PZL M-95 / M-97 / M-99 "Orkan", 1994
PZL M-95 to opracowany w latach 1993- 1994 w WSK PZL-Mielec pod kierunkiem mgr. inż. Marka Potapowicza projekt dwumiejscowego samolotu przeznaczonego do szkolenia i zadań bojowych. Stanowił dalszy rozwój samolotu PZL I-22 ”Iryda” M-93. Przy zachowaniu bez większych zmian kadłuba, usterzenia pionowego, podwozia, zespołu napędowego i większości instalacji pokładowych, zaprojektowano nowe skrzydła o większym skosie, wyposażone w 6 węzłów podwieszeń uzbrojenia, oraz nowe płytowe usterzenie poziome. Zrezygnowano z zamontowania działka GSz-23 pod kadłubem, działko nowego typu znalazło się z przodu kadłuba po lewej stronie. Oprócz silników K-15 przewidywano możliwość montażu silników Rolls- Royce ”Viper 632” lub ”Viper 545”, początkowo brano też pod uwagę silniki SNECMA ”Larzac 04”. Opracowano wersje PZL M-95M (morską) i PZL M-95MS (szturmową).
Równolegle z PZL M-95, przy wykorzystaniu podzespołów PZL I-22 ”Iryda” oraz płytowego usterzenia poziomego i skrzydeł z projektu M-95, wyposażonych w 6 węzłów podwieszeń uzbrojenia i szyny dla pocisków kierowanych powietrze- powietrze na końcówkach, zaprojektowano też jednomiejscowy samolot szturmowy. Zmieniono w nim poważnie przód kadłuba. Zrezygnowano z zamontowania stałego uzbrojenia- pod kadłubem można podwieszać zasobnik z działkiem. Opracowano wersje PZL M-97S (szturmową) i PZL M-97MS (myśliwsko-szturmową).
Jako pochodna projektu PZL M-97 powstał PZL M-99 ”Orkan”- jednomiejscowy samolot szturmowy, szybka odpowiedź na projekty samolotu PZL-230 ”Skorpion” firmy PZL Warszawa-Okęcie. Jego możliwości myśliwskie miały pozwolić na prowadzenie walki obronnej przed atakującymi go samolotami przeciwnika.
W ogólnym układzie M-99 miał być identyczny jak "Iryda". Jednak otrzymał nowe skrzydło (zastosowane wcześniej w modelach M-95 i M-97) i nieco przekonstruowaną środkową część kadłuba. Pierwsza modyfikacja została podyktowana zwiększeniem masy startowej i potrzebą poprawy możliwości manewrowych samolotu stricte bojowego. Druga- zastosowaniem nowych silników i wzmocnionego podwozia, co jest konsekwencją znacznego wzrostu masy startowej samolotu. Miał również otrzymać znacznie rozbudowane wyposażenie, pozwalające na wykonywanie zadań bojowych z zastosowaniem najnowocześniejszych systemów uzbrojenia, umożliwiających precyzyjne rażenie celów. W tej dziedzinie liczono na współpracę z zagranicą, zwłaszcza z francuską firmą SAGEM.
Jako napęd rozpatrywano możliwość zastosowania dwóch podobnych pod względem wymiarów silników: słowackiego DV-2 oraz brytyjskiego Rolls-Royce "Adour". Pierwszy był tańszy i miał umożliwić zainteresowanie rozwojem samolotu kilku państw Grupy Wyszehradzkiej. Drugi, droższy, miał pozwolić na podniesienie niektórych osiągów i stać się interesującą ofertą eksportową.
Zostały opracowane projekty wersji PZL M-99A (z silnikami Rolls-Royce/SNECMA ”Adour” Mk.871), PZL M-99S (z silnikami PS DV-2) i PZL M-99SA (z silnikami PS DV-2A).
Konstrukcja PZL M-95:
Dwumiejscowy (wg [2]- jednomiejscowy, błędna informacja) górnopłat o konstrukcji metalowej.
Płat o skosie 25 %. Konstrukcja jednoczęściowa, dwudźwigarowa, metalowa.
Kadłub półskorupowy, metalowy. Kabinowa zakryta, przewietrzana, klimatyzowana, fotele katapultowe.
Usterzenie klasyczne, skośne, o konstrukcji metalowej. Usterzenie poziome płytowe.
Podwozie trójkołowe z kołem przednim, chowane w locie.
Uzbrojenie- 1 stałe działko GSz-23 kal. 23 mm lub działko kal. 30 mm w przedzie kadłuba. Uzbrojenie podwieszane na 6 węzłach podskrzydłowych o łącznej masie do 2500 kg.
Wyposażenie- zdwojony zestaw przyrządów pilotażowych, radiostacje VHF i UHF, ADF, IFF, RWR, awionika zachodnia.
Napęd: 2 silniki odrzutowe jednoprzepływowe PZL K-15, Rolls-Royce ”Viper 632” lub ”Viper 545”.
Dane techniczne PZL M-95 z silnikami K-15 lub ”Viper 545”, projektowane (wg [1]):
Rozpiętość- 10,83 m, długość (bez działka)- 13,2 m, wysokość- 4,62 m, powierzchnia nośna- 23,0 m2.
Masa startowa max- 9500 kg.
Prędkość max- 950 km/h, prędkość minimalna- 160 km/h, wznoszenie- 42 m/s, pułap- 13 000 m, bojowy promień działania- 250- 350 km.
Konstrukcja PZL M-97:
Jednomiejscowy górnopłat o konstrukcji metalowej.
Płat o skosie 25 %. Konstrukcja jednoczęściowa, dwudźwigarowa, metalowa.
