W 1936 r. na zamówienie polskiego lotnictwa wojskowego inż. Stanisław Prauss zaprojektował w Państwowych Zakładach Lotniczych samolot PZL-46 ”Sum”. Miał to być następca samolotu PZL-23 ”Karaś”. Jako studium doświadczalne ”Suma” posłużyła doświadczalna wersja ”Karasia”, oznaczona PZL-42, wyposażona w podwójne usterzenie pionowe oraz w wysuwaną kołyskę bombardiersko-strzelecką. Projekt samolotu powstał na przełomie lat 1937/1938. Ogólny układ aerodynamiczny nawiązywał do ”Karasia”. PZL-46 ”Sum” miał starannie opracowane kształty aerodynamiczne i znacznie lepsze osiągi od ”Karasia”. Do interesujących rozwiązań konstrukcyjnych zastosowanych na tym samolocie należały: wciągana kołyska bombardiersko-strzelecka, zasuwana osłona tylnego górnego stanowiska strzeleckiego oraz chowane do kadłuba uzbrojenie.

Płatowiec do prób w locie był gotów w sierpniu, a pierwszy lot PZL-46/I wykonał w październiku 1938 r. (wg [1], natomiast wg [2]- w sierpniu 1938 r, wg [3]- na przełomie lat 1938/1939). Został wystawiony na XVI Międzynarodowym Salonie Lotniczym w Paryżu (25.11-11.12.1938 r.). Gdy wzrosło napięcie stosunków polsko-niemieckich w końcu marca 1939 r., ”Sum” został pospiesznie skierowany do produkcji, którą przygotowywano w PZL WP od stycznia 1939 r. We wstępnym zamówieniu wymieniono docelową liczbę 300 egz. Rozpoczęto budowę pierwszej próbnej serii 10 samolotów, które miały być gotowe w IV kwartale 1939 r. Początek wymiany ”Karasi” na ”Sumy” w eskadrach liniowych przewidziano na 1940 r. Liczono się również z ewentualnością przeniesienia produkcji do PZL WP-2 w Mielcu.

Drugi prototyp PZL-46/II został oblatany w marcu 1939 r. PZL-46/I znajdował się w eskadrze prototypów Samodzielnego Dywizjonu Doświadczalnego ITL, przechodząc próby. Płatowiec wersji eksportowej- PZL-46/III był gotowy i oczekiwał na silnik Gnôme-Rhône 14N21. Bułgaria była zainteresowana zakupem 30 ”Sumów” z włoskimi silnikami FIAT (wg [2]- Bułgaria zamówiła wstępnie 12 egz. PZL-46 z silnikiem Gnôme-Rhône 14N21). Strona polska realizację zamówienia uzależniła od zastosowania silnika PZL WS ”Pegaz 19”, ze względu na przeciążenie biur konstrukcyjnych pracami dla naszego lotnictwa. Samolot oferowano Szwajcarii i dla Iranu, dostawami była zainteresowana Turcja i Egipt, do którego miano dostarczyć 1 pokazowy samolot PZL-46 ”Sum”.

W drugiej połowie sierpnia pierwsze egzemplarze seryjne PZL-46A znajdowały się w montażu końcowym. W tym czasie zawieszono produkcję ”Sum”, a zgromadzone materiały miały zostać użyte do produkcji samolotów myśliwskich PZL P-11g ”Kobuz”. 1.09.1939 r. PZL-46/I (wg [1], natomiast wg [3] był to drugi prototyp PZL-46/II) został ewakuowany na lotnisko polowe Popowo Kościelne w widłach Bugu i Narwi. W dniu 6.09.1939 r. wykonał lot do Lwowa, a następnie 12.09 na lotnisko Wielick koło Łucka. 17 września został ewakuowany do Rumunii. Do 26 września ”Sum” znajdował się na lotnisku w Bukareszcie. 26.09.1939 r. na ”Sumie” inż. S. Riess uciekł z lotniska w Bukareszcie przewożąc rozkazy do oblężonej Warszawy (lądował na Lotnisku Mokotowskim), a następnie odleciał do Kowna na Litwie. ”Sum” znajdował się w rękach Litwinów aż do 3.08.1940 r., kiedy Litwa została wchłonięta przez ZSRR.

