PWS-103, 1939
Na podstawie doświadczeń zebranych podczas projektowania szybowca PWS-102 inż. Wacław Czerwiński wraz z J. Niespałem zaprojektowali szybowiec wyczynowy klasy olimpijskiej PWS-103 (rozpiętość 15 m). Był on konkurentem szybowca Kocjan Orlik Olimpijski". Projekt konstrukcyjny powstał w okresie od września 1938 r. do końca marca 1939 r. Lwowskie Warsztaty Lotnicze rozpoczęły budowę dwóch prototypów.
Szybowiec nie był przeznaczony na konkurs na szybowiec olimpijski, który odbył się w lutym 1939 r. w Rzymie, lecz miał wziąć udział w olimpiadzie 1940 r. w Helsinkach poza konkursem. Szybowiec był dopuszczony do pełnej do akrobacji, a według założeń konstruktora- również do lotów chmurowych. PWS-103 był pomniejszonym rozwinięciem szybowca PWS-102. Podobieństwo było zarówno w kształtach, jak i w konstrukcji.
Prototypy PWS-103 nie zostały ukończone przed wybuchem wojny we wrześniu 1939 r. W zimie 1939/1940 r. LWL jako Płaniernyj Zawód Nr 5 Osoawiachima skończyły budowę obu prototypów. Na początku 1940 r. zostały one przetransportowane do Moskwy. Piloci radzieccy przeprowadzający próby szybowca wydali o nim bardzo dobrą opinię. W 1940 r. PWS-103 brał udział w XV Wszechzwiązkowych Zawodach Szybowcowych pod Moskwą oraz był używany w zawodach na Krymie w 1941 r.
Gdyby nie wybuch wojny, PWS-103 byłby jednym z najlepszych naszych szybowców wyczynowych.
Konstrukcja:
Jednomiejscowy wolnonośny górnopłat o konstrukcji drewnianej.
Płat dwudzielny, trapezowo- eliptyczny, w widoku z przodu o kształcie mewim (spłaszczone M), dwudźwigarowy, z dźwigarem głównym skrzynkowym i dźwigarem pomocniczym biegnącym wzdłuż lotek. Pokrycie sklejką, położoną pod kątem 45°, do drugiego dźwigara, tworzył dwuobwodowy keson. Za tylnym dźwigarem pokrycie płócienne. Pod noskiem płata hamulce aerodynamiczne IAW. Lotki dwudzielne, szczelinowe, wychylane różnicowo, wyważone masowo, kryte płótnem.
Kadłub o kroplowym przedzie i owalnym przekroju, półskorupowy, kryty sklejką. Wiatrochron stały, osłona jednoczęściowa zdejmowana. Z przodu kadłuba hak startowy oraz zaczep do startu na holu. Oszklenie kabiny kształtowane ze szklą organicznego, szkielet spawany z rurek stalowych.
Statecznik poziomy niedzielony. Statecznik pionowy integralny z kadłubem. Stateczniki kryte sklejką, stery płótnem. Ster wysokości z klapkami odciążająco- wyważającymi.
Podwozie płozowe. Płoza przednia jesionowa, amortyzowana dętką. Płoza tylna drewniana, amortyzowana dwiema piłkami tenisowymi.
Wyposażenie- tablica wyposażona w komplet przyrządów do lotów bez widoczności ziemi.
Dane techniczne PWS-103 (wg [1]):
Rozpiętość- 15,0 m, długość- 6,7 m, wysokość- 1,6 m, powierzchnia nośna- 14,0 m2.
Masa własna- 180 kg, masa użyteczna- 95 kg, masa całkowita- 275 kg.
Dopuszczalna prędkość nurkowania- 300 km/h, prędkość graniczna z hamulcami- (wg [2]- 250) km/h, prędkość minimalna- 55 km/h, doskonałość przy prędkości optymalnej 80 km/h- 27, opadanie minimalne przy prędkości ekonomicznej 65 km/h- 0,7 m/s.
Galeria
Źródło:
[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.[2] Glass A. "Polskie konstrukcje lotnicze do 1939". Tom 3. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2008.