W sierpniu 1950 r. podjęto decyzję o opracowaniu stacjonarnego systemu obrony przeciwlotniczej dla Moskwy. Otrzyma­ł on oznaczenie S-25 ”Bierkut” i miał posiadać 56 radio­lokacyjnych stacji kierowania ogniem i 3000 wyrzutni rakiet. Zmniejszona wersja S-25, oznaczona S-50 miała bronić Leningradu i Baku. Olbrzymie koszty budowy stacjonarne­go systemu S-25 dla Moskwy spowodowa­ły, że dla S-50 zaczęto przygotowywać al­ternatywne rozwiązanie mobilne- instalację systemu na platformach kolejowych. Jednak nadal było to rozwiązanie zbyt kosztowne.

Jednocześnie w biurze konstrukcyjnym KB-1 opracowany został nowy pocisk rakietowy SzB-32 (32B). Był to pocisk dwustopniowy (stopień pierwszy na stały materiał pędny, stopień drugi- na ciekły materiał pędny), kiero­wany radiokomendowo. Start odbywał się z wyrzutni szynowej, uzyskiwał prędkość lotu 800 m/s. Przy masie startowej pocisku 1370 kg ładunek bojowy miał masę 120 kg. Wysokość lotu zwalczanych ce­lów zamykała się w zakresie 3000-20 000 m przy zasięgu do 30 km. Próbne starty przeprowadzane w latach 1952-1955 r. wykazały, że jest to udana konstrukcja. Mała masa pocisku rakietowego pozwalała na stworzenie mobilnego zestawu przeciwlotniczego. Ostatecznie pocisk nie trafił do produkcji seryjnej.

W 1953 r. w biurze KB-1, pod kierownictwem Aleksandra A. Raspletina, rozpoczęto prace projektowe nad przeciwlotniczym systemem rakietowym S-75. Opracowano dla niego zupełnie nowy pocisk rakietowy W-750 (1D), którego prototyp odpalono 4.05.1955 r. Wyrzutnia rakiet SM-63 powstała w CKB-34 w Leningradzie, natomiast radar został zaprojektowany pod kierunkiem A. A. Raspletina. Projekt techniczny zestawu był go­towy w maju 1954 r. Przewidywał on bu­dowę zestawu z mobilną stacją kierowa­nia ogniem, dwustopniowymi pociskami i wyrzutniami szynowymi.

Pierwsza wersja PZR SA-75 ”Dwina” otrzymała stację kierowania ogniem RSNA-75 pracującą na fali o długości 10 cm i pozbawioną układu selekcji ech stałych. Pierwsze próby tej stacji przeprowadzono w 1956 r. W tym samym roku rozpoczęto połączone próby RSNA-75 i rakiet W-750. Pierwsze zniszczenie celu imitowanego przez bombowiec Iljuszyn Ił-28 nastąpiło w styczniu 1957 r. Próby państwowe systemu zostały przeprowadzone w 1957 r. i w tym samym roku system został przyjęty do uzbrojenia. Do końca 1957 r. dostarczono 30 dywizjonów i 621 rakiet W-750. W pierwszej kolejności zestawy zostały rozmieszczone wokół Moskwy, Baku i Leningradu. System SA-75 po raz pierwszy został zademonstrowany oficjalnie 7.11.1957 r. podczas defilady z okazji rewolucji październikowej na Placu Czerwonym w Moskwie. W NATO nadano mu oznaczenie kodowe SA-2A ”Guideline Mod. 0”. Z systemem SA-75 współpracowała stacja radiolokacyjna wstępnego wykrywania P-10. W 1958 r. zestaw SA-75 ”Dwina” z pociskiem W-750 skierowano na eksport do państw Układu Warszawskiego, ChRL i na Kubę.

W 1957 r. przyjęto na uzbrojenie zestaw SA-75 z pociskiem rakietowym W-750W (11D) i zwiększonej górnej strefie ognia do 25-27 km. W kodzie NATO zestawowi nadano oznaczenie SA-2B ”Guideline Mod.1”.

Zestaw  SA-75M, przyjęty na uzbrojenie w 1960 r., otrzymała bardziej funkcjonalną stację RSNA-75M, opartą o cztery kabiny holo­wane (RSNA-75 składała się aż z 6 kabin). Z chwilą roz­winięcia produkcji zestawów S-75, zestawy SA-75M prze­znaczono na eksport dla państw Układu Warszawskiego, Kuby i Mongolii. Dla innych państw, głównie z ob­szaru Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej opracowano wersję eksportową SA-75MK. Na eksport przygotowano również zmodernizo­wane pociski W-750K i W-750WK. Posterunek radiolo­kacyjny dywizjonu SA-75M/SA-75MK otrzy­mał radiolokator wstępnego wykrywania P-12.

W 1957 r., opracowano wariant SA-75 z trzema kabinami stacji naprowadzania rakiet. Do zestawu włączono stację radiolokacyjną wstępnego wykrywania P-12. Zestaw otrzymał nazwę SA-75M ”Dwina-A”. Do produkcji seryjnej jednak nie wszedł.

W 1956 r. opracowano radiolokator RSN-75 pracujący w paśmie o długości 6 cm. W 1957 r. powstał prototyp sześciokabinowego przeciwlotniczego systemu rakietowego S-75 ”Desna. Ze względów oszczędnościowych do produkcji skierowano stację kierowania ogniem RSN-75 opartą o cztery kabiny holowane. W kodzie NATO zestaw otrzymał oznaczenie SA-2C ”Guideline Mod.2”. System otrzymał wysokościową rakietę W-750WN (13D). Zastosowano zmodernizowaną wyrzutnie rakiet SM-63-I oraz naczepę transportowo-załadowczą PR-11B. System S-75 Desna z pociskiem W-750WN(13D) został przyjęty do uzbrojenia w 1959 r.

Wersja S-75M otrzymała nową rakietę W-750M (13DM) o zwiększonym zasięgu. Zastosowano dopracowany radiolokator RSN-75M wyposażony w układ tłumienia ech stałych. Pozwoliło na obniżenie pułapu zwalczanych celów i zwiększenie możliwości ich śledzenia w warunkach zakłóceń naturalnych i sztucznych. Radiolokator mógł wykrywać źródła zakłóceń aktywnych i odstrajać się od nich. Wprowadzono nową wyrzutnię rakiet SM-63-II oraz automatyczny przyrząd startu APP-75. Zastosowano nową przyczepę transportową PR-11BM. Pierwszego odpalenia pocisku dokonano w maju 1958 r. System został przyjęty do uzbrojenia w 1960 r. pod nie zmienionym oznaczeniem wojskowym S-75 ”Desna”. Doprowadzono również do nowego standardu wszystkie wcześniej wyprodukowane zestawy SA-75/SA-75M ”Dwina”. Dla systemu S-75M opracowano pocisk W-760 (15D) z taktyczną głowicą atomową, przeznaczony do zwalczania celów grupowych. Aby zwiększyć prawdopodobieństwo naprowadzenia pocisku W-760 w warunkach silnego przeciwdziałania radioelektronicznego, opracowano radiodalmierz SD-75 Amazonka. Radiodalmierz SD-75 wraz z rakietą W-760 i przewożącą ją naczepą PR-11D wprowadzono do uzbrojenia w 1964 r. Rakieta W-760 otrzymała oznaczenie NATO- SA-2E ”Guideline Mod. 4”.

W 1958 r. rozpoczęto prace nad nową wersją S-75M (MW, W, WM) ”Wołchow”. Otrzymała ona nowy pocisk rakietowy W-755 (20D), którego próby przeprowadzono w latach 1959-1960. W 1960 r. rozpoczęto prace nad pociskiem W-755 (20DP) o wydłużonym zasięgu. Oba pociski w kodzie NATO otrzymały oznacze­nie SA-2D ”Guideline Mod. 3”. Radiolokacyjna stacja kierowania og­niem RSN-75W powstała w Zakładzie nr 304 pod kierunkiem L. Gorszkowa. Otrzymała dwie dodatkowe pa­raboliczne anteny, umieszczone nad pozio­mą anteną szczelinową. Nowy radiolokator w kodzie NATO otrzymał ozna­czenie Fan Song E. Opracowano wzmocnioną wy­rzutnię rakiet SM-90. Zestaw S-75W umożliwiał zwalczanie celów o prędkości do 2300 km/h, na wysokości do 30 000 m i w odległości do 45 km. Zestaw PZR S-75W, pod wojskowym oznaczeniem S-75M, został przyjęty do uzbrojenia w 1961 r.

