W 1932 r. Departament Lotnictwa MSWojsk. zgłosił zapotrzebowanie na samolot rozpoznawczo-bombowy (tzw. liniowy), który stałby się następcą samolotów Potez XXVII, Potez XXV i Breguet XIX. Projekt samolotu Lublin R-XVII, będący mody­fikacją Poteza XXV z chowanym podwoziem, został odrzucony. W tym czasie pierwsze loty wykonywał samolot PWS-19, lecz chciano mieć do porównania również prototyp samolotu metalowego z Państwowych Zakładach Lotniczych.

W 1932 r. inż. Stanisław Prauss, przy współpracy dr. inż. Franciszka Misztala, rozpoczął pracę nad projektem samolotu rozpoznawczo- bombowego PZL-23 "Karaś". Samolot powstał w wyniku przeróbki projektu lekkiego 6- miejscowego samolotu komunikacyjnego PZL-13. W samolocie tym została zastosowana kesonowa konstrukcja skrzydła projektu dr. inż. Misztala, wypróbowana uprzednio na PZL-19. Cechą charakterystyczną samolotu była umieszczona pod kadłubem gondola strzelecko- bombardierska zwana kołyską, która zawierała z przodu stanowisko bombardierskie, a z tyłu strzeleckie. Z początkowo przewidywanej wieżyczki bębnowej patentu inż. Z. Ciołkosza- zrezygnowano. Inż. Ludwik Białkowski opracował oryginalną automatyczną pneumatyczną podstawę do km tylnego stanowiska strzeleckiego. "Karaś", był samolotem nowoczesnym, bardzo dobrze dopracowanym i starannie ukształtowanym.

Lotnictwo wojskowe zamówiło jeden egzemplarz samolotu do prób statycznych i trzy prototypy do prób w locie. Wykonane na wiosnę 1934 r. próby statyczne płatowca ujawniły zbyt małą wytrzymałość konstrukcji. Konieczna była modyfikacja konstrukcji. Pierwszy prototyp PZL P-23/I został oblatany w sierpniu 1934 r. Posiadał silnik Bristol "Pegasus IIM" o mocy 434 kW. Próby prototypu wykazały drgania tyłu kadłuba (typu buffeting). Ponadto widoczność z kabiny pilota była dość ograniczona, a wnętrze kabiny bardzo ciasne, co było spo­wodowane umieszczeniem w kadłubie komory bombowej. Pneumatyczna podstawa kaemu strzelca nie funkcjonowała na większych wysokościach. Samolot został uszkodzony podczas prób w lecie 1936 r, a następnie wyremontowany. PZL-23/I został pokazany na Wystawie Przemysłu Metalowego i Elektrotechnicznego w Warszawie (23.08.- 11.10.1936 r.). Prototyp po próbach w IBTL został przekazany jako pomoc naukowa do SPL Grupa Techniczna na Mokotowie.

W międzyczasie ukończony został drugi prototyp PZL-23/II. W wyniku prób pierwszego prototypu przekonstruowano w nim kabinę. Usunięcie komory bombowej z kadłuba i zawieszenie bomb pod skrzydłami, umożliwiło przeprojektowanie wnętrza kabiny i uczynienia jej przestron­niejszą. Większa część kabiny została oszklona, umieszczono wyżej fotel pilota, a oś silnika obniżono o 100 mm względem kadłuba (co nadało charakterystyczną sylwetkę z opuszczonym łbem). Płat otrzymał sloty na odcinku między podwoziem a kadłubem, zastosowano lotki szczelinowe, zmieniono klapy. Budowę proto­typu rozpoczęto w WP-1 na Mokotowie, a zakończono na Okęciu- Paluchu, dokąd w tym czasie przeniosła się wytwórnia PZL. Został oblatany w marcu 1935 r. i wkrótce przekazany do prób w IBTL. Został kompletnie rozbity 27.07.1935 na Okęciu.

Trzeci prototyp PZL-23/III ukończono i oblatano we wrześniu 1935 r. Wprowadzono na nim kilka kolejnych modyfikacji. Na samolocie wypróbowano hydraulicz­nie napędzaną podstawę km tylnego sta­nowiska strzeleckiego, która w pełni zdała egza­min. Lotnictwo wojskowe uznało samolot za wzorzec dla wersji seryjnej.

