PWS-5 (PWS-7), 1928

Samolot łącznikowy i towarzyszący. Polska.
Pierwszy prototyp samolotu towarzyszącego PWS-5. (Źródło: archiwum).
W 1927 r. (wg [4]- pod koniec 1926 r.) Departament Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych ogłosił wymagania na samolot łącznikowy, który miał towarzyszyć wojskom lądowym na linii frontu. W 1928 r. w PWS na zamówienie wojska został zbudowany taki samolot, początkowo oznaczony PWS-7, a w 1929 r. przemianowany na PWS-5, według projektu inż. Aleksandra Grzędzielskiego i inż. Augusta Bobka-Zdaniewskiego. Prototyp oblatany został 28.12.1928 r. Próby wykazały dobre własności pilotażowe samolotu. Drugi prototyp, oznaczony PWS-5a, oblatany w lutym 1929 r., miał zmienione usterzenie pionowe i skrócone łoże silnika. W październiku 1929 r. PWS-5a zajął piąte miejsce w I Locie Południowo-Zachodniej Polski.

Osiągi obu prototypów znacznie odbiegały od przewidywanych w projekcie. Miały niedostateczny pułap i ciężar znacznie przekraczający zakładany. Okazały się one jednak do zaakceptowania przez władze wojskowe, które zamówiły serię 5 egz. Oddano je w sierpniu 1929 r. pod oznaczeniem PWS-5t2 (liczbowe oznaczenie typu: 51 i numery 51-3 do 51-7), które od PWS-5a różniły się brakiem lotek na dolnym płacie, zmienioną obudową kabiny obserwatora oraz dodaniem kołpaka śmigła. Próby w IBTL wykazały, że samolot ma długi rozbieg i złe właściwości przy podejściu do lądowania. Konkurencyjne samoloty Lublin R-X i PZL Ł-2 zostały ocenione lepiej i do produkcji wybrano R-X. Samoloty przeszły próby eksploatacyjne w plutonie łącznikowym 2 PL, 43 ET z 4 PL i 63 ET z 6 PL oraz w Lotniczej Szkole Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu. Latem 1930 r. dwa samoloty PWS-5t2 z 43 ET przydzielono do Rzecznej Eskadry Lotniczej w Pińsku, gdzie operowały z lądowiska usytuowanego przy Mostach Wolańskich. W czasie krótkiego ich pobytu na Polesiu władze wojskowe przekonały się o małej przydatności samolotów z podwoziem kołowym do współpracy z okrętami Flotylli Pińskiej, gdzie w terenie bagnistym o wiele lepiej spisywały się amfibie.

Samoloty PWS-5t2 były używane do jesieni 1932 r. do celów pomocniczych, m.in. do holowania rękawów do szkolenia w strzelaniu w locie. Był to pierwszy budowany seryjnie płatowiec, który pozwolił rozwinąć skrzydła konstruktorom z PWS, co wkrótce wydało owoce w postaci prototypu samoloty szkolno-treningowego PWS-12, który zapoczątkował całą rodzinę doskonałych dwupłatów szkolnych budowanych dla wojska aż do 1939 r.

Konstrukcja.
Dwumiejscowy dwupłat o konstrukcji drewnianej.
Płaty prostokątne, dwudzielne, drewniane, dwudźwiga­rowe (dźwigary skrzynkowe), kryte sklejką 1 mm i na sklej­kę płótnem (wg [3], natomiast wg [1] pokryte do drugiego dźwigara sklejką oklejoną płótnem, reszta pokryta samym płótnem). Usztywnione między sobą słupkami o układzie litery N i skośnymi zastrzałami, mocowane na piramidce z rur stalowych na kadłubie. Płat górny wysunięty przed płat dolny o rozstaw dźwigarów. Cięciwa płatów 1,5 m. Profil płatów Bobek B7. Lotki szczelinowe, kryte płótnem, w prototypie na obu płatach, w samolotach seryjnych tylko na płacie górnym. Napęd lotek popychaczami.
Kadłub o przekroju prostokątnym, drewniany, kratownicowy, kryty sklejką. Przód kadłuba i góra przed kabiną kryte blachą aluminiową. Łoże silnika spawane z rur stalowych. Zbiornik paliwa w przodzie kadłuba przed kabiną. Normalny zapas paliwa 190 l.  Przednia kabina- pilota, otwarta, osłonięta z przodu wiatrochronem. Tylna kabina- obserwatora, po bokach i z przodu oszklona.
Usterzenie drewniane, kryte płótnem. Stateczniki podparte zastrzałami.
Podwozie stałe, główne trójgoleniowe, z amor­tyzatorami olejowo- powietrznymi Vickers. Płoza ogonowa amortyzowana.

Uzbrojenie- 1 ruchomy karabin maszynowy Lewis kal. 7,7 mm obserwatora.

Wyposażenie- radiostacja pokładowa RKL/D lub aparat fotograficzny F50, podchwytywacz meldunków, prądnica śmigiełkowa, instalacja elektryczna.

Silnik- chłodzony powietrzem, 9- cylindrowy, gwiazdowy Wright ”Whirlwind J5” o mocy nominalnej 162 kW (220 KM) i mocy startowej 176 kW (240 KM). Śmigło dwułopatowe, drewniane, stałe.

Dane techniczne PWS-5t2 (wg [3]):
Rozpiętość- 9,0 m, długość- 6,78 (wg [2]- 6,8) m, wysokość- 2,9 m, powierzchnia nośna- 25,0 m2.
Masa własna- 735 (prototyp- 787) kg, masa użyteczna- 385 (prototyp- 393)kg, masa całkowita- 1120 (prototyp- 1180) kg.
Prędkość max- 155 km/h (wg [1]- 156,2), prędkość przelotowa- 135 km/h, prędkość min.- 69 (wg [2]- 60) km/h, prędkość lądowania- (wg [1]) 60 km/h, wznoszenie- 2,7 (wg [1]- 2,2) m/s, pułap- 3300 (prototyp- 2500) m, zasięg- 550 km.

Galeria

  • Samolot towarzyszący PWS-5 podczas podchwytywania meldunku z ziemi. (Źródło: ze zbiorów CardPlane).
  • PWS-5, rysunek w rzutach. (Źródło: Glass Andrzej ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”).
  • PWS 5T2 z 43 eskadry 4 PL detaszowanej do Rzecznej Eskadry Lotniczej w Pińsku. (Źródło: forum.odkrywca.pl).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[2] Chwałczyk T., Glass A. ”Samoloty PWS”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1990.
[3] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[4] Sankowski W. ”Towarzyszący PWS-5t2”. Lotnictwo z szachownicą nr 25.
blog comments powered by Disqus