Ze względu na trudności w rozwoju, proces wprowadzania do uzbrojenia był trzyetapowy:
- wprowadzono do eksploatacji zestaw uprosz­czony S-75MW ”Wołchow”, w którym wykorzysta­no radiolokator RSN-75MW oraz wyrzutnie SM-63-II i pociski W-750M. Zestaw posiadał minimalny pułap zwalczania celów 3000 m i nie dyspono­wał układami przeciwzakłóceniowymi,
- w 1962 r. pojawił się docelowy zestaw S-75W z dopracowanym radiolokatorem RSN-75W, wyrzutniami SM-90 i pociskami W-755 (20D). Umożliwiał on zwalczanie celów od wysokości 1000 m wzwyż, również w warunkach intensywnych zakłóceń,
- w 1963 r. PZR S-75W uzyskał możliwość zwalcza­nia przeciwnika pociskami W-755 (20DP) na odległościach do 56 km. Do tego stan­dardu stopniowo doprowadzono wszyst­kie zestawy rodziny S-75M znajdujące się w eksploatacji.

Od 1958 r. prowadzone były prace nad zestawem przeciwlotniczym S-75WM ”Wołchow”. Miał on posiadać zdolność zwalczania małych i szybkich celów stra­tosferycznych (pocisków skrzydlatych) o prędkości 3000 km/h w odległości 60 km i w przedziale wysokości 300-35 000 m. W ramach tego projektu opracowano nowe rakiety W-757 i W-758 (22D). Równolegle rozwijana była stacja RSN-75WM (oznaczenie NATO- Fan Song D), która mogła śledzić ce­l na odległości ponad 100 km i wysokości ponad 35 000 m. W 1967 r. (prawdopodobnie) program budowy PZR S-75WM został anulowany.

W 1963 r. powstała zmodernizowana wersja S-75M1, która otrzymała nową stację radiolokacyjną RSN-75W1 o zwiększonych możliwościach zwalczania celów. Przystosowana została do współpracy ze zautomatyzowanym systemem dowodzenia i kierowania USURK-1. W 1964 r. wprowadzono do eksploatacji pocisk rakietowy W-755S (20DS). Do standardu  W-755S (20DS)  zmodernizowano starsze rakiety: 20D i 20DP (oznaczono teraz W-755 20DA),  W-750W/11D (powstała 11DA), W-750WN/13D (powstała 13DA) oraz W-750M/13DM (powstała 13DAM). Literatura wymienia również, bliżej nie znany, pocisk W-750AK.

W oparciu o doświadczenia wyniesione z wojny w Wietnamie, w 1967 r. została opracowana wersja S-75M2 ”Wołchow”. W skład zestawu weszła nowa stacja radiolokacyjna RSNA-75M (w kodzie NATO: Fan Song F), różniąca się od swego pierwowzoru dodatkowym optycznym kanałem śledzenia rakiety i celu. Zastosowano zmodernizowaną stację naprowadzania rakiet RSN-75W2. Do produkcji skierowano zmodernizowane rakiety: W-750W 11DU, W-750U 20DU oraz W-750SU 20DSU, które otrzymały skrócony okres przygotowań przedstartowych. Równolegle do nowego standardu zmodernizowano wszystkie starsze pociski. Prawdopodobnie wprowadzono do uzbrojenia tego zestawu pociski W-750WM (11DM, 11DMW i 11DMWJa). Opracowano również zupełnie nowy pocisk W-759 (5Ja23), oznaczony w NATO- SA-2F ”Guideline Mod. 5”. Można było odpalać również pociski W-760 z głowicą jądrową. Zastosowano równocześnie zmodernizowaną stację naprowadzania rakiet RSN-75W2. Umożliwiała ona zwalczanie środków napadu powietrznego o pręd­kości zbliżania 3600 km/h, w przedziale wysokości 100-30 000 m, w warunkach silnego przeciwdziałania radioelektronicznego. Zestaw S-75M2 oficjalnie przyjęto na uzbrojenie w kwietniu 1971 r. Modyfikacje wprowadzone w PZR S-75M2 były na bieżąco wprowadzane w starszych zestawach SA-75M ”Dwina” i S-75 ”Desna”.

Zmodernizowany PZR SA-75M ”Dwina” otrzymał unowocześniony radiolokator RSN-75W2. Został przystosowany do strzelania pociskami kierowanymi W-750WM (11DM) oraz ich odmianami 11DMW i 11DMWJa. W 1969 r., przyjęto do eksploatacji PZR S-75D, będący modernizacją zestawu S-75. Radiolokator RSN-75 zmodernizowano do standardu RSN-75W2. Asortyment pocisków rozszerzono o pocisk jądro­wy W-760 oraz całą rodzinę pocisków kiero­wanych W-755. Wyrzutnię SM-63-II doprowadzono do standardu SM-63-IIA, a pojazd transportowo-załadowczy PR-11B/BM do standar­du PR-11BA, podobnie uczyniono z pojaz­dem pocisku jądrowego- PR-11D do PR-11DA.

W 1975 r. oficjalnie przyjęto do uzbrojenia wersję S-75M3 ”Wołchow” (chociaż pierwsze zestawy w eksploatacji pojawiły się już w 1973 r.), która otrzymała zwiększoną odporność na wszelkie znane formy wal­ki radioelektronicznej. Wprowadzono nową stację naprowadzania rakiet RSN-75M3 z optycznym kanałem śledzenia Karat-2. System przystosowany do współpracy ze zautomatyzowanym systemem dowodzenia i kierowania Wektor-2W. W skład posterunków radiolokacyjnych weszły nowe radiolokatory, odległościomierze P-18 i wysokościomierze PRW-13. Stosowano również radiolokatory do wykrywania celów na małych wysokościach P-15 lub P-19. Prócz tego dywizjony wyposażono w nowe układy IFF typu NRZ-3P systemu Parol. Dodatkowo wprowadzono aparaturę treningową AKORD-75. Zestaw S-75M3 umożliwiał zwalczanie ce­lów powietrznych o prędkości zbliżania do 3960 km/h, otrzymał nowy pocisk z taktycznym ładunkiem jądrowym W-760W (izdielije 5W29). Ponadto PZR S-75M3 uzyskał możliwość powa­dzenia ognia do kontrastowych radioloka­cyjnie obiektów naziemnych i nawodnych na odległość do 25 km.

W 1974 r. ruszyły prace nad wersją PZR S-75M4 ”Wołchow” o rozszerzonych możliwościach bojowych. Zastosowano w nim nową stację radiolokacyjną RSN-75M4 o większych możliwościach zwalczania celów o małym skutecznym polu odbicia (od 0,2 m²). Zasięg prowadzenia ognia z użyciem pocisku W-759 został wydłużony do 76 km, dolna granica strzelania zosta­ła obniżona do 50 m. Do zestawu wprowa­dzono apara­turę Dubler z dwoma wynośnymi imitatorami pracującej stacji kierowania ogniem, dla mylenia odpalonych samonaprowa­dzających pocisków przeciwradiolokacyjnych przeciwnika. Ponadto zestaw dostosowano do pracy w kolejnym automatyzowanym systemie dowodzenia i kierowania dzia­łaniami brygady rakietowej i lotnictwa myśliwskiego Sienież. Zestaw S-75M4 został przyjęty na uzbrojenie w  listopadzie 1978 r.

W latach 1990-tych Federacja Rosyjska wystąpiła z szerokim pakie­tem modernizacyjnym PZR S-75/S-75M3 ”Wołchow”/”Wołga”. Celem modernizacji miało być wydłużenie okresu eksploatacji zesta­wu (przez wymianę elektroniki analogowej na cyfrową) oraz poprawy charakterystyk taktyczno-technicznych (m.in.: większa niezawod­ność eksploatacyjna, większa odporność na zakłócenia radioelektroniczne, zwiększona dalsza strefa do 67 km). Brak jest jednak bliższych danych o ewentualnych kontrak­tach remontowych, w których pośredniczyć miał białoruski przemysł zbrojeniowy. Na moskiewskim salonie MAKS-2001 zaprezentowany został wariant modernizacji pod nazwą S-75-2 ”Wołga-2”.

Zastosowanie.