W międzyczasie podjęto przygotowania do rozpoczęcia produkcji seryjnej w nowej wytwórni PZL WP-1 na Okęciu. W drugiej połowie 1935 r. zakłady otrzymały od lotnictwa wojskowego zamówienie na 240 "Karasi", zwiększone w 1937 r. o 10 egz. Budowę samolotów rozpoczęto pod koniec 1935 r. Pierwszy seryjny egzemplarz PZL-23A "Karaś" został oblatany w czerwcu 1936 r. Ostatni egzemplarz przekazano 1.03.1937 r. Zbudowano 40 samolotów, które potraktowano jako serię próbną. Ze zbu­dowanych samolotów zdemontowano sloty, które sprawiały wiele problemów, a dalsze egzemplarze PZL-23 budowano bez slotów. "Karasie A" zostały następnie wyposażone w podwójne sterownice. Po krótkim użytkowaniu w eskadrach do chwili pojawienia się PZL-23B- przekazano je do szkół lotniczych, głównie do Dęblina. Pierwszy seryjny PZL-23A w maju 1936 r. był on eksponowany w dniach 18- 29.06.1936 r. na wystawie lotniczej w Sofii. W dniach 13- 29.11.1936 r. seryjny PZL-23A został wystawiony na Międzynarodowym Salonie Lotniczym w Paryżu. W lecie 1937 r. gen. L. Rayski wziął udział na "Karasiu" w Między­narodowym Mityngu Lotniczym w Zurychu, a następnie w Międzynarodowym Zlocie w Paryżu.

Wady silnika Skoda-Bristol "Pegaz IIM2" spowodowały, że przerwano w Polsce jego produkcję, a rozpoczęto produkcję silnika "Pegaz VIIIA". W związku z tym na prototypie PZL-23/III zamontowano silnik Bristol "Pegasus VIII" o mocy 500 KM i samo­lot stał się wzorcem dla drugiej wersji seryjnej, oznaczonej PZL-23B. Prototyp PZL-23/III "Karaś" został pokazany na wystawie lotniczej Internationella Luftfartsutställningen i Stockholm 1936 (ILIS, 1505.- 1.06.1936 r.) w Sztokholmie. Pierwsze samoloty seryjne zostały wyprodukowane w 1936 r. Pierwszy egzemplarz został przekazany wojsku 1.03.1937 r. a ostatni 15.03.1938 r. Mimo wzrostu mocy silnika osiągi wzrosły niewiele (z wyjątkiem pułapu) ze względu na wzrost masy, spowodowany bogatszym wyposażeniem samolotu. "Karasie B" po remon­tach nosiły oznaczenie "Karaś II".

Razem zbudowano 253 egz. z tego: 3 prototypy, 40 egz. PZL-23A i 210 egz. PZL-23B.

W latach 1932- 1934 prowadzone były prace studyjne na temat budowy wielomiejscowego myśliwca wieżyczkowego, opartego o konstrukcję samolotu PZL-23 "Karaś". W 1936 r. został zbudowany czwarty prototyp PZL-23/IV, który ostatecznie otrzymał oznaczenie PZL-42.

Samolot PZL-23 wzbudził zainteresowanie odbiorców zagranicznych. Zapytania ofertowe nadeszły z Rumunii na wersję eksportową PZL-23 z silnikiem GR 14K, Bułgarii na 12 samolotów, Turcji na 36, Szwecji oraz z państw środkowoamerykańskich. Umowę jednak zawarto tylko z Bułgarią, która w kwietniu 1936 r. zamówiła 12 PZL-23 "serie pour l'etranger", a w istocie na PZL-43 zwanego potocznie "Karasiem Bułgarskim".

W III kwartale 1936 r. samoloty PZL P-23A weszły do użycia w pułkach lotniczych. Pierwszymi eskadrami, które je otrzymały, były 11. i 12. EL z 1 PL. Od wiosny 1937 r. eskadry zaczęły otrzymywać samoloty w wersji PZL-23B. Otrzymały je eskadry 11.,12. z 1 PL; 21., 22., 24. z 2 PL; 31., 32., 34., 35. z 3 PL; 41., 42. z 4 PL; 51., 55. z 5 PL; 64., 65. z 6 PL. Eskadry bombowe 211., 212. i 213. po wycofaniu Fokkerów F-VIIB/3m, a przed wprowadzeniem PZL- 37 "Łoś", miały przejściowo w wyposażeniu "Karasie". Otrzymały je także eskadry bombowe 214. i 215. oczekujące na samoloty LWS-6 "Żubr". Natomiast dla eskadr liniowych 61. i 62. nie starczyło już "Karasi" i do czasu ich rozformowania w maju 1939 r. latały na Potezach XXV z silnikiem "Jupiter VIIF".

