PZL-55 (PZL-62), 1939

Projekt samolotu myśliwskiego. Polska.
Model samolotu myśliwskiego PZL-55. (Źródło: Marcin Matejko- ”IPMS Świdnica”).

W czerwcu- sierpniu 1939 r. inż. Jerzy Dąbrowski opracował projekt nowoczesnego samolotu myśliwskiego PZL-55 (wcześniej oznaczany w literaturze jako PZL-62) z silnikiem rzędowym Hispano-Suiza 12 (oznaczenie PZL-62 jest domniemane, wynikające z relacji inż. W. Jakimiuka, iż w lecie 1939 r. pracował on nad projektem oznaczonym numerem PZL-63- zaraz po myśliwcu Dąbrowskiego. Inż. J. Dąbrowski nie pamiętał i nigdy nie podawał w swoich relacjach żadnego oznaczenia dla swojego projektu. Nie występuje ono także w żadnych znanych dokumentach).

PZL-55 stanowił dalszą ewolucję samolotu turystycznego PZL-26 oraz nawiązywał do projektu samolotu sportowego opracowanego przez Dąbrowskiego w Państwowych Zakładach Lotniczych dla potrzeb własnych w 1938 r. Dowództwo Lotnictwa wykazało duże zainteresowanie projektem PZL-55. Był to wolnonośny dolnopłat o metalowej konstrukcji, w którym zamierzano zastosować kilka bardzo nowoczesnych jak na ówczesne polskie warunki rozwiązań. Samolot miał mieć całkowicie chowane podwozie, w skrzydłach zamierzano umieścić potężne uzbrojenie złożone z 6-8 karabinów maszynowych. Resztę wewnętrznej konstrukcji skrzydeł miały zająć integralne zbiorniki paliwa. Skrzydła wyposażono również w klapy i automatyczne sloty Handley Page. Uzupełnieniem uzbrojenia skrzydłowego miało być działko strzelające przez wał śmigła. Pod kadłubem umieszczono wysuwaną chłodnicę cieczy chłodzącej silnik. Kabina pilota była w pełni dostosowana do lotów nocnych, miała klimatyzację i ogrzewanie. Samolot wyposażono też w radiostację nadawczo- odbiorczą, instalację tlenową i opancerzenie stanowiska pilota. Również szyba wiatrochronu miała być wykonana z grubego szkła pancernego.

Wyniki pomiarów w tunelu Instytutu Aerodynamicznego zapowiadały kolejną udaną konstrukcję utalentowanego konstruktora. Dąbrowski rozważał zastosowanie silnika Hispano-Suiza 12Y-51 o mocy 809 kW (1100 KM), ale w czasie rozmów z Polakami Francuzi wspomnieli o najnowszym silniku Hispano-Suiza 89 ter z działkiem kal. 20 mm, o mocy 941 kW (1280 KM) i jego dalszej ewolucji Hispano-Suiza 12Z, o zakładanej mocy 1030- 1178 kW (1400- 1600 KM), która miała być dostępna w 1940 r. Dąbrowski wybrał więc dla prototypu HS 89 ter, a dla głównego modelu produkcyjnego HS 12Z, z którym to silnikiem gwarantowana prędkość samolotu wynosiła 660 km/h (lub nawet 700 km/h). Było to zamierzenie perspektywiczne, bo silniki 12Ydrs, aktualnie produkowane przez tę wytwórnię, osiągały moc maksymalną około 810 kW (1100 KM). Silnik Hispano-Suiza 12Z o większej mocy był zapowiadany na lata 1940- te.

Jako alternatywę dla silnika francuskiego rząd polski starał się pozyskać licencję na produkcję amerykańskiego silnika Allison V-1710-23. PZL-55 wyposażony w Allison nie mógł posiadać działka i uzbrojenie miało być wzmocnione dwoma (zsynchronizowanymi) karabinami maszynowymi Wz. 36G zamontowanymi w nosie samolotu.

W wyniku wewnętrznego konkursu PZL pokonał on konkurencyjny projekt PZL-56 ”Kania” i został skierowany do realizacji (konkurencyjny był również projekt PZL-63). Makieta płatowca była gotowa w sierpniu i budowa dwóch prototypów autoryzowana. Spodziewano się, że w lecie 1940 r. pierwszy prototyp PZL-55 rozpocznie próby w locie, a pierwsze egzemplarze seryjne trafią do jednostek najwcześniej ok. 1942 r. Rozwój samolotu PZL-55 przerwał wybuch II wojny światowej.