Wg nieoficjalnych danych PZR rodziny rakietowych SA-75 ”Dwina” (”Dźwina”)/ S-75 ”Desna”/ S-75 ”Wołchow” były eksportowane do ok. 28 państw. Po uwzględnieniu armii które weszły w posiadanie rakiet w wyniku rozpadów państw lub zdobyczy wojennych lista ich posiadaczy jest prawie dwukrotnie większa. Użytkownicy:
- Afganistan,
- Albania- użytkowała PZR rodziny S-75 produkcji chińskiej,
- Algieria,
- Angola- w czasie wojny domowej (1975-1991) PZR S-75 były używane przez wojska Angoli przeciw Siłom Powietrznym RPA,
- Armenia- stała się posiadaczem PZR S-75 ”Wołchow” w wyniku rozpadu ZSRR w 1991 r.,
- Azerbejdżan- stał się posiadaczem PZR S-75 ”Wołchow” w wyniku rozpadu ZSRR w 1991 r.,
- Białoruś- stała się posiadaczem PZR S-75 ”Wołchow” w wyniku rozpadu ZSRR w 1991 r.,
- Bośnia i Hercegowina- w 1992 r. stała się posiadaczem, w wyniku rozpadu Jugosławii, PZR SA-75 ”Dwina” lub S-75 ”Wołchow”. Używane były przez armię Bośnii i Hercegowiny przeciw samolotom NATO działającym nad zachodnią Bośnią w listopadzie 1994 r. Rakiety te były również użyte przez bośniackich i kraińskich Serbów przeciw bośniackim muzułmanom i sąsiedniej Chorwacji. Co najmniej 18 rakiet wyposażonych w zmodernizowane zapalniki zostało odpalonych w listopadzie i grudniu 1994 r. przeciw celom lądowym. Były również używane przez bośniackich Serbów do zwalczania samolotów NATO dokonujących nalotów w 1995 r.,
- Bułgaria,
- Chorwacja- w 1991 r. stała się posiadaczem, w wyniku rozpadu Jugosławii, PZR SA-75 ”Dwina” lub S-75 ”Wołchow”. W 1995 r. Chorwaci zaprezentowali zmodernizowaną wersję systemu S-75 oraz wyrzutnie rakiet taktycznych wystrzeliwanych z wyrzutni S-75 pod nazwą IB-94,
- ChRL- w 1959 r. PZR SA-75 pojawił się po raz pierwszy poza granicami ZSRR, właśnie w ChRL. 7 .10.1959 r. samolot rozpoznawczy Martin RB-57D z Tajwanu, pilotowany przez kpt. Ying–Chin Wonga, naruszył obszar powietrzny ChRL. Został zestrzelony trzema rakietami zestawu SA-75. Incydent utrzymywano w tajemnicy przed światem, chroniąc w ten sposób informacje o możliwościach bojowych zestawu. Już w 1957 r. ChRL uzyskały prawa do licencyjnej produkcji zestawu SA-75 ”Dwina”,  jego produkcja została podjęta w 1963 r. Rakiety odpowiadające wersji SA-2A (W-750) produkowane były przez firmę CPMIEC, oznaczone zostały HQ-1 (Hong Qian), jej modernizacja otrzymała oznaczenie HQ-2. Zrealizowano również projekt zabudowy wyrzutni HQ-2 na podwoziu gąsienicowym. Systemy HQ-1 i HQ-2 były wielokrotnie używane bojowo. Podobno w latach 1962-1974 z ich pomocą zostało zestrzelonych 12 samolotów Lockheed U-2 startujących z Tajwanu w celu dokonania rozpoznania nad Chinami. Pierwszy z nich, pilotowany przez tajwańskiego pilota Huai-Sheng Chen, został strącony 9.09.1962 r. Posłużyły one również do zwalczania bezpilotowych samolotów rozpoznawczych Ryan 147 ”Firebee”. Dzięki doświadczeniu zyskanemu przy rozwoju rakiet klasy HQ w oparciu o nią zbudowano także w Chinach rakietę balistyczną 8610 (CSS-8) o zasięgu 150 km,
- Czechosłowacja/Czechy- po rozpadzie Czechosłowacji (1.01.1993 r.) PZR S-75 użytkowane były zarówno w Czechach jak i Słowacji,
- Egipt- był pierwszym krajem na Bliskim Wschodzie w którym wprowadzono system S-75. Pierwsze zestawy dostarczone zostały w 1965 r., w latach 1968-1969 dostarczano pewną liczbę dywizjonów rakietowych S-75M2 wraz z rakietami W-750WN i stacjami radiolokacyjnymi RSNA-75M. W następnych latach były dostarczane PZR S-75M ”Wołchow” (pod oznaczeniem ”Wołga”). Od 1973 r. były dostarczane zestawy S-75M z pociskami rodziny W-755 (20DSU). Podjęta została również próba produkcji i modernizacji tego systemu. Opracowano rakietę Ta'ir al Sabah, która była egipską wersją W-750W. Program miał być rozwijany z pomocą od Korei Północnej i Francja i miał uniezależnić Egipt od dostaw radzieckich. W jego ramach, między innymi, miała być zwiększone celność i zasięg. Program został jednak anulowany. Po raz pierwszy PZR S-75 zostały użyte bojowo na półwyspie Synaj podczas Wojny Sześciodniowej. Pojedyncze egzemplarze zostały wówczas zdobyte przez armię izraelską. W czasie wojny sześciodniowej (5-10.06.1967 r.) z Izraelem, Egipt posiadał 18 baterii rakiet. Zniszczono wówczas dwa samoloty Dassault ”Mirage III”. Podczas działań wojennych jedna z baterii wpadła w ręce Izraela a osiem innych zostało zniszczonych przez lotnictwo. 9.03.1969 r. został zestrzelony izraelski samolot obserwacyjny. Podczas wojny Yom Kippur (6-26.10.1973 r.) PZR S-75 nie stanowiły już większego niebezpieczeństwa dla lotnictwa izraelskiego wyposażonego w nowoczesne zasobniki WRE i działającego w przemyślany sposób. Mimo to odnotowano 14 zestrzeleń dokonanych przez rakiety tego systemu używane przez Egipt i Syrię. Do tego należy dodać kilka zestrzelonych samolotów własnych. Pod koniec lat 1990-tych Egipt posiadał jeszcze 380 wyrzutni systemu S-75,
- Etiopia,
- Gruzja- stała się posiadaczem PZR S-75 ”Wołchow” w wyniku rozpadu ZSRR w 1991 r. Podczas wojny na Kaukazie we wczesnych latach 1990-tych gruzińskie zestawy zostały użyte bojowo przeciw samolotom i śmigłowcom. Przykładowo 19.03.1993 r., jednostka gruzińskiej Obrony Powietrznej w pobliżu Suhumi zestrzeliła rosyjski samolot Suchoj Su-27,
- Irak- otrzymał PZR S-75M ”Wołchow” (pod oznaczeniem ”Wołga”). Od 1973 r. były dostarczane zestawy S-75M z pociskami rodziny W-755 (20DSU). W latach 1980-tych  otrzymał PZR S-75M3 z pociskami W-759. Były one m.in. demon­strowane na cyklicznych wystawach uzbro­jenia w połowie lat 1980-tych w Bagdadzie. W 1989 r. zmodyfikowano pewna liczbę rakiet tego systemu polepszając zdolność zwalczania celów w warunkach zakłóceń elektromagnetycznych. W takich przypadkach, zadanie radiolokatora miała wspierać głowica termowizyjna. Na początku lat 1990-tych w Iraku używano ok. 120 zestawów. Rakiety W-750 wytwarzano w zakładach Al Mamoun. Prawdopodobnie w Iraku używano również rakiet produkcji Chińskiej. W ramach programu Al Fahd postanowiono również zbudować balistyczny system ziemia-ziemia oparte na pociskach W-750 i W-755. Mimo że rakiety systemu S-75M Wołchow posiadają możliwość atakowania celów naziemnych i nawodnych, to ich zasięg jest ograniczony zasięgiem radiolokatora do 100 km. Problem stanowi również niewystarczająca celność zestawów pracujących w takim trybie. W Iraku w ramach programu Al Fahd-300 rakiety odpalane z typowej wyrzutni SM-90 otrzymać miały nawigacyjny system bezwładnościowy i zmodernizowany zespół napędowy. Do czasu operacji Pustynna Burza przeprowadzono 6 startów. Próby wykazały problemy z osiągnięciem zakładanego zasięgu 300 km w związku z tym zrezygnowano z rozwoju odmiany Al Fahd-500 o zasięgu 500 km. W czasie trwania operacji Pustynna Burza PZR S-75 zniszczyły co najmniej trzy samoloty Sprzymierzonych: 21.01.1991 r. został zestrzelony F-14A(Plus), 31.01.1991 r. Lockheed AC-130H a 14.02.1991r. Panavia ”Tornado” GR1. W związku z ograniczeniami nałożonymi przez UNSCOM po operacji Pustynna Burza, program wznowiono w sierpniu 1991 r. pod oznaczeniem J-1. Zasięg tak zmodernizowanych rakiet miał oficjalnie wynosić 149 km a nieoficjalnie 200 km. Osiągnięcie nawet takiego zasięgu okazało się trudne, co spowodowało przerwanie programu w maju 1993 r. Same wyrzutnie SM-90 zostały jednak wykorzystane w systemach ziemia-ziemia Al Samoud, oryginalnej irackiej konstrukcji, nieznacznie wzorowanym na radzieckich rakietach R-17E. Drugi stopień rakiety W-750 zastosowany został jako trzeci stopień w cywilnej rakiecie Al Abid. Jako drugi jej stopień użyto pojedynczej rakiety R-17E a jako pierwszy cztery następne R-17E umieszczone wokół niej. 5 grudnia 1989 r. dokonano pierwszej próby takiej rakiety. Masa rakiety wynosiła 48 ton a docelowy zasięg miał wynosić 3000 km. Pod koniec lat 1990–tych zmodernizowano zestawy S-75 zamieniając układy naprowadzania z analogowych na cyfrowe. Silniki pierwszego stopnia rakiet ”Wołchow” zostały użyte również w modernizowaniu rakiety PZR S-125 ”Newa”,
- Indie- pierwsze baterie rakiet S-75 dostarczono w 1963 r. i rozmieszczono je wokół New Delhi i kluczowych lotnisk regionu. W 1965 r. zostały użyte operacyjnie w czasie wojny indyjsko-pakistańskiej. Pierwszego zestrzelenia dokonano w pobliżu Delhi 6 września, niszcząc przez pomyłkę własny samolot Antonow An-12, błędnie zidentyfikowany jako pakistański Lockheed C-130 ”Hercules”. Podczas późniejszych walk, został uszkodzony przez dwa W-750, rozpoznawczy Martin RB-57F lecący na wysokości 15850 m. Samolot wprawdzie powrócił do swojej bazy, jednak uszkodzenia spowodowały jego rozbicie podczas lądowania. Zestawy S-75 były również używane podczas wojny z Pakistanem w 1971, uzyskując jedno zestrzelenie,
- Iran- podjęto próby dostosowania rakiet do zwalczania celów naziemnych,
- Izrael- w czasie Wojny Sześciodniowej w 1967 r. zdobyto co najmniej 12 egz. rakiet W-750WK i radiolokator (najprawdopodobniej wraz z wyrzutniami). Zostały one gruntownie przebadane i następnie przekazane do Stanów Zjednoczonych,
