PZL-230 "Skorpion", 1994
Prace konstrukcyjne rozpoczęto w 1989 r. Po analizie projektu, w 1991 r. sformułowano wojskowe wymagania taktyczno-techniczne. W dniu 23.12.1992 r. w obecności przedstawicieli Rządu i Sztabu Wojska Polskiego, zaprezentowano makietę PZL-230F ”Skorpion”, już w postaci samolotu odrzutowego. Zaletą samolotu miało być połączenie dużej zwrotności i możliwości operowania z prowizorycznych lotnisk z dużym zasięgiem i masą przenoszonych środków bojowych. W latach 1992-1993 r. ”Skorpion” doszedł do postaci samolotu z napędem odrzutowym o układzie trzech powierzchni nośnych z tylnym usterzeniem w układzie Rudlickiego lub klasycznym z podwójnym usterzeniem pionowym- opracowano kilkanaście wersji projektu, ostatnie we współpracy z jednym z amerykańskich ośrodków badawczych.
Ostatni opublikowany projekt, PZL-230D, miał być samolotem pola walki o dużej manewrowości, skonstruowanym w układzie trzech powierzchni nośnych (z płytowym usterzeniem tylnym i przednim destabilizatorem, mającym zwiększać sterowność samolotu w różnych zakresach lotu), o charakterystykach STOL. Opracowano również wersje dwumiejscowe PZL-230DT (szkolno- treningowa) i PZL-230DB (bojowa).
Projekt ten, oparty w dużym stopniu o współpracę z przemysłem zachodnim, szczególnie USA, miał wprowadzić nowoczesność do zdegradowanych technicznie zakładów dawnego przemysłu lotniczego. Do udziału w programie zgłosiły chęć znane zachodnie firmy jak: Lycoming i Lear Astronics/Marconi z USA oraz Martin-Backer i Dowty z W. Brytanii . Projekt został ustanowiony jako strategiczny program rządowy. Produkcja samolotu przewidywana była w PZL Warszawa-Okęcie (wg [4]- w PZL Mielec) w koprodukcji z innymi zakładami lotniczymi w Polsce. Po fiasku starań o finansowanie tego kontrowersyjnego projektu, został on przerwany w 1994 r. Makieta samolotu ”Skorpion” była prezentowana jeszcze 26.10.1995 r. na wystawie osiągnięć Komitetu Badań Naukowych i Instytutu Lotnictwa w rozwoju przemysłu lotniczego na lotnisku Okęcie.
Dalszym rozwojem konstrukcji był projekt PZL-330 "Skorpion".
Konstrukcja, wersja turbośmigłowa :
Jednomiejscowy dolnopłat w układzie kaczka o konstrukcji metalowo- kompozytowej.
Płat o obrysie podwójnego trapezu, jednoczęściowy, konstrukcja kompozytowa z użyciem włókien węglowych.
Kadłub o konstrukcji metalowo- kompozytowej, w części przedniej przedział uzbrojenia, za nim kabina. Za kabiną mieści się luk amunicyjny i zbiornik paliwa. Tylną część stanowi zespół silników i usterzenie pionowe. Zbiornik paliwa gumowy, samozasklepiający się. Część tylną stanowi statecznik pionowy, w którym mieszczą się instalacje. Kabina zakryta, opancerzona, z fotelem katapultowym.
Usterzenie poziome przednie kompozytowe, ster wysokości współpracujący z klapą skrzydłową. Pionowe wkomponowane w spłaszczony z boków kadłub, z przodu pod kadłubem mała powierzchnia sterująca.
Podwozie trójkołowe z kołem przednim, chowane w locie.
Uzbrojenie- 1 stałe działko kal. 30 mm w przedniej części kadłuba, alternatywnie wieżyczka z działkiem kal. 20 mm, naprowadzanym na cel systemem nahełmowym. Podwieszane na 6 węzłach pod skrzydłami i 2 usterzeniem o łącznym udźwigu środków bojowych 2000 kg.
Wyposażenie- układ sterowania aktywnego FBW, wieloobwodowy, awionika bojowa, z nahełmowym wskaźnikiem celów.
Napęd- 2 silniki turbośmigłowe Pratt & Whitney PT6A-67 po 920 kW (1251 KM), śmigła pchające.
Dane techniczne PZL-230, wersja turbośmigłowa (wg [1]):
Rozpiętość- 10,0 m, długość- 9,5 m, powierzchnia nośna- 16,0 m2.
Masa własna- 2100 kg, masa startowa max- 5000 kg.
Prędkość max- 640 km/h, prędkość minimalna- 108 km/h, wznoszenie max- 50 m/s, pułap max- 10000 m, bojowy promień działania- 300 km.
Konstrukcja, wersja odrzutowa- II (PZL-230F):
Jednomiejscowy dolnopłat w układzie kaczka o konstrukcji metalowo-kompozytowej.
Płat trójdzielny, kompozytowy z poszerzonym u nasady, pasmowym centropłatem, na jego końcach zamocowano gondole silników. Zewnętrzne części płata trapezowe, ze sterolotkami.
Kadłub o konstrukcji metalowo-kompozytowej. Kabina zakryta, opancerzona.