W okresie napięcia politycznego w stosunkach z Litwą w marcu 1938 r. 108 PZL-23B wykonało 20.03.1938 r. lot demonstracyjny wzdłuż granicy z Litwą. W związku z przelotem w kwietniu 1938 r. kilku samolotów obcych, prawdopodobnie sowieckich, nad terytorium Polskim do Czechosłowacji, samoloty PZL-23 z 6 PL patrolowały od 15.04.1938 r. wschodnią granicę państwa. W celu zabezpieczenia z powietrza operacji Zaolziańskiej sformowano 24.09.1938 r. lotnictwo Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Śląsk", w skład którego weszły "Karasie" z 1 dywizjonu liniowego 2 PL. Natomiast w 1 PL postawiono w stan pogotowia alarmowego "Karasie" z dywizjonów 1/1 liniowego i 11/1 bombowego. Wobec pokojowego rozwiązania konfliktu do użycia lotnictwa nie doszło. PZL-23 uchodziły wówczas za samoloty przestarzałe. Pod koniec 1939 r. miała się zacząć wymiana na PZL-46 "Sum". Ze względu na brak dostatecznej ilości samolotów PZL-23B, w marcu 1939 r. zostały rozformowane eskadry 11., 12. EL z 1 PL i 61. i 62. EL z 6 PL, a w maju 1939 r. dodatkowo 35. EL z 3 PL. Latem 1939 r. "Karasie" z 4 PL prowadziły rozpoznanie umocnień i ewentualnych miejsc koncentracji wojsk na obszarze Prus Wschodnich w rejonie Malborka, Olsztyna, Królewca i nad W. M. Gdańskiem.

Z chwilą ogłoszenia mobilizacji eskadry "Karasi" przydzielono do Brygady Bombowej, oraz do lotnictwa armijnego. W Brygadzie Bombowej, znajdującej się w dyspozycji Naczelnego Wodza, znalazły się: I Dywizjon bombowy lekki w składzie: 1. EB (eks 21. EL) i 2. EB (eks 22. EL), II Dywizjon bombowy lekki w składzie: 4 .EB (eks 64. EL) i 5. EB (eks 65. EL), oraz 55. Samodzielna Eskadra Bombowa. Eskadry rozpoznawcze zostały przydzielone do następujących związków operacyjnych: 24. ER do Armii "Kraków", 31. ER do Armii "Karpaty", 32. ER do Armii "Łódź", 34. ER do Armii "Poznań", 41 ER. do Armii "Modlin", 42 ER. do Armii "Pomorze" i 51 ER. do SGO "Narew".

W składzie eskadr bombowych 1.09.1939 r. znajdowało się 50 PZL-23B, a w eskadrach rozpoznawczych 64, razem 114 PZL-23B (wg [1], natomiast wg [3]- 118). W szkolnictwie, w rezerwie i w remontach było około 75 "Karasi". PZL-23A było w szkołach 25, a w rezerwie i remontach 10. Ogółem wojsko miało na stanie ok. 224 PZL-23A i B, z tego 170 zdolnych do lotu. W czasie trwania działań wojennych "Karasie", przeważnie szkolne PZL-23A, znalazły się w zaimprowizowanych jednostkach sformowanych w Dęblinie przy Eskadrze Ćwiczebnej Pilotażu nr 3 SPL/CWL-1 (17 egz.) i Rezerwowej Eskadrze Rozpoznawczej SPL/CWL-1 (7 egz.) oraz w Plutonie Lotniczym Warszawskiej Brygady Pancerno- Motorowej (2 egz. z Eskadry Ćwiczebnej Pilotażu nr 3 SPL/CWL-1).

W Kampanii Wrześniowej "Karasie" były wykorzystane zarówno do bombardowania, jak i rozpoznania. Ataki bombowe przeprowadzano przeciw kolumnom i zgrupowaniom wojsk pancernych i zmotoryzowanych. "Karasie" z lotnictwa armijnego przeprowadzały loty rozpoznawcze na rzecz swoich związków operacyjnych. Razem "Karasie" z Brygady Bombowej wykonały 186 lotów bojowych (wg [5]- 130 lotów bojowych, w tym 80 bombowych), zrzucając 64 ton bomb. Najpoważniejszymi akcjami, przeprowadzonymi razem z samolotami PZL-37 "Łoś", było zatrzymanie w dniach 2- 5 września 16 nie­mieckiego Korpusu Pancernego pod Radomskiem, 4 września pod Pułtuskiem oraz 6 i 7 września między Makowem Mazowieckim a Różanem. "Karasie" z lotnictwa armijnego 258 lotów rozpoznawczych i innych (w tym 12 bombowych) zrzucając 25 ton bomb. Ogółem zrzucono na nieprzyjaciela 89 ton bomb (wszystkie dane wg [1]). w walkach wzięło udział 166 "Karasi" (wg [1], natomiast wg [3]- 120), z których 146 (wg [1], natomiast wg [3]- 112) uległo zniszczeniu. Żaden inny typ samolotu nie poniósł tak dużych strat w Wojnie Obronnej 1939 roku.

