PZL-101M "Kruk 63", 1963

Projekt samolotu rolniczego. Polska.
Model aerodynamiczny samolotu PZL-101M ”Kruk 63”. (Źródło: ”Problemy rozwoju samolotu PZL-106 Kruk”. Polska Technika Lotnicza. Materiały Historyczne nr 4/2004).

Wobec rosnącego zapotrzebowania na samoloty rolnicze, w latach 1962- 1971 powstał w Polsce szereg projektów samolotów rolniczych. Były to zarówno mniejsze samoloty mające zastąpić PZL-101 "Gawron", jak i większe, przewidywane jako następcy PZL An-2. Nowe projekty miały być również konkurencyjne dla konstrukcji spoza krajów bloku socjalistycznego.

Polska w ramach RWPG (Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej) miała przyznaną specjalizację, która dawała prawo do produkcji samolotów rolniczych. Pierwszym wytwarzanym typem była opracowana przez zespół inż. S. Lassoty modyfikacja Jakowlew Jak-12M, oznaczona PZL-101 "Gawron". Odmiana ta stanowiła specjalistyczny samolot rolniczy, zawierający do 500 kg chemikaliów. Samolot cechował się przeciętną prędkością wznoszenia. Również szerokość pasma oprysku nie była rewelacyjna, a jest to parametr decydujący o wydajności zabiegów agrolotniczych. Drugim wytwarzanym i użytkowanym typem był wielozadaniowy PZL An-2, o udźwigu 1350 kg ładunku. Prędkość wznoszenia również w tym wypadku była niewielka, szerokość pasma- również niezbyt duża.

Na świecie dominował jednak wówczas tzw. układ drugiej generacji samolotów rolniczych, w którym zbiornik chemikaliów znajduje się za silnikiem, a przed kabiną pilota (tzw. układ silnik- zbiornik- pilot, w odróżnieniu od układu silnik- pilot- zbiornik). Taka konfiguracja zapewnia pilotowi większe bezpieczeństwo w razie katastrofy. Typowym przedstawicielem tej filozofii był Piper PA-25 "Pawnee". Amerykańskim odpowiednikiem An-2 był Rockwell S-2 (MS-2) "Thrush", wymiarowo mniejszy od An-2, jednakże o podobnym udźwigu i większej prędkości wznoszenia. Udźwig chemikaliów wynosił 1200 kg; moce silników wahały się pomiędzy 600 a 800 KM. Samolot był budowany jako specjalistyczny, więc mógł być dużo lżejszy, niż uniwersalny An-2. Nie bacząc na przyznaną Polsce specjalizację, Czesi zbudowali samolot Zlin Z-37 "Čmelák". Zbudowano go w układzie tradycyjnym (silnik- pilot- zbiornik), jednakże miał on dużo lepsze parametry od An-2. Był to samolot specjalistyczny, o lekkiej, mocnej konstrukcji, o dobrych parametrach wznoszenia, o udźwigu 600 kg, a także zupełnie wówczas rewelacyjnej szerokości pasma, wynoszącej 25 m. Wszystko wskazywało na to, że samoloty PZL An-2 i PZL-101 "Gawron" nie były już konkurencyjne i konieczne było pilne opracowanie nowych konstrukcji.

W 1963 r. opracowania samolotu podjęła się grupa młodych konstruktorów z WSK PZL Warszawa-Okęcie, pod kierunkiem mgr inż. Andrzeja Frydrychewicza, pracujących nad rozwojem Wilgi. W wolnych chwilach pracowali nad samolotem, który miał konkurować z czeskim Z-37 "Čmelak". Samolot w istocie stanowił rozwinięcie PZL-101 "Gawron" i zaprojektowany był w tradycyjnym układzie. Centralną część kadłuba miał stanowić integralny zbiornik chemikaliów, do którego mocowano pozostałe zespoły samolotu. Takie rozwiązanie było najtańsze i dawało największe szanse na realizację. Przyjęto nazwę PZL-101M "Kruk 63", która, wraz z logo, obowiązywała do końca projektu.

Wszystkie prace, wraz z budową modelu i badaniami tunelowymi, wykonano w ramach oddolnej inicjatywy. Realizacji samolotu odmówiono, ponieważ "Gawron" sprzedawał się dobrze, mimo niedoskonałości.

Prace nad projektem samolotu rolniczego były kontynuowane. Ich efektem były projekty PZL-106 "Kruk 65" i PZL-110 "Kruk 2T".

Galeria

  • Rzut boczny samolotu PZL-101M ”Kruk 63”. (Źródło: ”Problemy rozwoju samolotu PZL-106 Kruk”. Polska Technika Lotnicza. Materiały Historyczne nr 4/2004).

Źródło:

[1] ”Problemy rozwoju Wilgi”. Polska Technika Lotnicza. Materiały Historyczne nr 2/2004.
[2] ”Problemy rozwoju samolotu PZL-106 Kruk”. Polska Technika Lotnicza. Materiały Historyczne nr 4/2004.
blog comments powered by Disqus