Usterzenie poziome w układzie kaczki, dwie trapezowe powierzchnie o skosie ujemnym. Pionowe zdwojone, na gondolach silników.
Podwozie trójkołowe z kołem przednim, chowane w locie. Koła częściowo wystają po schowaniu, chroniąc samolot w przypadku awaryjnego lądowania bez wypuszczonego podwozia.
Uzbrojenie- stałe 5-lufowe działko GAU-12/U kal. 25 mm . Podwieszane na 7 lub 9 węzłach pod centropłatem, w wielu wariantach różne typy pocisków rakietowych niekierowanych, kierowanych i samonaprowadzających zarówno klasy powietrze-powierzchnia (ziemia, woda) jak i powietrze-powietrze, bomby, zasobniki specjalne, uzbrojenie artyleryjskie (zasobnik z działkiem GUA-8A) lub dodatkowe zbiorniki paliwa. Masa środków bojowych- 4000 kg.
Wyposażenie- układ sterowania aktywnego FBW, wieloobwodowy, awionika- zintegrowany system nawigacyjno-celowniczy ze stacją radiolokacyjną, FLIR, HUD, ADF, DME, ILS, VOR, TACAN, SPS, MLS.
Napęd- 2 silniki odrzutowe turbowentylatorowe: rozpatrywano silniki Pratt & Whitney PW305 o ciągu 2325 daN, Textron Lycoming LF507 o ciągu 2780 daN i Garrett ATF3 o ciągu 2420 daN.
Dane techniczne, wersja odrzutowa- II PZL-230F (wg [1] i [3]):
Rozpiętość- 9,0 m, długość- 9,3 m, wysokość- 4,2 m, powierzchnia nośna- 25,4 m2.
Masa startowa max- 10000 kg.
Prędkość max- 1000 km/h, wznoszenie max- 95 m/s, pułap max- 10000 m, bojowy promień działania- 300 km.
Konstrukcja, wersja odrzutowa- III:
Jednomiejscowy dolnopłat o układzie trzech powierzchni nośnych o konstrukcji metalowo- kompozytowej. Struktura wykonana przede wszystkim z kompozytów węglowych.
Płat trójdzielny, o konstrukcji kompozytowej, z poszerzonym u nasady, pasmowym centropłatem, na jego końcu dwusegmentowy przekładkowy klaposter. Zewnętrzne części płata trapezowe.
Kadłub o charakterystycznym, spłaszczonym kształcie, konstrukcji metalowo- kompozytowej. Kabina zakryta, opancerzona.
Usterzenie przednie płytowe w układzie kaczki: dwie trapezowe powierzchnie o skosie dodatnim i wzniosie ujemnym. Tylne w układzie Rudlickiego na wysięgnikach mocowanych do centropłata.
Podwozie chowane do kadłuba i centropłata, koła główne z hydraulicznymi hamulcami tarczowymi, amortyzacja olejowo- gazowa.
Uzbrojenie- stałe 5-lufowe działko GAU-12/U kal. 25 mm. Podwieszane na 9-11 węzłach pod płatem, w tym zasobnik z 4-lufowym działkiem 6AU-8 kal. 30 mm na węźle centralnym. Masa środków bojowych- 4000 kg.
Wyposażenie- układ sterowania aktywnego fly-by-wire firmy Lear Astronics, wieloobwodowy, awionika: Zintegrowany system nawigacyjno-celowniczy ze stacją radiolokacyjną, FLIR, ADF, DMĘ, ILS, VOR, TACAN, GPS, MLS.
Napęd- 2 silniki turbowentylatorowe Lycoming LF-507 o ciągu po 3750 daN umieszczone nad centropłatem między statecznikami pionowymi, dla zmniejszenia widocznej emisji promieniowania podczerwonego.
Dane techniczne, wersja odrzutowa- III (wg [1] i [7]):
Rozpiętość- 10,0 m, długość- 12,1 m, wysokość- 4,2 m, powierzchnia nośna- 25,4 m2.
Masa własna- 3600 kg, masa startowa max- 10 000 kg.
Prędkość max- 1000 km/h, pułap praktyczny- 16 000 m, wznoszenie max- 90 m/s, bojowy promień działania- 300 km.
Galeria
Źródło:
[1] Makowski T. ”Współczesne konstrukcje lotnicze Polski”. Agencja Lotnicza Altair. Warszawa 1996.
[2] Kłosiński P. ”Show polskiego przemysłu lotniczego na Okęciu”. Nowa Technika Wojskowa nr 12/1995.
[3] Cebulok P. ”PZL-203F Skorpion”. Nowa Technika Wojskowa nr 2/1993.
[4] Morgała A. ”Kierunki rozwoju samolotów wojskowych w Polsce w drugiej połowie XX w”. ”Lotnictwo stulecie przemiany”. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2003.
[5] ”Problemy rozwoju Wilgi”. Polska Technika Lotnicza. Materiały Historyczne nr 2/2004.
[6] "PZL-230 Skorpion, nowoczesny samolot bezpośredniego wsparcia". Lotnictwo Aviation International nr 1/1992.
[7] Hypki Tomasz "Polski samolot bojowy. Przemysł lotniczy pracuje nad nowymi projektami". Skrzydlata Polska nr 8/1995.