PZL-33, 1935

Projekt samolotu myśliwskiego i szkolno-myśliwskiego. Polska.
Projekt samolotu szkolno- myśliwskiego PZL-33 z silnikiem ”Gipsy 12” (przypuszczalny wygląd). (Źródło: Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 7/1988).

W Państwowych Zakładach Lotniczych w Warszawie inż. Zbysław Ciołkosz pod koniec projektowania samolotu bom­bowego PZL-30 "Żubr" przystąpił do opracowania wstępnego projektu samolotu szkolno- myśliwskiego PZL-33. Samolot ten miał być typem pośrednim między PWS-16 a PZL P-11 i PZL-23 "Karaś". Wg [1]- samolot PZL-33 projektowany był początkowo jako samolot myśliwski, jednak obliczone osiągi były niezadowalające i samolot przekwalifikowano na szkolno- myśliwski. Ponieważ w tym czasie, tzn. zimą 1934/1935 już przewidywano, że następne projektowane samo­loty myśliwskie i bombowe będą miały chowane podwo­zie, Z. Ciołkosz zaproponował, by przyszły samolot szkolno- treningowy też miał chowane podwozie.

Ciołkosz jako pierwszy w Polsce zastosował je na samolocie PZL-27 w 1933 r. Do samolotu PZL-33 opracował nowy rodzaj pod­wozia, które opatentował (patent polski nr 24994, zgłoszo­ny 20.4.1935 r., a udzielony 6.8.1937 r.). Przy składaniu tego podwozia koła zachowywały pionową pozycję. Dzięki temu przy przymusowym lądowaniu ze schowanym pod­woziem uszkodzeniu ulegało tylko śmigło, zaś samolot to­czył się po ziemi na kolach, które w pozycji schowanej znajdowały się pod kadłubem. Patent równocześnie prze­widywał zastosowanie skrzydła o cienkim profilu, usztyw­nionego cięgnami od góry (do kadłuba) i od dołu (do wie­życzki umieszczonej za złożonymi kołami podwozia). Taka konstrukcja płata miała zapewnić jego lekkość. Układ dolnopłata usztywnionego linkami był w owym czasie sto­sowany, na amerykańskim myśliwcu Boeing P-26 z 1932 r. (używanym od 1934 r.).

Początkowo do napędu samolotu PZL-33 przewidywano użycie silnika rzędowego De Havilland "Gipsy 12" o mocy trwałej 309 kW (420 KM). Później rozważono zastosowanie silnika gwiazdo­wego polskiej konstrukcji G-1620 "Mors II", o mocy trwa­łej 316 kW (430 KM). Zapewne przewidując większy opór silnika gwiazdowego niż rzędowego, konstruktor uznał za uzasadnione zastosowanie silnika o nieco większej mocy. Silnik "Gipsy 12" miał dużą masę, aż 481 kg, zaś "Mors II"- 290 kg. Rysunek PZL-33 z silnikiem "Mors" stał się pod­stawą do wykonania rysunku patentowego.

Projekt PZL-33 nie został zrealizo­wany. Prawdopodobnie uruchomiona w tym czasie seryjna produkcja samolotów szkolno- treningowych z rodziny PWS-16 / PWS-26 nie uza­sadniała nowych wydatków na samoloty treningowe, na­tomiast do treningu myśliwskiego z eskadr myśliwskich przekazano samoloty PWS-10 oraz PZL P-7. Nie było więc zapotrzebowania na taki samolot. Prawdopodobnie w po­łowie 1935 r. prace nad tym projektem przerwano.

Wg [2]- projekt PZL-33 wzbudził zainteresowanie Dowództwa Lotnictwa, które jednak (w ramach unifikacji jednostki napędowej z równolegle rozwijanym samolotem pościgowym PZL-38 ”Wilk” i towarzyszącym PZL-40 ”Mewa”) nakazało go dostosować do silnika PZL WS ”Foka”. Skorygowany projekt myśliwca otrzymał oznaczenie PZL-39.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy dolnopłat zewnętrznie usztywniony stalowymi ścięgnami, o konstrukcji drewnianej lub mieszanej.
Skrzydła dwudźwigarowe, drewniane. Usztywnienie było ze stalowych ścięgien taśmowych mocowanych z wierzchu do węzłów na grzbiecie kratownicy kadłuba, a pod spodem do wieżyczki odstają­cej w dół od kadłuba, usytuowanej za złożonymi kołami podwozia.
Kadłub kratownicowy, spawany z rur stalowych, oprofilowany na owal. Kabina zakryta.
Podwozie klasyczne, chowane w locie. Składane pod kadłub w taki sposób, aby koła wystając zachowały pionową pozycję, chroniąc w naturalny sposób samolot w wypadku awaryjnego lądowania w terenie przygodnym.

Uzbrojenie- 2 (wg [3]- 1 - 2) karabiny maszynowe kal. 7,92 mm umieszczo­ne po bokach kadłuba i strzelające przez śmigło (zsyn­chronizowane).

Silnik- 12-cylindrowym w układzie odwróconego V, chłodzony powietrzem De Havilland ”Gipsy King” o mocy 309- 331 kW (420- 450 KM), później chłodzony powietrzem, 9- cylindrowy, gwiaz­dowy PZL G-1620B ”Mors II” o mocy 316- 353 kW (430- 480 KM).

Dane techniczne PZL-33 z silnikiem ”Mors II”, przybliżone (wg [1]):
Rozpiętość- 11,0 (wg [3]- ok. 10,0- 11,0 m) m, długość- 7,5 m, wysokość- (wg [4]- 3,2) m, powierzchnia nośna- 18,0 m2.
Masa własna- ok. 750 (wg [3]- ok. 700- 750) kg, masa całkowita- (wg [4]- ok. 1050) kg.

Galeria

  • Rysunek do patentu nr 24994- chowane podwozie pomysłu Z. Ciolkosza. Na rysunku podwozie nieproporcjonalnie wysokie, by pokazać szczegóły. Rysunek przedstawia projekt samolotu PZL-33 z silnikiem G-1620 ”Mors”. (Źródło: TLiA nr 7/1988).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[2] Gruszczyński J. ”Jastrząb nie zdążył...” Lotnictwo nr 12/2005.
[3] Glass A. "Projekt samolotu szkolno-myśliwskiego PZL.33". Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 7/1988.
[4] Glass A. "Polskie konstrukcje lotnicze do 1939". Tom 3. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2008.

blog comments powered by Disqus