PWS-19, 1931

Samolot liniowy. Polska.
Samolot liniowy PWS-19. (Źródło: archiwum).
W 1930 r. inż. Zbysław Ciołkosz i inż. Antoni Uszacki zaprojektowali w Podlaskiej Wytwórni Samolotów samolot PWS-19 mający być następcą samolotów Potez XXV i Breguet XIX. (Wg [2] było to rozwiniecie niezrealizowanego projektu PWS-17M2 z 1929 r.). Samolot miał być budowany w wersji rozpoznawczej PWS-19A2, w wersji bombowej PWS-19B2. Samolot miał być napędzany silnikiem Bristol ”Jupiter VIIF” lub ”Hornet HT2”. Prototyp, zbudowany na koszt wytwórni, został oblatany w sierpniu 1931 r. (wg [3], natomiast wg [1] i [2]- we wrześniu 1931 r.). Na wiosnę 1932 r. samolot przeszedł próby w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa, gdzie stwierdzono zbyt małą sterowność i stateczność kierunkową. Wówczas w wytwórni dano mu powiększone usterzenie. W 1933 r. samolot ponownie przekazano do prób w IBTL. Samolot mógł być wykorzystany w wersji wywiadowczej A2 lub bombowej lekkiej. Lotnictwo wojskowe rozważało możliwości zamówienia wersji rozpoznawczej PWS-19A2 z silnikiem ”Pegasus”. W dniu 17.03.1933 r. podczas próby lotu nurkowego zacięła się linka mechanizmu przestawiania statecznika poziomego. Pilot K. Kaźmierczuk wyskoczył ze spadochronem, zaś samolot się rozbił.

PWS-19 miał bardzo dobre właściwości pilotażowe. Ponieważ w projektowaniu znajdował się PZL-23 ”Karaś” o większym ładunku bomb, nie zbudowano drugiego prototypu PWS-19 i wszelkich prac nad tym typem zaniechano. PWS-19 był pierwszym polskim samolotem z podwójnym usterzeniem pionowym. W 1934 r. do konkursu na samolot towarzyszący, w którym zwyciężył RWD-14, zgłoszony był projekt inż. A. Uszackiego, PWS U-6, będący zmniejszoną odmianą PWS-19.

Konstrukcja.
Dwumiejscowy górnopłat zastrzałowy o konstrukcji mieszanej.
Płat prostokątno- trapezowy z przewężeniem w środku, dwudzielny, drewniany, dwudźwigarowy, kryty sklejką z wierzchu krytą płótnem, zamocowany na wieżyczce z rur stalowych na kadłubie i podparty dwiema parami zastrzałów o układzie V. Profil płata Bobek B6. Wyposażony w lotki. Nad lotkami- skrzydełka odciążające.
Kadłub kratownicowy, z rur stalowych, kryty płótnem na szkielecie z listew drewnianych, przód i góra przedniej części kadłuba kryte blachą duralową. Pierścień Towenda i owiewki za cylindrami z blachy aluminiowej. Łoże silnika spawane z rur stalowych. Przed kabiną, za ścianą ogniową, wyrzucany awaryjnie zbiornik na 125 l paliwa. Kabiny otwarte. Przednia kabina- pilota, osłonięta od przodu wiatrochronem zajmującym całą przestrzeń między kadłubem i płatem, mocowanym do rur piramidki. Kabina obserwatora osłonięta od przodu wiatrochronem wysuwa­nym w górę.
Usterzenie spawane z rur stalowych, kryte płótnem. Statecznik poziomy podparty zastrzałami. Usterzenie pionowe podwójne.
Podwozie stałe, główne trójgoleniowe, z amortyzacją olejowo- powietrzną. Koła w owiewkach z blachy aluminiowej. Płoza ogonowa stalowa, samonastawna, z amortyzatorem olejowo- powietrznym.

Uzbrojenie- 1 zsynchronizowany karabin maszynowy pilota Vickers wz. 09/32 kal. 7,92 mm (wg [1], natomiast wg [2]- Vickers kal. 7,7 mm) i 2 ruchome, sprzężone karabiny maszynowe obserwatora Vickers F kal. 7,92 mm (wg [1], natomiast wg [2]- 1 ruchomy karabin maszynowy obserwatora Vickers kal. 7,7 mm). Wg [1] przewidywano możliwość zabudowania trzeciego ruchomego karabinu maszynowego strzelającego w spodzie kadłuba. Udźwig bomb- 275 (wg [1], natomiast wg [2]- 250) kg. Bomby mocowane początkowo pod kadłubem oraz na zastrzałach w pobliżu kadłuba, później w kadłubie.

Wyposażenie- radiostacja RKL/D, aparat fotograficzny Kolberg-Krauss, rakietnica Perkun, instalacja tlenowa, instalacja gaśnicza.

Silnik- chłodzony powietrzem, 9- cylindrowy, gwiazdowy Pratt & Whitney ”Hornet T2” (wg [2], natomiast wg [1] ”Hornet HTZ-2”) mocy nominalnej 386 kW (525 KM). Śmigło dwułopatowe, metalowe, stałe, Gnôme- Rhône, lub przestawialne HKW.

Dane techniczne PWS-19, projekt z silnikiem ”Jupiter VIIF” (wg [1]):
Rozpiętość- 14,5 m, długość- 9,05 m, wysokość- 3,16 m, powierzchnia nośna- 29,0 m2.
Masa własna- 1033 kg, masa użyteczna- 877 kg, masa całkowita- 1910 kg.
Prędkość max- 269 km/h, prędkość przelotowa- 190 km/h, prędkość min.- 99 km/h, wznoszenie- 7,5 m/s, czas wznoszenia na 5000 m- 15', pułap- 8000 m, zasięg- 640 km.

Dane techniczne PWS-19 (wg [2]):
Rozpiętość- 14,5 m, długość- 9,05-9,17 (wg [1]- 9,0-9,175; wg [3]- 9,2) m, wysokość- 3,16 (wg [3]- 3,2) m, powierzchnia nośna- 29,0 m2.
Masa własna- 1340 (wg [1]- 1261-1340) kg, masa użyteczna- 610 (wg [1]- 649) kg, masa użyteczna max- 845 kg, masa całkowita- 1950 (wg [1]- 1910) kg, masa całkowita max- 2185 kg.
Prędkość max- 234 (wg [1]- 234-241) km/h, prędkość przelotowa- 190 km/h, prędkość min.- 99 km/h, wznoszenie- 7,5 m/s, czas wznoszenia na 3000 m- (wg [1]) 7'-7'30", pułap- 7200 m, zasięg- 700 (wg [1]- 760) km.

Galeria

  • PWS-19, rysunek w rzutach. (Źródło: Glass Andrzej ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[3] Chwałczyk T., Glass A. ”Samoloty PWS”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1990.
blog comments powered by Disqus