W ręce Niemców dostało się kilkanaście uszkodzonych "Karasi", którzy nie wykazali nimi zainteresowania. Natomiast Rosjanie na lotnisku Skniłów we Lwowie zdobyli 4 "Karasie" z 55 Samodzielnej Eskadry Bombowej, oraz na lotnisku w Brodach 14 dalsze egz. Kilka z nich było sprawnych. "Karasie" były jedynymi polskimi samolotami bojowymi, które w ZSRR zakwalifikowano jako sprzęt przydatny dla tamtejszych eskadr bombowych, lecz ich nie wykorzystano (wg [5]- jeden lub dwa PZL-23B wylądowały na terenie ZSRR oraz kilka zostało zdobytych na ziemiach polskich). Jeden uszkodzony PZL-23 byt poka­zany na wiosnę 1940 r. na wystawie zdobycznego sprzętu w Kijowie.

Do Rumunii ewakuowano 20 w wersjach PZL-23A i PZL-23B (wg [1], wg [2] i [3]- 11 PZL-23B oraz 20 samolotów PZL-23A, wg [5]- 11 PZL-23B i 8 samolotów PZL-23A). Rumunia bezprawnie włączyli "Karasie" do swojego lotnictwa. Weszły na wyposażenie w 73 eskadrze bombowej lekkiej 6 pułku lotniczego. Po ataku na ZSSR wykorzystane były w walkach w Besarabii, nad Dniestrem oraz w Odessie i pod Stalingradem. W połowie 1943 r. zostały wycofane do II linii. W 1944 r. sformowano z nich eskadrę przeznaczoną do nocnych nalotów nękających. Bardzo wyeksploatowane uległy kasacji w pierwszych latach po zakończeniu wojny (wg [5]- ostatni z nich wyszedł z użytku w 1945 r.).

Konstrukcja bułgarskiego rozpoznawczo- bombowego DAR-10A "Bekas" z 1941 r. była wzorowana na PZL-23 "Karaś". Również polski samolot treningowy TS-8 "Bies" z 1955 r. konstrukcji inż. Tadeusza Sołtyka swymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi nawią­zywał do "Karasia".

Konstrukcja.
Trzymiejscowy dolnopłat wolnonośny o konstrukcji metalowej.
Płat trapezowy, trójdzielny, duralowy. Część środkowa- dwudźwigarowa, kra­townicowa z żebrami z blachy falistej, kryta blachą, z chodnikiem przy kadłu­bie. Części zewnętrzne płata z kesonem typu PZL z blachy falistej, zakończonym z przodu i tyłu pionowymi ściankami. Nosek płata i część spływowa odejmo­wane. Pokrycie blachą gładką. Lotki szczelinowe, odciążone aero­dynamicznie, wychylane różnicowo, klapy krokodylowe. Lotki i klapy kryte blachą gładką. W PZL-23A w pobliżu kadłuba słoty automatyczne, zamykające się przy pręd­kości 120 km/h.
Kadłub półskorupowy, podłużnicowo- wręgowy, pokryty gładką blachą duralową. Tył kadłuba łączony z dwóch połówek. Podkadłubowa gondola stanowiła integralną część konstrukcji kadłuba. Osłona kabiny z rur stalowych i kształtowników duralowych, kryta celuloidem i szkłem organicznym. Kabiny pilota i obserwatora zakryte, kabina strzelca odkryta. Z miejsca obserwatora łatwy dostęp do gondoli podkadłubowej, tzw. kołyski bombardierskiej, obsługiwanej przez obserwatora i zawierającej z przodu stanowisko bombardierskie i z tyłu stanowisko strzeleckie.
Usterzenie wolnonośne konstrukcji półskorupowej. Stateczniki i stery kryte blachą gładką. Na sterze wysokości- klapka odciążająco- wyważająca.
Podwozie klasyczne stałe. Podwozie główne dwukołowe, jednogoleniowe, podparte od tyłu zastrzałem, wyposażone w amortyzatory olejowo- powietrzne Avia, oraz mocowane w stalowych nitowanych widelcach koła Dunlop lub Stomil 775x240 mm, z hamulcami pneumatycznymi Dunlop lub PZL. Owiewki podwozia z blachy duralowej z brezentowym ela­stycznym łącznikiem owiewki koła z owiewką goleni. Płoza ogonowa z samonastawną stopą odlaną z hiduminium i z amortyzatorem olejowo- powietrznym, Avia.

