PZL KR-03 "Puchatek", 1985

Szybowiec szkolny. Polska.
Szybowiec szkolny PZL KR-03 ”Puchatek”. (Źródło: Copyright Jarosław Chęciński- ”AeroSpotter.com”).
Koncepcja następcy szybowców SZD-9 ”Bocian” i SZD-10 ”Czapla”- taniego i odpornego na intensywną eksploatację szybowca do szkolenia podstawowego powstała w 1982 r. w WSK PZL-Krosno, specjalizującej się w konstrukcjach metalowych. Autorami pomysłu rozszerzenia programu produkcyjnego WSK Krosno o budowę szybowców byli ówczesny dyrektor zakładu Jan Czerniecki i Główny Konstruktor Stanisław Kustroń (współtwórca m.in. ultralekkiego samolotu KR-01 ”Kłos” z 1976 r. oraz samolotu KR-02 z 1982 r.). Konstruktorem prowadzącym szybowca PZL KR-03 ”Puchatek” był mgr inż. Jerzy Krawczyk. Prace wspierały: PDPSZ PZL-Bielsko-Biała, PZL-Mielec i Politechnika Rzeszowska. Budowę dwóch prototypów oznaczonych PZL KR-03 (jednego do prób statycznych, drugiego do do prób w locie) rozpoczęto w 1984 r. Prototyp do prób wytrzymałościowych był gotów w maju 1985 r., a do prób w locie w lipcu 1985 r. Oblatano go 10.07.1985 r. (wg [4]- gotowy prototyp nieoficjalnie został oblatany w dniu 18.07.1985 r., natomiast oficjalny oblot wykonano 1.08.1985 r.). Konieczne okazało się przedłużenie kadłuba i zmiany powierzchni sterowych. Poprawiony prototyp PZL KR-03A oblatano 20.11.1986 r., a pierwszy szybowiec seryjny w lutym 1988 r.

Wyprodukowano serię ”Puchatków” dla Aeroklubów, udoskonalając osłonę kabiny i podwozie. PZL KR-03A jest szybowcem o wyjątkowo poprawnych własnościach pilotażowych, nie przeciąga się gwałtownie i nie wchodzi w korkociąg. Jest dopuszczony do podstawowej akrobacji. Wyprodukowano 55 egz., z czego większość wyeksportowano, m.in. do Australii i USA.

Kilkuletnia eksploatacja poparta sugestiami użytkowników zrodziłą pomysł opracowania trapezowego skrzydła, które znacząco poprawiłoby osiągi. Wersja otrzymała oznaczenie KR-03B. Niestety nie doszło do realizacji tego pomysłu, bowiem pogarszająca się sytuacja finansowa WSK Krosno spowodowała najpierw ograniczenie produkcji, a potem jej zawieszenie. W połowie lat 1990-tych wstrzymano całkowicie produkcję ”Puchatka”, a zakup oprzyrządowania i praw do produkcji był negocjowany przez jedną z firm amerykańskich.

W dniu 1.01.2006 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdowało się 21 szybowców PZL KR-03A ”Puchatek”.

W 2003 r. J. Korol i A. Romanowski zbudowali motoszybowiec "Moto-Puchatek", który powstał w wyniku modernizacji szybowca KR-03A "Puchatek".