- Jemen,
- Jugosławia/Serbia- jako pierwsze zostały dostarczone PZR SA-75 ”Dwina”. W latach 1970-tych zakupiono dodatkowo 8 baterii S-75M ”Wołchow”. Zostały z nich sformowane dwa pułki, w Belgradzie i Zagrzebiu. Pierwszy używał starszej odmiany rakiet oraz rakiet S-125, natomiast drugi S-75M. Po rozpadzie Jugosławii systemy trafiły do uzbrojenia Serbii i Czarnogówy, Bośni i Chorwacjii. Zagrzebski pułk 30 listopada 1991 roku został przeniesiony do Republiki Serbskiej w północnej Bośni. W latach 1990-tych Serbia część rakiet zużyła ostrzeliwując wsie i miasta sąsiadów. W efekcie zdecydowano się zachować tylko 3 baterie S-75M. Przed wojną w Kosowie szacowało się, że strona Serbska dysponuje 6 dywizjonami rakiet S-75 czyli 40 wyrzutniami. W czasie wojny o Kosowo rakiety tego typu nie odniosły ani jednego sukcesu bo najprawdopodobniej nie zostały użyte, mimo to Serbowie prawdopodobnie stracili 2 baterie S-75M. W 1999 r. S-75M nadal były używane w Serbii w ilości kilkudziesięciu egz.,
- Kazachstan- się posiadaczem PZR S-75 ”Wołchow” w wyniku rozpadu ZSRR w 1991 r.,
- Kirgistan- się posiadaczem PZR S-75 ”Wołchow” w wyniku rozpadu ZSRR w 1991 r.,
- KRLD- posiadała ok. 1000 wyrzutni S-75, w tym chińskie HQ-2A oraz prawdopodobnie samobieżne HQ-2B na podwoziu gąsienicowym. Rakiety HQ-2 były nieskutecznie użyte przeciw amerykańskim samolotom rozpoznawczym Lockheed SR-71, dokonującym rozpoznania nad Koreą. Prawdopodobnie w KRLD podjęto produkcję licencyjną rakiet. Również prawdopodobne jest to, że próbowano tu również przystosować te rakiety do zwalczania celów lądowych,
- Kuba- w 1958 r. (?) zostały dostarczone pierwsze PZR SA-75 ”Dwina”. W późniejszych latach dostarczane były zmodernizowane zestawy SA-75M ”Dwina”. W dniach 15-28.10.1962 r. trwał kryzys kubański. Przyczyną jego wybuchu było rozmieszenie przez ZSRR na Kubie rakiet balistycznych, które bezpośrednio zagrażały terytorium USA. Wcześniej rozmieszczono na Kubie dwie rosyjskie dywizje SA-75, razem 144 wyrzutnie rakiet. 27.10.1962 r. z użyciem zestawu SA-75 zestrzelono amerykański samolot Lockheed U-2. Pilot mjr Rudolf Anderson poległ. Rakiety tego typu były też używane przez Kubę podczas licznych prób zestrzelenia samolotu rozpoznawczego Lockheed SR-71,
- Libia- od 1973 r. były dostarczane zestawy S-75M2 ”Wołchow” (pod nazwą ”Wołga”)z pociskami rodziny W-755 (20DSU). W latach 1980-tych  otrzymała PZR S-75M3 z pociskami W-759. Rakiety systemu S-75 zostały użyte przez Libię na przełomie marca i kwietnia 1986 r. w odparciu interwencji USA. W 2004 r. systemy S-75 i S-125 nadal stanowiły podstawę opl Libii, choć ich skuteczność pozostawiała wiele do życzenia,
- Mongolia- otrzymała (w latach 1960-tych?) PZR SA-75M ”Dwina”,
- Mozambik,
- NRD,
- Pakistan- posiadał zestawy produkcji chińskiej,
- Peru,
- Rumunia,
- Słowacja- otrzymała PZR S-75 ”Wołchow” w wyniku podziału Czechosłowacji (1.01.1993 r.),
- Somalia,
- Sudan,
- Syria- pierwsze zestawy PZR S-75 otrzymała w 1966 r. W latach 1968-1969 dostarczano pewną liczbę dywizjonów rakietowych S-75M wraz z rakietami W-750WN i stacjami radiolokacyjnymi RSNA-75M.. W następnych latach były dostarczane PZR S-75M ”Wołchow” (pod oznaczeniem ”Wołga”). Od 1973 r. były dostarczane zestawy S-75M z pociskami rodziny W-755 (20DSU). Podczas wojny Yom Kippur (6-26.10.1973 r.) PZR S-75 nie stanowiły już większego niebezpieczeństwa dla lotnictwa izraelskiego wyposażonego w nowoczesne zasobniki WRE i działającego w przemyślany sposób. Mimo to odnotowano 14 zestrzeleń dokonanych przez rakiety tego systemu używane przez Syrię i Egipt. W latach 1980-tych  otrzymała PZR S-75M3 z pociskami W-759. Syria w 1981 r. rozwinęła silny system OP w dolinie Bekaa. Składał się on z dwóch syryjskich Brygad po 6 baterii PZR ”Kub” każda i mieszanej Brygady PZR S-75 ”Wołchow” i S-125 ”Newa”, razem 7 dywizjonów. Razem dawało to 80 wyrzutni rakiet PZR ”Kub”, S-75 i S-125. W dniach 9-10.06.1982 r. lotnictwo izraelskie, w celu wywalczenia panowania w tym rejonie, przeprowadziło starannie zaplanowaną operację zaczepną. Zniszczono wówczas wszystkie stacje naprowadzania rakiet dywizjonów i baterii, wyrzutnie rakiet, samochody transportowo-załadowcze i inne elementy OP. Natomiast w walkach powietrznych zestrzelono aż 82 samoloty syryjskie, bez strat własnych. W starciu nad doliną Bekaa Izrael stracił jeden samolot Mc Donnell Douglas A-4 ”Skyhawk” zestrzelony działkiem przeciwlotniczym. Skuteczność zastosowanej przez Izrael taktyki w zwalczaniu stanowisk dywizjonów rakietowych i lotnictwa OP nad doliną Bekaa, była szokiem dla państw Układu Warszawskiego,
- Tadżykistan- stał się posiadaczem PZR S-75 ”Wołchow” w wyniku rozpadu ZSRR w 1991 r.,
- Turkmenistan- stał się posiadaczem PZR S-75 ”Wołchow” w wyniku rozpadu ZSRR w 1991 r.,
- USA- podczas Wojny Sześciodniowej armię izraelską zdobyła na Półwyspie Synaj pojedyncze egzemplarze PZR S-75, które zostały następnie przekazane do Stanów Zjednoczonych,
- Ukraina- stała się posiadaczem PZR S-75 ”Wołchow” w wyniku rozpadu ZSRR w 1991 r.,
- Uzbekistan- stał się posiadaczem PZR S-75 ”Wołchow” w wyniku rozpadu ZSRR w 1991 r.,
- Wietnam- PZR SA-75M ”Dwina”/S-75 ”Wołchow”  były szeroko wykorzystywane podczas wojny w Wietnamie. Latem 1965 r. przybyły dwa pułki SA-75 z sowieckimi obsługami. 24.08.1965 r., po raz pierwszy, ostrzelano trzema rakietami grupę czterech samolotów McDonnell Douglas F-4C- jeden z nich został zestrzelony. Przez pierwszy miesiąc walk w Wietnamie, pułki SA-75 zestrzeliły: wg danych sowieckich- 14 samolotów amerykańskich, wg danych amerykańskich- 3 samoloty. Pod koniec 1965 r., wg danych sowieckich zestrzelono 90 samolotów, wg danych amerykańskich- 13 samolotów. Dla SA-75 nastąpił okres pełnej weryfikacji jego możliwości bojowych. Taktyka działań bojowych ulegała ciągłej zmianie, zarówno zestawów SA-75 jak i amerykańskiego lotnictwa. W marcu 1966 r. lotnictwo amerykańskie zastosowało pierwsze rakiety AGM-45 ”Shrike Anti-Radar Missile”. Rakiety te naprowadzały się na źródło emisji fal elektromagnetycznych generowanych przez stacji naprowadzania rakiet SA-75. Pojawiły się także samoloty zwalczania obrony przeciwlotniczej Republic EF-105F ”Wild Weasel III” wyposażone w zasobniki walki radioelektronicznej i rakiety AGM-45 ”Shrike”. Samoloty EF-105F miały możliwość stawiania zakłóceń radioelektronicznych w paśmie pracy stacji naprowadzania rakiet SA–75, w tym, w kanale naprowadzania rakiet i nadajników odzewowych rakiet, co doprowadzało do przerywania śledzenia rakiet i ich samolikwidacji lub wcześniejsze inicjowania komendy do wybuchu ładunku bojowego. Skuteczność SA–75 stawała się coraz mniejsza. Z 95 dywizjonów SA–75 rozwiniętych w Wietnamie, w 1976 r. sprawnych było 39 dywizjonów bojowych i 4 w ośrodkach szkolenia. Wysoka efektywność amerykańskich działań w zakresie walki radioelektronicznej ujawniła się 15.12.1967 r. podczas nalotu na Hanoi, w wyniku postawionych zakłóceń elektronicznych, 90 rakiet uległo samolikwidacji. Amerykanie wrócili po nalocie bez strat własnych. W odpowiedzi na to zostały przestrojone systemy pokładowe rakiet na inne częstotliwości i zwiększono moc nadajnika odzewowego rakiety, pozwoliło na kolejne uzyskanie chwilowej przewagi na polu walki przez zestawy SA–75. Ostatecznie jednak podczas operacji Linebeaker II (18-29.12.1972 r.) lotnictwo amerykańskie, po raz pierwszy na tak bezprecedensową skalę, zastosowało ra­dioelektroniczne obezwładnianie wietnam­skich zestawów rakietowych, osiągając przy tym bezapelacyjny sukces,
- ZSRR- patrz historia rozwoju konstrukcji. W dniu 1.05.1960 r. z zestawu SA-75 ”Dwina” rozlokowanego niedaleko Świerdłowska, wystrzelono rakiety przeciwko samolotowi rozpoznawczemu Lockheed U–2. Pilotem był Francis Gary Powers. Pomimo lotu na bardzo wysokim pułapie, samolot został zestrzelony. Pilotowi udało się opuścić samolot i został ujęty. Informacja o zestrzeleniu U-2 poszła w świat. Doszło do międzynarodowego incydentu. Możliwości bojowe nowego zestawu rakietowego zaskoczyły specjalistów w USA. Wynikiem tego wydarzenia był przerwanie przez USA dalszych lotów U-2 nad rosyjskiego terytorium i utrata wartościowego źródła informacji. W latach 1960-tych wojska radzieckie dysponowały zestawami S-75 ”Dwina” rozmieszczonymi w okolicach Baku, Leningradu i Swierdłowska. Następnie baterie S-75 były rozmieszczane w okolicach Moskwy i w NRD. W grudniu 1965 r. samolot RB-57F należący do USAF został zestrzelony przez pocisk W-750 podczas lotu nad Morzem Czarnym, blisko radzieckiej linii brzegowej. Wraz ze starzeniem się systemu i powstawaniem coraz to doskonalszych jego następców, liczba jego wyrzutni używanych w ZSRR a potem w Rosji stopniowo malała. System S-75 był zastępowany przez system S-300. Wraz z rozpadem ZSRR PZR S-75 zostały podzielone pomiędzy kraje WNP. Prócz Rosji zasiliły arsenały Armenii, Azerbejdżanu, Białorusi, Gruzji, Kazachstanu, Kirgistanu, Tadżikistanu, Turkmenistanu Ukrainy i Uzbekistanu.

