W połowie lat 1930- stych zaczęto dostrzegać potrzebę posiadania samolotu szkolnego w układzie dolnopłata bardziej odpowiedniego dla szkolenia przyszłych pilotów szybkich jednopłatów bojowych. W końcu 1936 r. inż. Antoni Zagórski opracował w PZL WP 1 w Warszawie koncepcje dwumiejscowego samolotu szkolno- sportowego, napędzanego silnikiem Train. W 1937 r. wraz z inż. Jerzym Zbrożkiem opracował projekt wstępny tego samolotu, oznaczony ZZ, o maksymalnie prostej konstrukcji, z silnikiem Avia 3. Ponieważ PZL nie wyraził zainteresowania projektem, został on na początku 1938 r. zakupiony przez Podlaską Wytwórnię Samolotów, jako PWS-ZZ. Samolot otrzymał oznaczenie PWS-40 "Junak". W warunkach technicznych określono, że ma to być samolot szkolny dla wojska, a nie dla aeroklubów, jak proponował konstruktor.

Podlaska Wytwórnia Samolotów zakupiła w 1937 r. belgijski samolot sportowy Tipsy S.2, z którego zamierzano wykorzystać niektóre rozwiązania konstrukcyjne. Projekt konstrukcyjny samolotu opracowali w 1938 r. inżynierowie: Antoni Zagórski i Jerzy Zbrożek. Był wzorowany na brytyjskim samolocie De Havilland DH-94 "Moth Minor". Wytwórnia przewidywała, że będzie on konkurencyjny w stosunku do samolotów sportowych RWD, w szczególności dla RWD-16 bis i RWD-23. Została wykonana makieta samolotu. Model samolotu został pokazany w czerwcu 1938 r. na Krajowej Wystawie Lotniczej we Lwowie.

Prototyp PWS-40 został oblatany w końcu kwietnia 1939 r. (wg [1] i [4], natomiast wg [2]- w lipcu, wg [3]- prawdopodobnie w końcu kwietnia 1939 r. ) i przekazany do prób w Instytucie Technicznym Lotnictwa w Warszawie. Po stwierdzeniu kilku usterek samolot powrócił do wytwórni w celu dokonania poprawek. Dalsze prace nad samolotem przerwał wybuch wojny. Panowało przekonanie, że samolot został zniszczony we wrześniu 1939 r. podczas bombardowania zakładów. Odnalezione w styczniu 2007 r. zdjęcie PWS-40 "Junak" w barwach Luftwaffe, dowodzi jednak, że samolot przetrwał kampanię wrześniową w stanie zdatnym do lotu.

Drugi prototyp samolotu znajdował się we wrześniu 1939 r. w budowie. Do samolot seryjnych przewidywany był silnik Avia o mocy 55 kW (75 KM), który miał pozwolić na osiągnięcie większej prędkości maksymalnej.

Powstał również projekt wstępny samolotu treningowego będący rozwinięciem koncepcji PWS-40 Samolot miał mieć wersję dwumiejscową i jednomiejscową. Miał być napędzany silnikiem 176- 221 kW (240- 300 KM). Rozpiętość 9,5 m. Płat z klapami, za skośną krawędzią natarcia. Podwozie chowane hydraulicznie, z możliwością blokowania, aby mogło służyć w początkowym etapie treningu jako stałe.

Następną konstrukcją miał być samolot do treningu pilotów myśliwskich, uzbrojony, napędzany silnikiem o mocy 331 kW (450 KM).

Konstrukcja:
Dwumiejscowy dolnopłat wolnonośny o konstrukcji drewnianej.
Płat trapezowy, drewniany, niedzielony, jednodźwigarowy, do dźwigara kryty sklejką, dalej płótnem. Profil ZZ, 13% u nasady i 10% na końcach. Płat mocowany do kadłuba za pomocą 4 sworzni. Lotki szczelinowe, wychylane różnicowo.
Kadłub półskorupowy, drewniany, czteropodłużnicowy. Łoże spawane z rur stalowych. Osłona silnika z blachy aluminiowej. Kabina z miejscami jedno za drugim, odkryta, osłonięta z przodu wiatrochronem.
Usterzenie drewniane. Stateczniki kryte sklejką, stery- płótnem. Usterzenie poziome o profilu odwróconym. Na sterze wysokości klapki odciążająco- wyważające.
Podwozie stałe, główne oprofilowane, jednogoleniowe z amortyzatorami olejowo- powietrznymi Avia o skoku 150 mm. Płoza ogonowa stalowa.

Silnik- chłodzony powietrzem, 4- cylindrowy, rzędowy Avia 3 o mocy nominalnej 44 kW (60 KM) i mocy startowej 46 kW (63 KM).
Śmigło dwułopatowe, drewniane, stałe Szomański. Zbiornik na 50 kg paliwa przed kabiną. Zbiornik na 10 kg oleju.

Dane techniczne PWS-40, przybliżone (wg [2] i [3]):
Rozpiętość- 10,2 m, długość- 7,3 m, wysokość- 2,0 (wg [4]- 1,9) m, powierzchnia nośna- 13,1 m².
Masa własna- 340 kg, masa użyteczna- 240 kg, masa całkowita- 580 kg.
Prędkość max- 170 (wg [1]- 145) km/h, prędkość przelotowa- 145 (wg [1]- 120) km/h, prędkość min.- 70 km/h, prędkość lądowania- (wg [1])- 60 km/h, wznoszenie- 2,5 (wg [1]- 2,0) m/s, pułap- 3200 (wg [1]- 3000) m, zasięg- 500 km.