Dalszym rozwojem samolotu PZL-46 był projekt samolotu bombowego nurkowego PZL ”Łosoś”.

Konstrukcja:
Trzymiejscowy dolnopłat wolnonośny o konstrukcji metalowej.
Płat trapezowy z eliptycznymi zakończeniami, duralowy, trójdzielny, pokryty blachą. Skrzydło środkowe trójdźwigarowe, skrzydła zewnętrzne z kesonem Misztala. Na częściach zewnętrznych płata klapy szczelinowe.
Kadłub o przekroju owalnym, duralowy, półskorupowy, pokryty blachą. Gondola bombardiera chowana w kadłub. Kabiny zakryte.
Usterzenie wolnonośne, pionowe podwójne. Duralowe, kryte blachą.
Podwozie klasyczne stałe.

Uzbrojenie- 4 stałe karabiny maszynowe pilota PWU FK wz. 36 kal. 7,92 mm (2 zsynchronizowane i 2 w skrzydłach) oraz 2 sprzężone (wg [1], natomiast [3]- pojedynczy) i 1 podkadłubowy ruchome karabiny maszynowe PWU FK wz. 37 ”szczeniak” kal. 7,92 mm. Konstruktor przewidział zastosowanie w następnych seriach 6 stałych karabinów maszynowych pilota (wg [1]). Udźwig bomb- 600 kg, max- 880 kg (wg [1]). Konstruktor dostrzegł ponadto możliwość zwiększenia go do 1200 kg przy zastosowaniu nowych bomb o kształcie cylindrycznym (wg [1]).

Wyposażenie- radiostacja, aparaty fotograficzne, reflektor do lądowania, reflektor sygnalizacyjny. Instalacje: elektryczna, hydrauliczna, sprężonego powietrza, gaśnicza i tlenowa.

Silnik:
- prototypach PZL-46/I, PZL-46/II i przewidziany dla wersji seryjnej PZL-46A- gwiazdowy PZL-Bristol ”Pegaz 20B” o mocy nominalnej 596-618 kW (810-840 KM) i maksymalnej 662-692 kW (900-940 KM) (wg [1], natomiast wg [3]- o mocy 677 kW (920 KM)).
- prototypie PZL-46/III i wersji seryjnej PZL-46B- w układzie podwójnej gwiazdy Gnôme-Rhône 14N21 o mocy nominalnej 714 kW (970 KM) i maksymalnej 810 kW (1100 KM), wg [2]- moc max 772 kW (1050 KM).

Dane techniczne PZL-46/I (wg [1]):
Rozpiętość- 14,6 m, długość- 10,5 m, wysokość- 3,3 m, powierzchnia nośna- 28,0 m².
Masa własna- 2700 kg, masa użyteczna- 1950 kg, masa całkowita- 4650 kg.
Prędkość max- 396 km/h, prędkość przelotowa- 350 km/h, prędkość ekonomiczna- 320 km/h, pułap- 6900 m, zasięg- 1700 km.

Dane techniczne PZL-46 (wg [1]):
Rozpiętość- 14,6 m, długość- 10,5 m, wysokość- 3,3 m, powierzchnia nośna- 28,0 (wg [3]- 31,5) m².
Masa własna- 1995 kg, masa użyteczna- 1555 kg, masa całkowita- 3350 kg.
Prędkość max- 425 km/h, prędkość przelotowa- (wg [3]- 320) km/h, prędkość min.- (wg [3]- 110) km/h, wznoszenie- (wg [3]- 6,0) m/s, pułap- 7700 m, zasięg- 1300 km.

Dane techniczne PZL-46 z silnikiem Gnôme-Rhône 14N21 (wg [2]):
Rozpiętość- 14,6 m, długość- 10,5 m, wysokość- 3,3 m, powierzchnia nośna- 31,5 m².
Masa własna- 2120 kg, masa użyteczna- 1430 kg, masa całkowita- 3550 kg.
Prędkość max- 470 km/h, prędkość przelotowa- 370 km/h, prędkość min.- 115 km/h, pułap- 8600 m, zasięg- 1110 (wg [1]- 1100) km.