W Polsce.

W 1959 r. podjęto decyzję o wprowadzeniu na uzbrojenie przeciwlotniczych zestawów rakietowych. W pierwszej kolejności miano zorganizować, w oparciu o SA–75, skuteczną osłonę przeciwlotniczą Warszawy i Śląska. Dwa pierwsze zestawy rakietowe SA–75 zostały dostarczone przez ZSRR w okresie wrzesień-listopad 1959 r. Jeden trafił do Ośrodka Szkolenia Specjalistów Artylerii w Gołdapi (w 1960 r. dokonano zmiany miejsca dyslokacji OSSA do miejscowości Bemowo Piskie oraz dokonano zmiany nazwy na Centrum Szkolenia Specjalistów Artylerii i Radiolokacji, w grudniu 1978 r. zmieniono ponownie nazwę na Centrum Szkolenia Specjalistów WOPK). W październiku 1962 r. do Centrum trafił drugi PZR SA-75 ”Dwina”. W 1963 r. Centrum zostało włączone w system Obrony Powietrznej Kraju. W 1966 r. CSSAiR posiadał w swoim składzie:
- jeden dywizjon ogniowy SA-75 ”Dwina”,
- jeden dywizjon ogniowy S-75M ”Wołchow”,
- jeden dywizjon techniczny SA-75/S-75M.

Przeciwlotnicze zestawy rakietowe SA–75 ”Dwina” zostały wprowadzone na uzbrojenie:

- 9. Dywizji Artylerii OPK Warszawa (w 1962 r. zmieniła nazwę na 9. Dywizję Artylerii OPK, w 1967 r. na 3. Łużycką Dywizję Artylerii OPK, w 1988 r. na 3. Łużycką Brygadę OPK i w 1991 r. na 3 Warszawską Brygadę Rakietową OP)- miała za zadanie obronę Warszawy.  W listopadzie 1959 r. dostarczono pierwszy zestaw SA–75. W 1960 r. sformowano jeden dywizjon techniczny (1.) oraz cztery dywizjony ogniowe (2., 3., 4., 5.). W 1962 r. sformowano następne dywizjony: techniczny (10.) oraz ogniowe (6., 7., 8., 9.). W 1964 r. 6., 7., 8., 9. dywizjony ogniowe i 10. dywizjon techniczny przezbrojono na nowe PZR na S-75M ”Wołchow”. W latach 1989-1999, w wyniku restrukturyzacji Sił Zbrojnych, rozformowano 1. dt OP oraz 2., 3. i 4. dr OP. Natomiast 5. dr OP otrzymał PZR S–125 ”Newa S.C.”,

- 13 Dywizji Artylerii OPK Bytom (od 1967 r. 1 Dywizja Artylerii OPK im. Powstańców Śląskich, od 1988 r. 1 Brygada Artylerii OPK i od 1991 r. 1 Śląska Brygada Rakietowa OP)- w latach 1961-1962 sformowano dwa dywizjony techniczne (19., 20.) oraz osiem dywizjonów ogniowych (11., 12., 13., 14., 15., 16., 17., 18.). W 1985 r. 14 i 17 dr zostały przezbrojone w PZR S-125M ”Newa”. W 1989 r. rozformowano dwa dywizjony uzbrojone w SA-75, w 1990 r. jeden, a w 1998 r. dalsze trzy dywizjony (12., 13., i 15. dr OP),

- 40 Brygady Artylerii Obrony Powietrznej Kraju- w 1963 r. sformowano jeden dywizjon techniczny (26.) oraz pięć dywizjonów ogniowych (21., 22., 23., 24., 25.),

- 14 samodzielnego pułku artylerii OPK (w 1967 roku nazwa pułku zmienia się na 79 samodzielny pułk artylerii OPK, w 1991 r. na 79 samodzielny pułk rakietowy OP)- w 1963 r. sformowano jeden dywizjon techniczny (32.) oraz cztery dywizjony ogniowe (28., 29., 30., 31.). 79 samodzielny pułk rakietowy OP w Poznaniu został rozformowany w 1998 r.- 31 dr OP został włączony w ugrupowanie bojowe 1. Śląskiej Brygady Rakietowej OP Bytom,

Pierwszego startu rakiety zestawu SA–75 ”Dwina” dokonano w dniu 11.10.1960 r. na poligonie rakietowym w Aszułuku w ZSRR, podczas bojowych strzelań 2 dywizjonu ogniowego 9 DAPlot. Strzelano do imitatora celu RM–2. W wyniku powstałej usterki technicznej na SNR, rakieta poleciała na samolikwidację. Strzelania powtórzono następnego dnia, 12.10.1960 r. Cel został zniszczony. (Wg innych danych strzelania te odbyły się w dniach 12 i 13.10.1960 r.). Ostatnie przeciwlotnicze zestawy rakietowe SA–75 ”Dwina” zostały wycofane z uzbrojenia Wojska Polskiego w 1990 r.

