PWS-102 "Rekin", 1939
Po zebraniu doświadczeń z eksploatacji szybowca PWS-101 inż. Wacław Czerwiński przystąpił w grudniu 1937 r. w Podlaskiej Wytwórni Samolotów do opracowania projektu nowego szybowca wysokowyczynowego o jeszcze lepszych osiągach, przy zachowaniu tych samych zasadniczych wymiarów. Nie była to jednak modyfikacja PWS-101, lecz zupełnie nowa konstrukcja. Kadłub otrzymał kształt kroplowy, z kabiną wpisaną w jego obrys, a płaty i usterzenie poziome otrzymały obrys eliptyczny.
Dokumentacja konstrukcyjna szybowca została opracowana do końca czerwca 1938 r., przy współudziale Józefa Niespała. Prototyp został zbudowany przez drugą połowę 1938 r. i początek 1939 r. w Lwowskich Warsztatach Lotniczych. Szybowiec otrzymał oznaczenie PWS-102 ”Rekin”.
Prototyp był gotowy w marcu 1939 r., wymagał jednak pewnych poprawek, został oblatany 18.05.1939 r. na lotnisku lwowskim w Skniłowie. Szybowiec wziął udział w Międzynarodowym Zlocie Szybowcowym ISTUS we Lwowie w maju 1939 r. W czerwcu 1939 r. przechodził próby w Instytucie Technicznym Lotnictwa w Warszawie. Pomiary wykazały, iż rzeczywista doskonałość jest wyższa od obliczeniowej i wynosi 29,5, a nie 28,7.
W wyniku prób prototypu J. Niespał zaprojektował lotki powiększonej cięciwie i rozpiętości- w celu zwiększenia ich skuteczności. Odmiana szybowca o zmodyfikowanych lotkach otrzymała oznaczenie PWS-102 bis. W lecie 1939 r. 2 egz. tej odmiany były budowane przez Lwowskie Warsztaty Lotnicze. Pierwszy egz. był gotowy w sierpniu 1939 r. Łącznie było zamówionych 5 szybowców PWS-102.
Szybowiec PWS-102 ”Rekin” był najnowocześniejszym szybowcem wysokowyczynowym zbudowanym w Polsce przed II wojną światową. Na PWS-102 zastosowano, kilka interesujących rozwiązań konstrukcyjnych. Z powodu wybuchu wojny szybowiec nie zdążył wejść do użytku i wykazać swych możliwości.
Po wybuchu wojny, w pierwszych dniach września 1939 r., prototyp PWS-102 został przyholowany z ITL z Warszawy do Lwowa. Został on przejęty przez lotnictwo radzieckie wraz z dwoma egz. PWS-102 bis, budowanymi w LWL. Budowę drugiego egzemplarza ukończono na wiosnę 1940 r. w LWL, które zostały przemianowane na Płaniernyj Zawód nr 5 Osoawiachima. Według niepotwierdzonych relacji były zbudowane 4 szybowce "Rekin". Szybowce zostały przetransportowane do Moskwy i były tam użytkowane.
Konstrukcja:
Jednomiejscowy wolnonośny górnopłat o konstrukcji drewnianej.
Płat dwudzielny trapezowo- eliptyczny, w widoku z przodu o kształcie mewim (spłaszczone M), dwudzielny, dwudźwigarowy z dźwigarem głównym skrzynkowym i z dźwigarem pomocniczym biegnącym wzdłuż lotki i klapy. Okucia trójsworzniowe ze stali chromowo- molibdenowej. Profil płata o grubości 13% u nasady i 7,5% na końcu skrzydła. Lotki szczelinowe, wyważone masowo, wychylane różnicowe, kryte płótnem. Klapy szczelinowe, dwudzielne, kryte płótnem. Napęd hamulca aerodynamicznego jedną linką i sprężyną dociągającą.
Kadłub o kroplowym przedzie i o przekroju eliptycznym, konstrukcji pól skorupowej, kryty sklejką. Z przodu kadłuba hak do startu z lin gumowych i zaczep do startu na holu. Kabina oszklona kształtowanym szkłem organicznym. Wiatrochron stały, osłona dwudzielna, zdejmowana, o szkielecie z rurek stalowych. Po obu stronach osłony odsuwane okienka wentylacyjne.
Uderzenie wolnonośne. Stateczniki kryte sklejką, stery płótnem. Na sterze wysokości klapki dociążająco- wyważające.
Podwozie płozowe. Płoza przednia jesionowa, amortyzowana dętką. Do startu za samolotem były używane odrzucane pompowane kółka. Płoza ogonowa drewniana, amortyzowana piłkami tenisowymi.
Wyposażenie- tablica wyposażona w komplet przyrządów do lotu bez widoczności ziemi, podwieszona do przedniej otwieranej części osłony kabiny.
Dane techniczne PWS-102 (wg [1]):
Rozpiętość- 19,0 m, długość- 7,32 m, wysokość- 1,65 m, powierzchnia nośna- 19,3 m2.
Masa własna- 260 kg, masa użyteczna- 90 kg, masa całkowita- 350 kg.
Dopuszczalna prędkość nurkowania- 300 km/h, prędkość graniczna z hamulcami- (wg [2]- 250) km/h, prędkość minimalna- 42km/h, doskonałość przy prędkości optymalnej 76 km/h- 29,5, opadanie minimalne przy prędkości ekonomicznej 58 km/h- 0,65 m/s, padanie przy prędkości 100 km/h- (wg [2]- 1,2) m/s, opadanie przy prędkości 120 km/h- (wg [2]- 2,25) m/s.
Galeria
Źródło:
[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.[2] Glass A. "Polskie konstrukcje lotnicze do 1939". Tom 3. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2008.