PZL-111 "Senior" ("Koliber-235"), 1995

Samolot szkolno-sportowy. Polska.
Samolot szkolno- sportowy PZL-111 ”Senior”. (Źródło: Copyright Piotr Biskupski- ”Airliners.net”).

Projektowanie cięższej wersji samolotu PZL-110 ”Koliber” z silnikiem PZL-Franklin 6A-350-C1 o mocy 162 kW (220 KM) podjęto w 1979 r. w CNPSL PZL-Warszawa (PZL Warszawa-Okęcie), pod kierunkiem mgr. inż. Janusza Drozdowskiego, a ukończono w 1981 r.

Jesienią 1987 r. prace nad tym tematem zostały wznowione w Biurze Konstrukcyjnym Zakła­du Doświadczalnego PZL Warszawa- Okęcie kierowa­nym przez mgr inż. Andrzej Frydrychewicza. Kon­struktorem prowadzącym samolotu był Ryszard Kaczkowski. Jego bliskim współpracownikiem i zastępcą mgr inż. Marian Jakoniuk. Program prac tematu PZL-111 spełniał wymagana zainteresowań zapotrze­bowania prognoz technicznych światowego rynku lot­niczego na małe tanie, ekonomiczne, wielozadaniowe samoloty napędzane silnikami małej i średniej mocy, charakteryzujące się dużą unifikacją elementów kon­strukcji.

Realizację tematu PZL-111 podjęto po przeprowa­dzeniu dogłębnej analizy i oceny porównawczo- technicznej z kilku małych samolotów produkowanych seryjne przez przodujące światowe firmy lotnicze. Analizie poddano samoloty o analogicznych założe­niach konstrukcyjnych, podobnym przeznaczeniu, zbli­żonych parametrach i własnościach technicznych, tj. czteromiejscowe dolnopłaty STOL konstrukcji metalo­wej z zespołem napędowym o mocy w zakresie 118- 173 kW (160- 235 KM) i stałym trójpodporowym podwoziem. Analiza wykazała, że PZL-111 mieścił się pod względem osiągów w czołówce wówczas produkowanych samolotów tej klasy najbardziej znanych firm i może być konkurencyjny, wyróżniając się własnościami i parametrami techniczno- użytkowymi. W pierwszej fazie projektu dla samolotu przewidziano jako zespół napędowy sil­nik krajowej produkcji PZL Franklin 6A-350C1 o mocy 155 kW (210 KM). Uwzględniając jednak prognozowania eksportowe, zdecydowano się ostatecznie zastosować renomowany na rynku światowym, amerykański silnik firmy Textron Lycoming O-540-B4B5 o mocy 173 kW (235 KM).

W latach 1989- 1991 rozpoczęto budowę dwóch prototypów: egzemplarza do prób wytrzymałościowych i egzemplarza do prób w locie. Prototyp PZL-111 ”Koliber-235”, nazwany ”Senior”, oblatano 13.09.1995 r. Wprowadzono w nim poważne zmiany w strukturze, pogrubiając pokrycia kadłuba i skrzydeł oraz zmieniając ich podziały. Samolot zbudowano we­dług przepisów FAR-23. Pełny zakres użytkowy to samolot sportowy, dyspozycyjny, turystyczny, szkolno- treningowy i do zadań specjalnych (holowanie 1- 2 szybowców szkolenie skoczków spadochronowych, loty patrolowe, nawigacyjne i inne.

Samolot PZL-111 stanowił kontynuację polskiej linii rozwojowej samolotu PZL-110 "Koliber" i PZL "Koliber 150". W nowej konstrukcji zastosowano ponad 40° wspólnych zespołów, części i elementów wyposażenia z samolotu PZL " Koliber-150".  Przewidywano, że docelowo PZL-111 miał zastąpić całkowicie produkowanego wówczas "Kolibra-150".