W drugiej połowie 1963 r. kierownictwo MON podjęło decyzję o wprowadzeniu na uzbrojenie części już istniejących dywizjonów PZR S-75M ”Wołchow”. Na początku 1964 r. do Centrum Szkolenia Specjalistów Artylerii i Radiolokacji dostarczono pierwszy zestaw S-75M. Zestawy rakietowe S–75M ”Wołchow” zostały wprowadzone na uzbrojenie:

- 60 Brygady Artylerii Obrony Powietrznej Kraju (w 1967 r. nazwa została zmieniona na 4 Brygadę Artylerii Obrony Powietrznej Kraju im. Obrońców Wybrzeża, w 1994 r. na 4 Brygadę Rakietową Obrony Powietrznej i w 1996 r. na 4 Gdyńską Brygadę Rakietową Obrony Powietrznej)- w 1964 r. przeszkolono na S-75 dywizjony ogniowe: 21., 22., 23., 24., 25. oraz 26. dywizjon techniczny. W 2001 r. 4 Gdyńska Brygada Rakietowa Obrony Powietrznej została rozformowana,

- 9. Dywizji Artylerii OPK Warszawa-  1964 przeszkolono na S-75 ”Wołchow” dywizjony ogniowe:6., 7., 8., 9. oraz 10. dywizjon techniczny, użytkujące dotychczas zestawy SA-75 ”Dwina”. W wyniku restrukturyzacji Sił Zbrojnych w latach 1989–1999 rozformowano 10. dt OP oraz 6., 8. i 9. dr OP. Natomiast 7. dr OP przezbrojono na PZR S–125 ”Newa S.C.”,

- 61. pułku artylerii Wojsk Obrony Przeciwlotniczej z Jaromina (w 1974 r. przeniesiony do Skwierzyny) - w 1967 r. przeszkolono jeden dywizjon rakietowy na S-75 ”Wołchow”. Jesienią 1970 r. sformowano drugi dywizjon ogniowy. W 1976 r. pułk został przeformowany na 61 Brygadę Artylerii i przezbrojony na PZR 2K11 ”Krug”,

- 26 Brygady Rakietowa Obrony Powietrznej ze Szczecina (od 1970 r. Gryfice)- w 1968 r. sformowano cztery dywizjony ogniowe (36., 37., 38., 39.). W 1969 r. sformowano następne dywizjony ogniowe (40., 41., 42.),

- 4 Brygady Rakietowa Obrony Powietrznej im. Obrońców Wybrzeża - w 1971 r. przeszkolono na S-75M dywizjony ogniowe: 44., 45., 46.

W 1968 r. została zorganizowana zasadzka PZR  S-75 ”Wołchow” na wyspie Wolin. Trwały wówczas intensywne prace budowlane na przyszłych stanowiskach ogniowych 26 BA OPK. Intensywne prace budowlane wzbudzały zainteresowanie środków rozpoznania powietrznego państw NATO. Szczególnie intensywne rozpoznanie prowadziły niemieckie samoloty patrolowe Dassault-Breguet ”Atlantique”. Zdarzały się przypadki naruszania przestrzeni powietrznej Polski o rejonie wyspy Wolin. W tej sytuacji, w grudniu 1968 r., podjęto decyzję o zorganizowaniu zasadzki na wyspę Wolin. Dowódcy grup bojowzch posiadali pisemny rozkaz Ministra Obrony Narodowej na otwarcie ognia do naruszycieli powietrznych bez potrzeby uprzedzania przełożonych o naruszeniu granic powietrznych! Trwała cicha wojna i próby sprowokowania dywizjonu do otwarcia ognia. Samoloty obierały kurs na dywizjon zwiększając prędkość lotu. Na granicy wód terytorialnych, w strefie ognia dywizjonu, samolot precyzyjnie zmieniał kurs. Trwała istna zabawa w kotka i myszkę, kilka razy w ciągu doby. Zadanie jednak zostało wykonane. Samoloty NATO przestały naruszać przestrzeń powietrzną Polski. Dywizjon trwał w zasadzce do połowy stycznia 1969 r.

W 1985 r. rozpoczął się okres przezbrajania dywizjonów rakietowych S-75M ”Wołchow” na PZR S-125M ”Newa”. W 1985 r. przezbrojono w PZR S-125M: 31 dywizjon ogniowy 79 samodzielnego pułku artylerii OPK, 41 dywizjon ogniowy 26 Brygady Rakietowej OPK, 14 dywizjon ogniowy 1 Dywizji A OPK, 17 do 1 Dywizja Artylerii OPK.

Przeciwlotnicze zestawy rakietowe S-75 ”Wołchow” były dostarczane (prawdopodobnie) w wersjach S-75M i S-75M3. Zestawy, stosownie do zmian wprowadza­nych u producenta, okresowo modernizo­wano zgodnie z zakupionymi pakietami i otrzymanymi biuletynami. Modernizację realizowały Wojskowe Zakłady Uzbrojenia nr 2 w Grudziądzu.

W 2001 r., po 37 latach eksploatacji, wycofano z uzbrojenia Wojska Polskiego PZR S-75M ”Wołchow”. W dniu 5.06.2001 r. została odpalona na poligonie w Ustce ostatnia rakieta PZR S-75M ”Wołchow”.

Struktura PZR SA-75/SA-75M ”Dwina”.

Przeciwlotnicze zestawy rakietowe SA-75/S-75 organi­zowane były w pułki.

Struktura pułku obejmowała dowódz­two i sztab z pułkowym posterunkiem radiolokacyjnym wstępnego wykrywania, trzy-cztery dywizjony rakietowe (każdy z własnym posterunkiem radiolokacyjnym) i dywizjon techniczny.

Dywizjon rakietowy składał się z baterii radiotechnicznej obejmującej stację kie­rowania ogniem RSNA-75 (RSNA-75M) i ba­terii startowej z trzema plutonami starto­wymi w każdym dwie wyrzutnie szynowe SM-63.

Przechowywanie, montaż, zbroje­nie i dowóz kierowanych pocisków rakie­towych na stanowisko ogniowe dywizjonu był realizowany siłami i środkami dywizjo­nu technicznego.

Bateria radiotechniczna dywizjonu rozwijała posterunek radiolo­kacyjny wstępnego wykrywania (z radiolokatorem P-10 lub P-12, współpracującym z radiowysokościomierzem PRW-11 lub PRW-9) i radiolokacyjną stację kierowania ogniem RSNA-75 (RSNA-75M).

Struktura PZR S-75M ”Wołchow” (w Polsce).

Posterunek radiolo­kacyjny wstępnego wykrywania z radiolokatorem P-18 oraz wysokościomierzem PRW-13.

Stacja kierowania ogniem RSN-75W wyposażona w następujące kabiny i przyczepy:
- kabina PW ( podczas marszu zdemontowane anteny przewożono w 2 przyczepach z antenami szerokiej wiązki i jednej przyczepy z antenami wąskiej wiązki i anteną RNK),
- kabina dowodzenia UW (oficer naprowadzania, operatorzy RS, dowódca dywizjonu),
- kabina AW (UOW, UWK, SCR i RNK – bloki przeliczające i wypracowujące współrzędne celu i rakiety, komendy do rakiety, bloki walki radioelektronicznej itp),
- kabina sprzężenia (5F24E) z systemem zautomatyzowanego dowodzenia Wektor -2 WE.

Zespół zasilania w składzie:
- kabina rozdzielcza (RW),
- trzy elektrownie ESD-100.

Bateria startowa w składzie:
- 6 wyrzutni rakiet SM-90,
- 6 do 8 samochodów transportowo-załadowczych STZ,
- 12 stojaków RSP-1 do przechowywania gotowych rakiet (zaprojektowane i produkowane w Polsce).

Bateria techniczna w składzie:
- sprzęt technologiczny do montażu i zbrojenia rakiet,
- stacja kontrolno-pomiarowa do sprawdzania i regulacji parametrów pokładowych rakiety (RSKP),
- 2 dźwigi samojezdne ŻSH-6,3 (zaprojektowane i produkowane w Polsce),
- 2 przyczepy do przewozu rakiet w opakowaniach fabrycznych (MMZ),
- do 4 samochodów transportowo-załadowczych do transportu i załadunku rakiet na wyrzutnie (STZ),
- 2 przyczepy do transportu po sześć częściowo zmontowanych i uzbrojonych rakiet (PS-6R – zaprojektowane w WAT i produkowane w Polsce). W rakietach nie były zamontowane- skrzydła i stateczniki silnika startowego),
- dystrybutor sprężonego powietrza MS-10,
- sprężarka powietrza UKS-400,
- dystrybutor paliwa rakietowego ZAK-41,
- dystrybutor utleniacza rakietowego ZAK-32,
- cysterny paliwa i utleniacza z serii ZAK-21,
- cysterna do neutralizacji 8T311,
- zbiorniki paliwa i utleniacza.