Kadłub półskorupowy, metalowy. Kabinowa zakryta, przewietrzana, klimatyzowana, fotele katapultowe.
Usterzenie klasyczne, skośne, o konstrukcji metalowej. Usterzenie poziome płytowe.
Podwozie trójkołowe z kołem przednim, chowane w locie.
Uzbrojenie- tylko podwieszane- na węźle podkadłubowym (dostosowanym do podwieszania zasobnika z działkiem kal. 30 mm, np. ADEN), 6 węzłach podskrzydłowych i szynach na końcach skrzydeł o łącznej masie do 2500 kg.
Wyposażenie- zdwojony zestaw przyrządów pilotażowych, radiostacje VHF i UHF, ADF, IFF, RWR, awionika zachodnia, rozbudowana awionika bojowa.
Napęd: 2 silniki odrzutowe, jednoprzepływowe PZL K-15, Rolls-Royce ”Viper 632” lub ”Viper 545”.
Dane techniczne PZL M-97 z silnikami K-15 lub ”Viper 545”, projektowane (wg [1]):
Rozpiętość (bez szyn dla pocisków)- 10,83 m, długość (bez działka)- 13,3 m, wysokość- 4,6 m, powierzchnia nośna- 23,0 m2.
Masa startowa max- 9500 kg.
Prędkość max- 950 km/h, prędkość minimalna- 160 km/h, wznoszenie- 42 m/s, pułap- 13 000 m, bojowy promień działania- 350 km.
Konstrukcja PZL M-99 ”Orkan”:
Jednomiejscowy (wg [2]- dwumiejscowy- informacja błędna) górnopłat o konstrukcji metalowej.
Płat o niewielkim skosie (25 %,) i profilu nadkrytycznym oraz klapami na tylnej krawędzi. Konstrukcja jednoczęściowa, dwudźwigarowa, metalowa.
Kadłub półskorupowy, metalowy. Kabina zakryta, przewietrzana, klimatyzowana, fotele katapultowe.
Usterzenie klasyczne, skośne, o konstrukcji metalowej. Usterzenie poziome płytowe.
Podwozie trójkołowe z kołem przednim, chowane w locie.
Uzbrojenie- 1 stałe, dwulufowe działko GSz-23 kal. 23 mm. Uzbrojenie podwieszane montowane na 10 węzłach: dwu podkadłubowych, sześciu podskrzydłowych i dwu na końcach skrzydeł. Te ostatnie przeznaczone tylko dla rakiet klasy powietrze- powietrze. Węzły podkadłubowe przystosowane do przenoszenia prawie wyłącznie bomb lub kaset oraz zasobnika z działkiem kal. 30 mm, np. ADEN, co wynika z zastosowanych rozwiązań konstrukcyjnych kadłuba. Łączna masa uzbrojenia- 4000 (wg [4]- 4100) kg.
Wyposażenie- zdwojony zestaw przyrządów pilotażowych, radiostacje VHF i UHF, ADF, IFF, RWR, awionika zachodnia, rozbudowana awionika bojowa.
Napęd: 2 silniki odrzutowe Rolls-Royce/SNECMA ”Adour” Mk.871 o ciągu 2675 daN lub PS DV-2 o ciągu 2160 daN albo PS DV-2A o ciągu 2500 daN.
Dane techniczne PZL M-99A (wg [1]):
Rozpiętość (bez szyn dla pocisków)- 10,83 m, długość (bez działka)- 13,22 m, wysokość- 4,62 m, powierzchnia nośna- 23,0 m2.
Masa własna- 5410 kg, masa startowa bez podwieszeń- 8300 kg, masa startowa max- 9500 kg.
Prędkość max- 720 km/h, wznoszenie- 79 m/s, pułap- 14 400 m, bojowy promień działania- 300- 600 km.
Dane techniczne PZL M-99S (wg [1]):
Rozpiętość (bez szyn dla pocisków)- 10,83 m, długość (bez działka)- 13,22 m, wysokość- 4,62 m, powierzchnia nośna- 23,0 m2.
Masa własna- 5170 kg, masa startowa bez podwieszeń- 8060 kg, masa startowa max- 9500 (wg [3]- 11 700) kg.
Prędkość max- 935 (wg [3]- 1000) km/h, wznoszenie- 40 m/s, pułap- 14 400 (wg [3]- 15 000) m, bojowy promień działania- 300- 600 km (wg [3]- 300- 400).
Dane techniczne PZL M-99SA (wg [1]):
Rozpiętość (bez szyn dla pocisków)- 10,83 m, długość (bez działka)- 13,22 m, wysokość- 4,62 m, powierzchnia nośna- 23,0 m2.
Masa własna- 5170 kg, masa startowa bez podwieszeń- 8060 kg, masa startowa max- 9500 kg.
Prędkość max- 1010 km/h, wznoszenie- 65 m/s, pułap- 14 400 m, bojowy promień działania- 300- 600 km.
Galeria
Źródło:
[1] Makowski T. ”Współczesne konstrukcje lotnicze Polski”. Agencja Lotnicza Altair. Warszawa 1996.
[2] Morgała A. ”Kierunki rozwoju samolotów wojskowych w Polsce w drugiej połowie XX w”. ”Lotnictwo stulecie przemiany”. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2003.
[3] Hypki Tomasz "Polski samolot bojowy. Przemysł lotniczy pracuje nad nowymi projektami". Skrzydlata Polska nr 8/1995.
[4] RJM "Nowość z Mielca. PZL M-99 Orkan". Skrzydlata Polska nr 3/1995.