PZL-48 "Lampart", 1939
Wobec niepowodzenia z samolotem PZL-38 "Wilk" i silnikiem PZL "Foka" podjęto w 1937 r. (wg [3]- prace rozpoczęto już w zimie 1936/1937) decyzję o opracowaniu wersji rozwojowej napędzanej silnikami gwiazdowymi Gnôme-Rhône 14M05 "Mars" lub Hispano-Suiza.
Do opracowania projektu PZL-48 "Lampart" przystąpiono w Państwowych Zakładach Lotniczych na początku 1938 r. Głównym konstruktorem był dr inż. Franciszek Misztal, przy współudziale inż. Tadeusza Tarczyńskiego . Mimo zachowanej sylwetki "Wilka", stanowił on opracowany i obliczony od podstaw projekt nowego samolotu. Wprowadzenie mocniejszych i cięższych silników spowodowało konieczność opracowania projektu nowego, nieco większego płatowca, odznaczającego się mocniejszą konstrukcją. Z "Wilka" wykorzystano tylko część kabinową kadłuba. Kadłub nieco przedłużono, a usterzenie powiększono. Płat zaprojektowano od nowa, rezygnując z ciężkich slotów oraz kesonowej konstrukcji środkowej części płata, zastępując ją półskorupową. Jako w pierwszym samolocie PZL zastosowano integralne zbiorniki paliwa w płacie. Do napędu samolotu wybrano silniki Gnôme-Rhône 14M "Mars" o mocy 515 kW (700 KM), o wyjątkowo małej średnicy- 0,96 m. Przewidywane było uruchomienie produkcji tych silników w wytwórni Avia w Warszawie.
Projekt wstępny był gotowy w listopadzie 1938 r. Na początku 1939 r. na Warsztacie Studium PZL (tj. działu prototypowego) rozpoczęto budowę prototypu "Lamparta". W lecie 1939 r. gotowy był płat, a kadłub znajdował się w budowie. Stwierdzona w lecie 1939 r. konieczność wysunięcia działek bardziej do przodu zmuszała do przesunięcia silników do tyłu, dla zachowania właściwego położenia środka ciężkości samolotu. W jesieni 1939 r. miały się odbyć próby statyczne płatowca, a w połowie 1940 r. - oblot prototypu. W sierpniu 1939 r. płatowiec "Lamparta" znajdował się w stadium daleko zaawansowanej budowy. Oblot spodziewany był w końcu 1939 r.
Wg [3]- budowane były dwa prototypy: PZL-48/I "Lampart A" (PZL-48A) i PZL-48/II "Lampart B" (PZL-48B), które miały posiadać dwa warianty uzbrojenia; w sierpniu budowa prototypów była już mocno zaawansowana i rozpoczęcie prób spodziewane za 4- 5 miesięcy.
Jednocześnie przygotowywano się do szybkiego uruchomienia produkcji seryjnej. Planowano wyprodukowanie w 1941 r. 147 "Lampartów", z których miano utworzyć 14 eskadr pościgowych (wg [3]- planowano budowę 200 egz.). Wybuch II wojny światowej przerwał prace nad tym samolotem. Inż. Franciszek Misztal rozważał rozwój samolotu pościgowego PZL-48 drogą wyposażenia go w mocniejsze silniki Gnôme-Rhône GN14 "Super Mars" o mocy 588- 662 kW (800- 900 KM).
Dalszym rozwojem był projekt PZL-54 "Ryś".
Konstrukcja:
Dwumiejscowy dolnopłat wolnonośny o konstrukcji metalowej.
Płat trapezowy z eliptycznymi końcówkami, trójdzielny, duralowy, kryty blachą. Środkowa część płata dwudźwigarowa, części zewnętrzne konstrukcji kesonowej typu PZL (według patentu F. Misztala). Skrzydła wyposażone w klapy krokodylowe.
Kadłub o przekroju owalnym, półskorupowy, duralowy, kryty blachą. Kabiny kryte. Przednia kabina pilota, tylna strzelca.
Usterzenie konstrukcji duralowej, kryte blachą. Usterzenie pionowe podwójne.
Podwozie klasyczne chowane w locie. Podwozie główne dwukołowe, z amortyzatorami olejowo- powietrznymi, chowane w gondole silnikowe. Płoza ogonowa z kółkiem.
Uzbrojenie:
a)- 1 działko FK wz. 38D kal. 20 mm i 4 karabiny maszynowe wz. 36 kal. 7,92 mm oraz 2 ruchome sprzężone karabiny maszynowe wz. 37 strzelca. Udźwig bomb- 300 kg,
b)- 2 działka FK wz. 38D kal. 20 mm i 2 karabiny maszynowe wz. 36 kal. 7,92 mm oraz 2 ruchome sprzężone karabiny maszynowe wz. 37 strzelca. Udźwig bomb- 300 kg.
Uzbrojenie wg [3] i [4]:
- PZL-48/I "Lampart A" - 2 działka 20 mm FK 38 i 2 karabiny maszynowe pilota w przodzie kadłuba oraz 2 ruchome sprzężone karabiny maszynowe wz. 37 strzelca. Udźwig bomb- 300 kg,
- PZL-48/II "Lampart B"- 8 karabinów maszynowych wz. 36 pilota (wg [5]- 1 działko FK wz. 38D kal. 20 mm i 4 karabiny maszynowe wz. 36 kal. 7,92 mm pilota) oraz 2 ruchome sprzężone karabiny maszynowe wz. 37 strzelca. Udźwig bomb- 300 kg.
Napęd- 2 silniki:
- PZL-48/I- 14-cylindrowe, w układzie podwójnej gwiazdy, chłodzone powietrzem Gnôme-Rhône "Mars" 14M05 o mocy 485- 537 kW (660- 730 KM),
- egzemplarze seryjne- zamierzano wyposażyć w silniki Gnôme-Rhône "Mars" 14M07 o mocy 485- 574 kW (660- 780 KM). Wg [4]- silnik 14M07 posiadał moc: nominalna- 485 kW (660 KM), startowa- 471 kW (640 KM) i max- 537 kW (730 KM).
Osłony silnika NACA z regulowanymi klapkami. Śmigla trójłopatowe metalowe, przestawialne. Zbiorniki paliwa w środkowej części płata.
Dane techniczne PZL-48 (wg [1]):
Rozpiętość- 11,5 m, długość- 8,7 m, wysokość- 2,5 m, powierzchnia nośna- 21,5 m2.
Masa własna- 2400 kg, masa użyteczna- 1100 kg, masa całkowita- 3500 kg.
Prędkość max- 560 (wg [4]- 550- 560) km/h, prędkość minimalna- 130 km/h, wznoszenie- (wg [4]- 9,0) m/s, pułap- 10000 m, zasięg- 1500 km.
Galeria
Źródło:
[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[2] Gruszczyński J. ”Polskie lotnictwo myśliwskie 1936-1942”. Lotnictwo nr 9 i 11/2006.
[3] Cynk J. B. ”Polskie lotnictwo wojskowe w okresie międzywojennym”. Lotnictwo nr 11/2004.
[4] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[5] Glass A. "Polskie konstrukcje lotnicze do 1939". Tom 3. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2008.