Stacje kierowania ogniem:

- RSNA-75 zestawu SA-75 ”Dwina”- dysponuje zespołem dwu szczelinowych anten wykrywania i śledzenia. Anteny są umieszczone są pod kątem 90^o, każda z nich wytwarza wiązkę które przecinając się tworzą szpilkę utrzymującą cel. Dodatkowa antena, umieszczona nad poziomą anteną śledzenia celów, służy do śledzenia do 3 wystrzelonych pocisków rakietowych. Stacja składała się z 6 kabin: kabina nadawczo-odbiorcza z układem antenowym PA, kabina dowodzenia U, kabina aparatury wskaźnikowej I, kabina kierowania startem K3, kabina zliczająco-wyliczająca K5, kabina rozdzielczo-przetwarzająca RA (K6) z 3 agregatami prądotwórczymi. Kabina PA była montowana na dwuosio­wym podwoziu holowanym, pozostałe ele­menty były ulokowane na samochodach. Układ antenowy do złożenia do transportu wymagał dźwigu, który umożliwiał demon­taż anten i ich włożenie na dwie przyczepy holowane ciężarówkami terenowymi ZIS-150 lub ZIS-151. Kabina PA była holowana ciągnikiem gąsienicowym ATS-59. Do konser­wacji i bieżących remontów stacji był przydzielony ruchomy warsztat samo­chodowy PRM,

- RSNA-75M zestawu SA-75M ”Dwina”- wyróżnia się brakiem anteny śledzenia pocisków, której rolę przejęły anteny szczelinowe. Oparta była o cztery kabiny holo­wane: kabina nadawczo-odbiorcza z układem antenowym PA, kabina dowodzenia, kierowania startem i aparatury wskaźnikowej UA, kabina zliczająco-wyliczająca AA, kabina rozdzielczo-przetwarzająca RA (RMA) z trzema polowymi agregatami i prądotwórczymi,

- RSN-75 zestawu S-75 ”Desna”- w skład stacji wchodziły 4 kabiny: P- kabina nadawczo-odbiorcza z układem antenowym, U- kabina dowodzenia, aparatury wskaźnikowej i kierowania startem, A- kabina zliczająco-wyliczająca, R (RM)- kabina rozdzielczo-przetwarzająca z agregatami prądotwórczymi,

- RSN-75M zestawu S-75M ”Desna”- odmiana radiolokatora RSN-75 wyposażona w układ tłumienia ech stałych dzięki czemu spadła minimalna wysokość wykrywania celów. Radiolokator wyposażono w układ wystrzału elektronicznego oraz układ pasywnego wykrywania zakłóceń i odstrajania się od nich,

- RSN-75MW zestawu S-75WM ”Desna”- w związku z trudnościami z opracowaniem układów przeciwzakłóceniowych do RSN-75W, opracowano uproszczony przejściowy radiolokator RSN-75MW. Prawdopodobnie dysponował on już antenami wąskiej wiązki umieszczonymi nad anteną poziomą, ale nie posiadał układu tłumienia ech stałych, przez co minimalny pułap zwalczania celów wynosił 3000 m,

- RSN-75W zestawu S-75W ”Desna”- wyróżnia się on dwoma okrągłymi antenami parabolicznymi wąskiej wiązki umieszczonymi ponad poziomą anteną wykrywania i śledzenia. W jego wchodziły: PW- kabina nadawczo-odbiorcza z układem antenowym, UW- kabina dowodzenia, aparatury wskaźnikowej i kierowania startem, AW- kabina zliczająco-wyliczająca, RW- kabina rozdzielczo-przetwarzająca z agregatami prądotwórczymi. Park transportowy uzupełniono o trzecią przyczepę przeznaczoną do przewożenia anten wąskiej wiązki,

- RSN-75W1 zestawu S-75M1 ”Wołchow”- stanowi modernizację RSN-75W, choć do tego standardu doprowadzano również radiolokatory innych wersji. Radar ten umożliwiał zwalczanie celów niskolecących oraz w pościgu. Nowością była możliwość wysyłania przez radiolokator komendy detonującej głowicę w sposób zwiększający szanse na zniszczenie celu w pogoni. W skład stacji radiolokacyjnej wchodziły: P1W- kabina nadawczo-odbiorcza z układem antenowym, U1W- kabina dowodzenia, aparatury wskaźnikowej i kierowania startem, A1W- kabina zliczająco-wyliczająca,

- RSNA-75M zestawu S-75M2 ”Wołchow”- powstała poprzez dodanie optycznego kanału śledzenia celu i pocisku. Stanowiska dwu operatorów zwane gołębnikiem albo psią budą (w literaturze zachodniej) znajdowały się ponad poziomą anteną szczelinową. W związku z tym w odróżnieniu od pozostałych stacji radiolokacyjnych ta odmiana obsługiwana jest nie przez czterech a sześciu żołnierzy. Zmodernizowana w ten sposób kabina została oznaczona symbolem AA. Wprowadzono możliwość pracy na niskich mocach impulsu i przy małej częstotliwości powtarzania impulsów. Dodano układ selekcji sygnałów odbitych od celów od zakłóceń. Radiolokator miał również możliwość wystrzału elektronicznego, czyli pozorowanej pracy stacji radiolokacyjnej w trybie naprowadzania rakiet w celu zmuszenia wrogiego ugrupowania do manewru,

- RSN-75W2 zestawu S-75D ”Wołchow”- wprowadzono możliwość pracy na niskich mocach impulsu i przy małej częstotliwości powtarzania impulsów. Dodano układ selekcji sygnałów odbitych od celów od zakłóceń. Po raz kolejny obniżono pułap przechwytywanych celów,

- RSN-75M3 zestawu S-75M3 ”Wołchow”- posiada zwiększoną do 1000 kW mocy impulsu. Został wyposażony w teleoptyczny kanał śledzenia Karat-2. Zmodernizowano układ pasywnego wykrywania zakłóceń i odstrajania się od nich,

- RSN-75M4 zestawu S-75M4 ”Wołchow”- zmodernizowano anteny wąskiej wiązki co zwiększyło możliwości wykrywania celów o małym SPO (od 0,2 m²) i niskolecących.

Wyrzutnie rakiet:

- SM-63- wyrzutnia jednoszynowa, poruszona elek­trohydraulicznie. Składała się z masywnej podstawy z 4 odciążaczami, skrzyni do na­pędu wyrzutni w poziomie, skrzyni do na­pędu wyrzutni w pionie, belki-prowadnicy szynowej oraz odrzutnika gazu. Odrzutnik gazu pozwalał uniknąć przyspieszonej ero­zji ziemi w momencie startu pocisku. Do transportu wyrzutnia była podnoszona spe­cjalnymi podnośnikami, a następnie docze­piano do niej dwie osie z kołami- z przodu i z tyłu- co umożliwiało jej holowanie po­jazdem kołowym lub gąsienicowym. Czas rozwinięcia zestawu na pozycji bojowej- nie mniej­szy niż 4 h,

- SM-90- otrzymała wzmocniony układ hydrauliczny podnoszenia prowadnicy startowej.

Dane techniczne wyrzutni rakiet SM-63 (wg [1]):
Masa wyrzutni w położeniu bojowym- 8400 kg, masa wyrzutni w położeniu marszowym- 12 000 kg.
Czas przejścia z położenia marszowego do bojowego- 2h 20'.
Prędkość holowania- 10-35 km/h.
Sektor prowadzenia ognia w poziomie- 360°, zakres kątów podniesienia belki-prowadnicy startowej- +10 do +65°.
Prędkość przemieszczania się wyrzutni w poziomie: w zakresie ręcznym- 0,7°/s, zdalne sterowanie – elektrohydrauliczne- 9,5°/s.
Prędkość przemieszczania w pionie: w zakresie ręcznym- 0,1°/s, zdalne sterowanie – elektrohydrauliczne- 3°/s.

Dane techniczne wyrzutni rakiet SM-90 (wg [1]):
Masa wyrzutni w położeniu bojowym- 11 100 kg, masa wyrzutni w położeniu marszowym- 14 200 kg.
Czas przejścia z położenia marszowego do bojowego- 2h 20'.
Prędkość holowania- 10-35 km/h.
Sektor prowadzenia ognia w poziomie- 360°, zakres kątów podniesienia belki-prowadnicy startowej- +10 do +75°, zakres kątów podniesienia belki-prowadnicy startowej, napęd ręczny- -3 do +75°.
Prędkość przemieszczania się wyrzutni w poziomie: w zakresie ręcznym- 0,7°/s, zdalne sterowanie – elektrohydrauliczne- 7°/s.
Prędkość przemieszczania w pionie: w zakresie ręcznym- 0,1°/s, zdalne sterowanie – elektrohydrauliczne- 2,3°/s.

