PZL-102 "Kos", 1958
Zimą 1957/1958 r. biuro konstrukcyjne przeprowadziło dalsze zmiany w dokumentacji samolotu, które zostały uwzględnione na pierwszym prototypie oraz na drugim prototypie, znajdującym się wówczas w budowie. Długość samolotu wzrosła z 6,38 m na 6,97 m, m.in. z powodu przedłużenia kadłuba przez wstawienie odcinka kratownicy o długości 0,4 m między przednią i tylną część kadłuba. Statecznik pionowy został obniżony, zaś ster kierunku przedłużony. Drugi prototyp w styczniu i lutym 1959 r. przeszedł próby fabryczne, a w okresie od 21..03. do 14.06.1959 r. próbę państwową w Instytucie Lotnictwa uzyskując pozytywną opinię.
W zimie 1958/1959 r. przystąpiono do opracowania dokumentacji wersji seryjnej samolotu. Wersja prototypowa otrzymała wtedy oznaczenie PZL-102A, wersja seryjna PZL-102B. Uwzględniono liczne wnioski z prób i eksploatacji prototypów. Otrzymała silnik Continental C90-12F o mocy 66 kW (90 KM) oraz zmienioną konstrukcję płata, z częściowym pokryciem płótnem dla zmniejszenia ciężaru samolotu. Pierwszy samolot seryjny PZL-102B został oblatany 19.10.1959 r. Został on wkrótce eksportowany do Brazylii. Następny egzemplarz PZL-102B, przeszedł na wiosnę 1960 r. próbę państwową w Instytucie Lotnictwa. Samolot był udany: miał dobre własności lotne, na samolocie można wykonywać wszystkie klasyczne figury akrobacji. W dniach od 13.05. do 8.06.1960 r. Antoni Szymański wykonał na PZL-102B przelot na trasie Warszawa-Wiedeń-Genewa-Reims-Londyn-Luksemburg-Berlin-Warszawa.
W latach 1959-1962 zbudowano 8 seryjnych samolotów, z których 7 eksportowano do Austrii, Finlandii, Libanu i Południowej Afryki. Dwa egzemplarze w Finlandii i jeden w Libanie służyły do szkolenia pilotów. W Austrii ”Kosy” były używane do celów rolniczych, ze zbiornikiem na środki chemiczne umieszczonym na fotelu pasażera. Jeden z ”Kosów” znalazł się w Australii. Jeden samolot PZL-102B pozostał w Polsce i stanowi obecnie egzemplarz muzealny.
W dniu 1.01.2006 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdował się 1 samolot PZL-102 ”Kos”.
Konstrukcja:
Dwumiejscowy wolnonośny dolnopłat o konstrukcji metalowej.
Skrzydło wolnonośne trapezowe, duralowe, dwudzielne, konstrukcji jednodźwigarowej z kesonem z pracującym pokryciem z blachy usztywnionej podłużniczkami. Za dźwigarem kryte płótnem. Lotki szczelinowe, wychylane różnicowo. Szkielet lotek z blachy, pokrycie płócienne. Między lotkami a kadłubem- klapy krokodylowe z usztywnionej żebrami z blachy.
Kadłub metalowy składa się z dwóch części. Przednia część kratownicowa spawana z rur ze stali stopowej zawiera w sobie kratowy odcinek dźwigara skrzydła oraz okucia mocowania podwozia. Całość kratownicy kryta niepracującym pokryciem z blachy duralowej usztywnionej wręgami i podłużnicami. Tylna stożkowa część kadłuba konstrukcji półskorupowej, z wręgami i czterema podłużnicami, kryta blachą. Kabina zakryta.
Usterzenie wolnonośne, trapezowe. Stateczniki dwudźwigarowe, kryte blachą usztywnioną podłużniczkami. Stery o szkielecie z blachy, kryte płótnem. Ster wysokości dwudzielny.
Podwozie klasyczne stałe.
Silnik:
- w prototypie PZL-102A- PZL WN-1 (PZL-65) o mocy 48 kW (65 KM),
- w wersji seryjnej PZL-102B- płaski Continental C90-12F o mocy 70 kW (95 KM).
Dane techniczne PZL-102B (wg [3]):
Rozpiętość- 8,49 m, długość- 6,97 m, wysokość- 1,88 m, powierzchnia nośna- 11,02 m2.
Masa własna- 418 kg, masa użyteczna- 212 kg, masa całkowita- 630 kg.
Prędkość max- 193 km/h, prędkość przelotowa- 174 km/h, prędkość lądowania- 78 km/h, wznoszenie- 3,5 m/s, pułap- 3800 m, zasięg- 640 km.
Galeria
Źródło:
[1] Glass A. ”Samoloty PZL 1928-1978”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1980.[2] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2006.”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2006.
[3] Praca zbiorowa ”Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1965.