Uzbrojenie- 1 stały, zsynchronizowany karabin maszynowy pilota PWU wz. 33 kal. 7,92 mm, 1 ruchomy karabin maszynowy Vickers F kal. 7,92 mm w gondoli podkadłubowej, 1 ruchomy karabin maszynowy Vickers F kal. 7,92 mm na stanowisku tylnego strzelca. W 1939 r. część samolotów otrzymała w miejsce Vickersów karabiny maszynowe PWU wz.37 "Szczeniak". W celach szkoleniowych nad kabiną i na stanowisku strzeleckim górnym był zakładany fotokarabin K-28. Udźwig bomb PZL-23A- 600 kg, PZL-23B- 655 kg.

Wyposażenie- zestaw przyrządów pilotażowo- nawigacyjnych i kontroli pracy silnika.
Radiostacja Philips N1L/L lub 3RKE/L, aparat fotograficzny KW-18x24 F30 i F70, aparat fotograficzny ręczny KR, race oświetlające Holta (na końcu prawego skrzydła), rakietnica sygnalizacyjna wz. 36 kal. 35 mm.
Instalacje: elektryczna, tlenowa, trzy gaśnice automatyczne w pobliżu silnika i jedną w kabinie, ogrzewanie i wentylowanie kabiny.

Silnik- chłodzony powietrzem, 9- cylindrowy, gwiazdowy:
- PZL-23/I- Bristol "Pegasus IIM2" o mocy nominalnej 420- 442 kW (570- 600 KM) i maksymalnej 471- 493 kW (640- 670 KM);
- PZL-23A- Skoda "Pegaz IIM2"  lub PZL WS "Pegaz IIM2" o mocy nominalnej 420- 442 kW (570- 600 KM) i maksymalnej 471- 493 kW (640- 670 KM).
Łoże silnika nitowane z blach duralowych. Osłona silnika z blachy duralowej. Krawędź natarcia osłony utworzona z pierścieniowego kolektora spalin. Rury wydechowe po bokach kadłuba, nad płatem. Śmigło dwułopatowe, drewniane, stałe, Szomański B-28-3 o śred­nicy 3,5 m. W środkowej części płata 6 zbiorników paliwa: 2 po 230 l, 2 po 50 l i 2 po 77 I, w kadłubie zbiornik opadowy 25 l. Łączna pojemność instalacji 740 l. Pojemność zbiornika oleju 70 l,
- PZL-23B- PZL-WS "Pegaz 8A" o mocy nominalnej 478- 500 kW (650- 680 KM) i maksymalnej 508- 530 kW (690- 720 KM) (wg [1], natomiast wg [3]- o mocy 504- 522 kW (685- 710 KM)).
Śmigło dwułopatowe, drewniane, stałe, Szomański B-17bll.

Dane techniczne PZL-23A (wg [1]):
Rozpiętość- 13,95 m, długość- 9,682 m, wysokość- 3,3 m, powierzchnia nośna- 26,8 m².
Masa własna- (wg [2]- 1928) kg, masa użyteczna- (wg [2]- 885-1500) kg, masa całkowita- (wg [2]- 2813-3428) kg.
Prędkość max- 304 km/h, prędkość przelotowa- (wg [2]- 220-240) km/h, prędkość min.- 110 km/h, wznoszenie- (wg [2]- 6,5) m/s, pułap- 5800 (wg [2]- 3000) m, zasięg- 1300 km.

Dane techniczne PZL-23B (wg [1]):
Rozpiętość- 13,95 m, długość- 9,682 m, wysokość- 3,3 m, powierzchnia nośna- 26,8 m².
Masa własna- 1928-1980 kg, masa użyteczna- 885-1546 (wg [2] i [3]- 913-1546) kg, masa całkowita- 2813-3526 (wg [3]- 2893-3525) kg.
Prędkość max- 319 km/h, prędkość przelotowa- (wg [2] i [3] 270) km/h, prędkość min.- 110 km/h, wznoszenie- (wg [2] i [3]- 6,7) m/s, czas wznoszenia na 1 000 m- 2'25", pułap- 7300 m, zasięg- 1020 (wg [2] i [3]- 1260) km, zasięg max- 1455 km, czas lotu max- 6 h 30'.