Samolot PZL-55 w projektowanej formie miał jednak nikłe szanse na realizację. Powodem był silnik Hispano-Suiza, który w owym czasie, w modelach 12X czy 12Y, osiągał moc zaledwie ok. 588 kW (800 KM )do 736 kW (1000 KM). Małe były szanse, by udało się w trakcie jego rozwoju osiągnąć zakładane 1029- 1176 kW (1400- 1600 KM), a jeśli nawet, to zapewne dopiero ok. 1942 r. Taki silnik byłby więc dostępny w Polsce może w połowie lat 1940- tych co oznacza, że samolot PZL-55 spotkałby ten sam los, co kilka lat wcześniej PZL-38 ”Wilk”, czyli brak odpowiedniego silnika. Natomiast zainstalowanie słabszego silnika rzędowego, o mocy ok. 809 kW (1100 KM), z całą pewnością obniżyłoby projektowane osiągi myśliwca PZL-55. Samolot PZL-55 był niewątpliwie najlepszym i najnowocześniejszym projektowanym przed wojną polskim samolotem myśliwskim, porównywalnym z francuskim Dewoitine D-520 czy brytyjskim Supermarine ”Spitfire”.

W 1943 r. kpt. (F/L) Jerzy Dąbrowski odtworzył z pamięci rysunek PZL-55 (wg [6]- jest to błędna informacja). Ponadto skonstruował samolot szkolny "Gazela" (1943), który sylwetką oraz konstrukcją nawiązywał do PZL-55 (wg [6]- był rozwinięciem projektu samolotu sportowego "Gazela" (1938) z 1938 r., a nie pochodną PZL-55).

Konstrukcja:
Jednomiejscowy dolnopłat wolnonośny o konstrukcji metalowej.
Skrzydła o konstrukcji półskorupowej z dźwigarami połączonymi w keson. Eliptyczny z prostą krawędzią natarcia, trójdzielny, konstrukcji duralowej, ze slotami i klapami krokodylowymi. Profil IAW 743 15%.
Kadłub półskorupowy, duralowy, kryty blachą. Kabina zakryta ze stałym wiatrochronem, z odsuwaną do tyłu osłoną.
Usterzenie klasyczne, wolnonośne, konstrukcji duralowej.
Podwozie klasyczne chowane w locie. Podwozie główne dwukołowe z amortyzatorami olejowo- powietrznymi. Kółko ogonowe z amortyzacją olejowo- powietrzną.

Uzbrojenie- 1 działko kal. 20 mm w kadłubie i 6- 8 karabinów maszynowych PWU FK wz. 36 kal. 7,92 mm (2 w kadłubie i 6 w skrzydłach lub docelowo wszystkie w skrzydłach). Udźwig bomb- 500 kg.

Wyposażenie- zestaw przyrządów pilotażowo- nawigacyjnych, w tym komplet przyrządów do lotów bez widoczności ziemi raz przyrządy kontroli pracy silnika.
Radiostacja, i aparatura tlenowa.

Silnik- chłodzony cieczą, 12- cylindrowy rzędowy Hispano-Suiza 12Z o mocy 1030- 1178 kW (1400- 1600 KM).
Śmigło trójłopatowe, przestawialne, duralowe, PZL Hamilton-Standard. Pod kadłubem wysuwana i chowana w locie chłodnica. Zbiorniki paliwa w skrzydłach.

Dane techniczne PZL-55 (wg [1]):
Rozpiętość- 11,25 (wg innych źródeł- 11,0) m, długość- 9,64 (wg innych źródeł- 8,5 lub 9,25) m, wysokość- 3,86 m, powierzchnia nośna- 22,5 (wg [4]- ok. 19, wg innych źródeł- 22,0) m2.
Masa własna- (wg [3]- 1800, wg innych źródeł- 2000) kg, masa całkowita- 3250 (wg [3]- ok. 2500) kg.
Prędkość max- 660 (wg [3]- 640- 660, wg innych źródeł- 700) km/h, zasięg 800 km.

Galeria

  • PZL-55 (PZL-62). Rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Jerzy B. Cynk via Skrzydlata Polska nr 47/1967).
  • Wizja artystyczna samolotu PZL-55 (PZL-62). (Źródło: Skrzydlata Polska nr 11/1963).
  • Model samolotu myśliwskiego PZL-55 (PZL-62). (Źródło: model i zdjęcie Sławomir Pomikły, Bełchatów).
  • PZL-55, rysunek w rzutach. (Źródło: Justo Miranda ”Enemy at the Gates: Panic Fighters of the Second World War”).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[2] Glass A. ”Samoloty PZL 1928-1978”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1980.
[3] Gruszczyński J. ”Polskie lotnictwo myśliwskie 1936-1942”. Lotnictwo nr 9 i 11/2006.
[4] Cynk J. B. ”Polskie lotnictwo wojskowe w okresie międzywojennym”. Lotnictwo nr 11/2004.
[5] Samoloty wojskowe świata 1935-1945.
[6] Cynk J. B. "Taś-Taś czyli Duckling". Skrzydlata Polska nr 8/2007.
[7] Justo Miranda "Enemy at the Gates: Panic Fighters of the Second World War". Wydawnictwo Fonthill Media. Stroud, 2020.
[8] Glass A. "Polskie konstrukcje lotnicze do 1939". Tom 3. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2008.

blog comments powered by Disqus