Przystosowana wytrzymałościowo uniwersalna struktura płatowca PZL-111, miała pozwolić na rozwinięcie budowy rodziny samolotów o zróżnicowanych zespo­łach napędowych w zakresie mocy silników 110- 173 kW (150 -235 KM).

Konstrukcja:
Czteromiejscowy dolnopłat wolnonośny o konstrukcji metalowej.
Płat o konstrukcji metalowej, wolnonośny, dwudziel­ny, o obrysie prostokątnym. Struktura skrzydła zgrze­wana i nitowana, jednodźwigarowa. Część kesonowa ma 23 zebra główne, 9 pomocniczych i w części spływowej 20 żeber i 4 usztywnienia. Profil NACA 64A416 - modyfikowany. Wznios 7,125o. Kąt zaklinowania 4o, wydłużenie- 7,44. W kesonie skrzydła lewego i prawego zabudowane zbiorniki paliwa. Na całej rozpiętości skrzydła dwusegmentowe automatycznie wychylane, sprzężone mechanicznie sloty. Lotki i klapy szczelino­we, konstrukcji metalowej. Końcówki skrzydeł tłoczone z tworzywa ABS.
Kadłub o konstrukcji całkowicie metalowej (duralowy) półskorupowy o przekroju prostokątno- owalnym w części przedniej i kołowym w części tylnej. Struktura kadłuba wręgowo -podłużnicowa (17 wręg), segmento­wa, zgrzewana i nitowana W przedniej części kadłuba wręgę "0" stanowi żaroodporna, tytanowa przegroda przeciwogniowa izolująca kabinę załogi od zespołu na pędowego. Środkową, górną część kadłuba za kabiną zajmuje obszerna komora bagażnika. Tylna część kadłuba pod stożkową osłoną z tworzywa ABS mieści zamek i uchwyt holowania TOST z możliwością holu 1- 2 szybowców. Kabina zakryta, klimatyzowana.
Usterzenie całkowicie metalowe, klasyczne. Statecznik poziomy niedzielony. Konstrukcja statecznika poziomego i pionowego jednodźwigarowa, półskorupowa. Statecznik pionowy wprofilowany w kadłub płetwą grzbietową, stanowiącą jednocześnie prowadnicę odsuwanej osłony kabiny.
Podwozie trójkołowe z kołem przednim, stałe.

Wyposażenie- tablica przyrządów pokładowych obejmuje klasyczny zestaw podstawowych przyrządów kontrolnych, nawigacyjnych, wyposażenie ADF, VOR. DME i radiostację UHF King KX-155.
Instalacje: klimatyzacyjna, ciśnieniowa, elektryczna.

Silnik- płaski, sześciocylindrowy Lycoming O-540-B4B5 o mocy 173 kW (235 KM).

Dane techniczne PZL-111 (wg [1]):
Rozpiętość- 9,74 m, długość- 7,52 m, wysokość- 2,8 m, powierzchnia nośna- 12,7 m2.
Masa własna- 715 kg, masa użyteczna- 435 kg, masa całkowita- 1150 kg.
Prędkość max- 265 km/h, prędkość przelotowa- 235 km/h, prędkość min.- 90 km/h, wznoszenie- 5,3 m/s, pułap- 4500 m, zasięg- 650 km.

Galeria

  • Prototyp PZL-111 ”Senior” w trakcie budowy. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 15-16/1991).
  • Prototyp PZL-111 ”Senior”, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 15-16/1991).
  • Prototyp samolotu lekkiego PZL-111 "Koliber-235" w ostatnim stadium montażu i wyposażania, 1992 r. (Źródło: Lotnictwo Aviation International nr 4/1992).

Źródło:

[1] Makowski T. ”Współczesne konstrukcje lotnicze Polski”. Agencja Lotnicza Altair. Warszawa 1996.
[2] Kaczkowski R "PZL-111 Koliber-235". Skrzydlata Polska nr 15-16/1991.
blog comments powered by Disqus