Zestaw transportowo-załadowczy PR-11.

Do transportu rakiet i przeładowania wyrzutni słu­żył specjalny zestaw transportowo-załadowczy złożony z holowanej przyczepy PR-11A (kolejne wersje przyczepy noszą nazwy: PR-11A, PR-11B, PR-11BM, PR-11BA) i terenowego, kołowego ciągnika siodłowego. Dodatkowo przed wyrzutnią, w ściśle określonych miejscach, umieszcza­ne były specjalne korytka metalowe, które powodowały właściwe ustawienie nacze­py przy przeładowaniu. Po jej ustawieniu i obróceniu o 90°, specjalnej szyny na której spoczywał pocisk, można go było przesu­nąć bez użycia dźwigu na opuszczaną belkę-prowadnicę. Wersja PR-11D i zmodernizowana PR-11DA służyła do przewozu rakiety wyposażonej w taktyczny ładunek jądrowy, wyposażona była w układ jego podgrzewania. Na większe odległości po zdemontowaniu stateczników, rakiety mogą być transportowane w specjalnych pojemnikach chroniących je przed czynnikami atmosferycznymi. Na naczepie służącej do ich przewozu można przewozić dwa takie pojemniki.

Pociski rakietowe:

- W-750 (1D)- dwustopniowy przeciwlotniczy pocisk rakietowym kierowany radiolokacyjno-komendowo. Zbudowany w klasycznym układzie aerody­namicznym (centralnie umieszczone skrzydła i ruchome stery z tyłu), z niewielkimi destabilizatorami poprawiającymi zwrotność pocisku na ostatnim etapie naprowadzania. Dodatkowo również stopień startowy wyposażony został w duże trójkątne skrzydła.

Kadłub cylindryczny o konstrukcji metalowej. Pocisk składał się z opływu czołowego kryjącego radiozapalnik z antenami nadaw­czymi, odłamkowo-burzącego ła­dunku bojowego o masie 190 kg, anten odbiorczych zbli­żeniowego radiozapalnika, zbiornika utle­niacza, zbiornika paliwa, powietrznego aku­mulatora ciśnienia, skrzydeł bez elementów sterujących, bloku autopilota i bloku radio-sterowania, baterii ampułowej, bloku stero­wania ze sterami płytowymi, zbiornika z cie­czą inicjującą uruchomienie napędu, rakieto­wego silnika marszowego i stożka przej­ściowego do stopnia startowego. Na nim zamontowane były stabilizatory z lotkami włączonymi do układu sterowania.
Stopień pierwszy (startowy)- wyposażony jest w silnik rakietowy PRD-58 na stały materiał pędny, działał przez 4,5 sekundy, po kolejnej 0,5 sekundy był odrzucany. Siła ciągu silnika- 27 000-50 000 kG, czas pracy- do 5 s,
Stopień drugi (marszowy)- posiadał silnik rakietowy S2.711 (S5.711) na paliwo ciekłe. Był on uruchamiany jeszcze przed oddzieleniem stopnia startowego. Siła ciągu silnika- 2650 kG, czas pracy- do 25 s.

- W-750WN (13D)- pocisk wysokościowy. Drugi stopień rakiety otrzymał dopracowany silnik S2.711W1. Siła ciągu silnika startowego- 27 000-50 000 kG, czas pracy- 4 s. Siła ciągu silnika marszowego- 2650 kG, czas pracy- 22-25 s,

- W-750M (13DM)- o zwiększonym zasięgu. Uzyskano to poprzez zamontowanie w drugim stopniu nowego silnika S2.720 (S2.750A) o regulowanym dwustopniowo ciągu (2000-3500 kG),

- W-755 (20D)- wprowadzono modernizację silnika na paliwo ciekłe, który uzyskał teraz oznaczenie S2.720A1. Zastosowano nowy, silniejszy stopień startowy. W związku z zastosowaniem silniejszego stopnia startowego, zbędne stały się powierzchnie sterowe na stopniu startowym. Zwiększono również zapas paliwa poprzez wykorzystanie zbiornika balastowego. Modernizacji poddano radiozapalnik i bloki elektroniki. Zmieniono również utleniacz silnika marszowego z AK-20F na AK-20K. Zastosowano nową 196 kg głowicę bojową z 8 000 gotowych odłamków i nowy autopilot. Siła ciągu silnika startowego- 35 000-58 000 kG, czas pracy- 4 s. Siła ciągu silnika marszowego- 2000-3500 kG, czas pracy- 48-58 s,

- W-755S (20DP)- posiadał możliwość zwalczania celów niskolecących (od 300 m). Bazował na pocisku W-75S (20DP). Do dotychcza­sowego radiozapalnika dodano specjalny blok selekcyjny, odróżniający szybko le­cący cel od naturalnych przeszkód tereno­wych, które mogły powodować przedwcze­sną inicjację ładunku bojowego,

- W-750W (11DU), W-750U (20DU), W-750SU (20DSU)- rakiety posiadały skrócony okres przygotowań przedstartowych,

- W-759 (5Ja23)- o konstrukcji opartej na wersji W-755 ale o zwiększonej manewrowości i z nowym zapalnikiem zbliżeniowym. Dla 5Ja23 opracowano również dwie nowe głowice bojowe, w tym jedną z 29 000 gotowych odłamków, ułożonych w kształcie piramidy,

- W-760 (15D)- wyposażony w głowicę jądrową o mocy 10 kT zaadaptowaną z 533 mm torpedy. Głowica mogła być detonowana wyłącznie na radiokomendę. Zrezygnowano również z destabilizatorów zwiększających zwrotność, ponieważ przy zastosowaniu głowicy jądrowej celność nie była najważniejsza. Rakieta otrzymała również zdublowane bloki radiośledzenia i radiokierowania oraz dodatkowy blok sterowania autopilotem AS-1N.

Dane techniczne rakiety W-750/1D (wg [1]):
Długość całkowita pocisku- 10,726 m, średnica pierwszego stopnia- 654 mm, średnica drugiego stopnia- 500 mm.
Masa startowa- 2163 kg, masa pierwszego stopnia- 1135 kg, masa drugiego stopnia- 1028 kg, masa ładunku bojowego- 190 kg.
Max prędkość celu- 1500 km/h, max wysokość celu- 22 000 m, minimalna wysokość celu- 3000 m, zasięg max- 29 km, zasięg minimalny- 8 km.

Dane techniczne rakiety W-750WN/13D (wg [1]):
Długość całkowita pocisku- 10,841 m, średnica pierwszego stopnia- 654 mm, rozpiętość usterzenia- 2,566 m, średnica drugiego stopnia- 500 mm, rozpiętość skrzydeł- 1,691 m.
Masa startowa- 2283-2289 kg, masa pierwszego stopnia- 1032kg, masa drugiego stopnia- 1251-1257 kg, masa ładunku bojowego- 190-196 kg.
Prędkość max pocisku- 650 m/s, max prędkość celu- 3600 km/h, max wysokość celu- 27 000 m, minimalna wysokość celu- 100 m, zasięg max- 34 km, zasięg minimalny- 7 km.

Dane techniczne rakiety W-755/20D (wg [1]):
Długość całkowita pocisku- 10,778 m, średnica pierwszego stopnia- 654 mm, rozpiętość usterzenia- 2,566 m, długość drugiego stopnia- (wg [2]- 8,172) m, średnica drugiego stopnia- 500 mm, rozpiętość skrzydeł- 1,691 m, rozpiętość sterów- 1072 mm, rozpiętość destabilizatorów- (wg [2]- 668) mm.
Masa startowa- 2391-2397 kg, masa pierwszego stopnia- 1011, masa drugiego stopnia- 1380-1386 kg, masa ładunku bojowego- 190-196 kg.
Prędkość max pocisku- 885 m/s, max prędkość celu- 3960 km/h, max wysokość celu- 30 000 m, minimalna wysokość celu- 100 m, zasięg max- 43-56 km, zasięg minimalny- 7 km.

Dane techniczne rakiety W-759/5Ja23 (wg [1]):
Długość całkowita pocisku- 10,798 m, średnica pierwszego stopnia- 654 mm, rozpiętość usterzenia- 2,566 m, średnica drugiego stopnia- 500 mm, rozpiętość skrzydeł- 1,691 m.
Masa startowa- 2400-2406 kg, masa pierwszego stopnia- 1007, masa drugiego stopnia- 1399 kg, masa ładunku bojowego- 190-196 kg.
Max prędkość celu- 3960 km/h, max wysokość celu- 30 000 m, minimalna wysokość celu- 50-100 m, zasięg max- 56-76 km, zasięg minimalny- 6 km.