Konstrukcja:
Dwumiejscowy średniopłat wolnonośny o konstrukcji metalowej.
Płat o obrysie prostokątnym, ujemny skos 3°, profil Wortmann FX S 02/1-158, wznios 4°, kąt zaklinowania 5°. Konstrukcja dwudziel­na, półskorupowa, dwudźwigarowa. Dźwiga­ry ze sfrezowanych pasów z teowników duraluminiowych, dźwigar tylny krótszy. Żebra duraluminiowe. Pokrycie części nosko­wej duraluminiowe (PA-7) w części nasa­dowej usztywnione kątownikami duraluminiowymi, w części spływowej- płócien­ne. Dwudzielne bezszczelinowe lotki. Kon­strukcja lotek metalowa, kryta płótnem, każda połówka (segment) lotki składa się z dźwigarka, 5 żeber duraluminiowych i kesonu noskowego pracującego na skręca­nie. Połówki lotek i lotki są symetryczne, więc zamienne. W odległości 3 m od kadłuba, na każdym skrzydle, wysuwane z powierzchni górnej i dolnej hamulce aerodynamiczne, każdy o szerokości 150 cm.
Kadłub o przekroju owalnym. Konstrukcja skorupowa, z blachy duraluminiowej, wzmocniona 9 wręgami. Część przednia składa się z dwóch nitowanych połówek z blachy duraluminiowej PA-2 i mieści dwu­osobową kabinę. Cała część przednia kadłuba wraz z kabiną jest wzorowana na szybow­cu SZD-50 "Puchacz", z uwzględnieniem uwag użytkowników tego szybowca. Za ka­biną płaska kratownica służąca do moco­wania skrzydeł, w pobliżu znajduje się główna wręga, do której montowane jest podwozie. Pozostałą część kadłuba stano­wią dwa stożki o powierzchniach rozwijalnych z blachy duraluminiowej PA-7, nito­wane ze sobą i do części przedniej. Zaczepy SZD III A-56: przedni do startu za samolotem i dolny do startu za wyciągarką. Kabina zakryta.
Usterzenie: statecznik pionowy inte­gralny z kadłubem. Usterzenie w układzie T, z podziałem na stateczniki i stery. Usterzenie pionowe skośne, o obrysie trapezowym i profilu NACA 64015. Konstrukcja meta­lowa kryta blachą duraluminiową PA-7. Ster kierunku z 5 żebrami duraluminiowymi; kryty płótnem. Usterzenie poziome o obrysie prostokątnym, profil Wortmann FX 71-L-150/30. Konstrukcja statecznika metalowa, jednodźwigarowa z 10 żebrami. Pokrycie z blachy duraluminio­wej PA-7, na dolnej powierzchni w części centralnej usztywnione kątownikami duraluminiowymi. Ster wysokości dwudzielny, konstrukcji metalowej- część noskowa i żebra- z blachy; pokrycie płócienne.
Podwozie: stałe, koło główne oraz z tyłu samonastawne kółko bezdętkowe (w założeniu- ma zapobiegać skręceniom tylnej części ka­dłuba przy nieprawidłowym lądowaniu). Z przodu płoza drewniana (klejony jesion).

Wyposażenie- podstawowe przyrządy pilotażowe, radiostacja UHF typu RS-6106.

Dane techniczne PZL KR-03A (wg [4]):
Rozpiętość- 16,4 m, długość- 8,63 m, wysokość- 1,55 m, powierzchnia nośna- 19,44 (wg [2]- 19,4) m2.
Masa własna- 335 kg, masa startowa max- 540 kg.
Prędkość dopuszczalna- 205 km/h, prędkość optymalna- (wg [2]- 90) km/h, prędkość minimalna- 59 km/h, doskonałość- 27 przy prędkości 85 km/h, opadanie minimalne- 0,78 m/s przy prędkości 75 km/h.

Galeria

  • Szybowiec szkolny PZL KR-03 ”Puchatek” w locie. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 23/1990).
  • PZL KR-03 ”Puchatek”, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Technika Lotnicza i Astronautyczna  nr 4-5/1986).

Źródło:

[1] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2006”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2006.
[2] Makowski T. ”Współczesne konstrukcje lotnicze Polski”. Agencja Lotnicza Altair. Warszawa 1996.
[3] ”Polskie szybowce”
[4] ”Szybowcowy zakątek Pepego (Piotra Puchalskiego)”
[5] Pod redakcją A. Glassa i T. Murawskiego "Polskie Szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju". Wydawnictwo SCG. Bielsko-Biała 2012.
[6] P.G."PZL KR-03 Puchatek". Technika Lotnicza i Astronautyczna  nr 4-5/1986.

blog comments powered by Disqus