PZL M17 (EM-5A "Duduś Kudłacz"), 1977
W latach 1967- 1971 (wg [1]- w latach 1969- 1971) studencki zespół konstrukcyjny Wydziału Mechanicznego Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej zaprojektował pod kierunkiem mgr. inż. Edwarda Margańskiego samolot eksperymentalny EM-5A ”Duduś Kudłacz”. Miał to być samolot szkolno- treningowy przeznaczony do użytku w aeroklubach jako przejściowy etap szkolenia, między szybowcem a odrzutowcem. W celu uzyskania widoczności z kabiny jak w szybowcach i samolotach odrzutowych oraz łatwości wsiadania i wysiadania, zastosowano układ dwubelkowy ze śmigłem pchającym. Pozycja pilotów była półleżąca, co pozwoliło na uzyskanie małej wysokości kabiny. Dzięki temu opracowano bardziej opływowy kadłub.
W ramach współpracy z Politechniką Warszawską budowy samolotu podjęły się w 1972 r. zakłady PZL-Mielec. Tam też, pod kierunkiem konstruktorów samolotu, projekt dostosowano do możliwości wytwórni, między innymi zastępując konstrukcję klejoną z blach i tworzyw sztucznych blaszaną zgrzewaną. Dodatkowo każdy z nich zajmował się nie tylko EM-5A, ale też innymi konstrukcjami powstającymi wówczas w Mielcu, czyli rolniczymi PZL M15 i PZL M18 "Dromader" lub szkolno-treningowym PZL M16. W efekcie prace nad samolotem niemiłosiernie się ciągnęły. W sumie trwały prawie 9 lat. Co ciekawe, przez ten czas "Duduś Kudłacz" był robiony w ramach luzów, czyli traktowano go jak oficjalną fuchę, pod patronatem związków zawodowych, Związku Młodzieży Polskiej itd. Dopiero pod koniec budowy prototypu PZL Mielec nadał samolotowi oznaczenie PZL M17.
Prototyp samolotu został oblatany 7.07.1977 r. Otrzymał jednak silnik o mniejszej mocy, niż przewidywał projekt oraz śmigło drewniane zamiast metalowego. W wyniku czego samolot uzyskał niższe osiągi, niż przewidziano w projekcie. Już w pierwszym locie ujawniły się też wady konstrukcyjne: przegrzewanie się silnika oraz źle dobrane śmigło. Wkrótce po oblocie przystąpiono do usuwania ujawnionych mankamentów. Zwiększono ciąg śmigła, dobierając je od nowa. Dodano też różne wloty i wyloty powietrza, aby obniżyć temperaturę cylindrów. Problemu z przegrzewającym się silnikiem nie rozwiązano jednak do końca. Prace modernizacyjne trwały nadal. Równolegle na warsztat trafił drugi prototyp, który miał otrzymać silnik Lycoming o mocy 132 kW z przestawnym śmigłem.
Ze względu na przeciągające się prace, program został anulowany. Budowa drugiego egzemplarza została przerwana, zaś prototyp przez pewien czas służył jako pomoc naukowa w przeworskim technikum, a potem został postawiony jako pomnik na jakimś skrzyżowaniu (wg [1]- w 1979 r. prototyp przekazano Politechnice Rzeszowskiej).
Konstrukcja:
Dwumiejscowy średniopłat o konstrukcji metalowej, o układzie dwubelkowym.
Kabina zakryta, pozycja pilotów półleżąca.
Podwozie trójkołowe z kołem przednim, chowane w locie.
Silnik- rzędowy Walter ”Minor 6-III” o mocy 118 kW (160 KM). W projekcie przywidywano zastosowanie silnika M-137 o mocy 132 kW (180 KM). Śmigło pchające.
Dane techniczne PZL M17, projektowe (wg [2]):
Rozpiętość- 9,2 m, długość- 6,5 m, powierzchnia nośna- 12,0 m2.
Masa samolotu w locie z pełnym wyposażeniem- 900 kg.
Prędkość max- 360 km/h, wznoszenie- 4,5 m/s, pułap- 6000 m, zasięg max- 2000 km.
Dane techniczne PZL M17 (wg [1]):
Rozpiętość- 9,2 m, długość- 6,5 m, wysokość- 1,7 m, powierzchnia nośna- 11,3 m2.
Masa własna- 745 kg, masa użyteczna- 305 kg, masa całkowita- 1050 kg.
Prędkość max- 300 km/h, prędkość przelotowa- 250 km/h, prędkość min.- 95 km/h, wznoszenie- 2,5 m/s, pułap- 2000 m, zasięg- 2200 km.
Galeria
Źródło:
[1] Glass A. ”Samoloty PZL 1928-1978”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1980.[2] Informacje i materiały przekazane przez Jarosława Rumszewicza.
[3] Margański E. ”Samoloty lekkie E. Margańskiego”. Polska Technika Lotnicza. Materiały Historyczne nr 55 (8/2009).