzutnie rakietowe:
Wyrzutnia jest urządzeniem nadającym pociskowi rakietowemu określony kierunek ruchu do chwili, w której pocisk pod wpływem ciągu silnika uzyska tak dużą prędkość, że może dalej wykonywać samodzielnie swój lot. Dla właściwego prowadzenia pocisku po prowadnicach wyrzutni, zaopatrzono go w występ wchodzący w wycięcie wiodące w prowadnicy (w konstrukcjach z II wojny światowej wycięcie to miało kształt litery T).
Stosowano następujące rodzaje wyrzutni:
- BM-8-12- szynowa wyrzutnia rakietowa, 12 prowadnic, montowane były na samochodach terenowych Willys Jeep, opracowana w 1944 r.
- BM-8-16- w listopadzie 1941 r. przeprowadzano testy prototypu wyrzutni rakietowej M-8-16 opracowanej przez NII-3 NKB. Wyrzutnia została zamontowana na jednoosiowej przyczepie, na której umieszczono 8 par dwumetrowych (salwa 16 pocisków) prowadnic dla pocisków rakietowych M-8. Wyrzutnia miała masę około 400 kg i była holowana jako przyczepa za samochodem o ładowności 1,5 tony np. GAZ-AA,
- BM-8-24, BM-8-36, BM-8-48, BM-8-72- szynowe wyrzutnie rakietowe montowane na podwoziach samochodów ciężarowych, podwoziach czołgów lekkich T-60. Produkowane były wersje z prowadnicami szynowymi na 24, 36, 48 lub 72 pociski,
- BM-13-16- szynowa wyrzutnia rakietowa montowane na podwoziach samochodów ciężarowych. Opracowana wiosną 1941 r. Rakiety M-13 montowane były w dwóch rzędach po osiem w każdym, M-13DD i M-20 tylko w jednym rzędzie, ze względu na dużą masę,
- BM-13N-16- (N- znormalizowana) szynowa wyrzutnia rakietowa montowane na podwoziach samochodów ciężarowych, ulepszano wersja BM-13-16,
- BM-31-12- koszowa 12-prowadnicowa wyrzutnia rakiet kal. 300 mm, produkowana od 1944 r., montowana na podwoziu samochodowym,
- Rama M-30- 4- lub 8-prowadnicowa naziemna prętowa wyrzutnia stojakowa, z której odpalano pociski o kal. 300 mm.

Konstrukcja- pociski rakietowe:
Niekierowane pociski rakietowe stabilizowane w czasie lotu za pomocą stateczników. Pociski napędzane były w czasie lotu za pomocą silnika rakietowego na stały materiał pędny. Do rażenia celu służył przenoszony przez pociski ładunek materiału wybuchowego, znajdujący się w głowicy bojowej.
Głowica każdego z typów pocisków składała się z zapalnika, ładunku materiału wybuchowego oraz obudowy, czyli skorupy. Stosowano głowice odłamkowe, odłamkowo-burzace, burzące, zapalające oraz z odłamkowo-zapalające.
Napęd stanowił silnik rakietowy na stały materiał pędny. Silnik ten składa się z komory spalania o kształcie cylindrycznym, w której znajdował się ukształtowany z grubościennych rurek ładunek stałego materiału pędnego, stanowiącego bezdymny proch piroksylinowy, oraz z dyszy wylotowej. Czas pracy silnika zależał od typu pocisku i wynosi 0,7-1 s.

M-28- zawierał 50 kg trotylu. Odpadanie pocisku rakietowego następowało przy pomocy specjalnego elektrycznego urządzenia startowego.

M-30- wystrzał następował przy pomocy elektrycznego zapalnika z wyrzutni wykonanej w postaci drewnianej skrzyni z drewnianymi listwami prowadzącymi, która równocześnie była opakowaniem transportowym pocisku.

Dane techniczne (wg [2]):

Model	Wg	Kaliber	Długość	Rozp. statecz.	Masa całkowita	Masa głowicy	Masa materia. wybuchowego.	Masa ład. miotającego	Prędkość max	Zasięg
		[mm]	[mm]	[mm]	[kg]	[kg]	[kg]	[kg]	[m/s]	[m]
M-8 (TS-34)	[1]	82			8	3,2	0,6	1,2	315	5515
M-8	[2]	82	596	200	8	3,05	0,54	1,0	315	5500
M-13 (TS-13)	[1]	132			42	21,6	4,9	7,2	355	8470
M-13	[2]	132	1420	300	42,5	18,5	4,6	7,08	355	8500- 11 000
M-13UK (TS-53)	[1]	132			42,5	21,6	4,9	7,2	335	7900
M-30	[1]	300			72-76	28,9	24		195	2800- 3000
M-31	[1]	300			95,5	51,6	28,9	11,2	255	4325
M-31	[2]	300	1765	300	94,6		28,9		255	4300
M-31UK (TS-52	[1]	300			94,8	51,6	28,9	11,2	245	4000

Dane techniczne, pocisk rakietowy M-20 (wg [1]):
Masa materiału wybuchowego- 15 (w serii próbnej- 17) kg, masa całkowita pocisku- 58 kg.
Zasięg- 5000 m.