Potez 54, 1933
(Potez-540/541/542/543)

Samolot bombowy, rozpoznawczy, transportowy. Francja.
Samolot bombowy Potez 540M4 lotnictwa wojskowego Francji. (Źródło: archiwum).
Na początku lat 1930-tych opracowano w STAe założenia techniczne ciężkiego samolotu wielozadaniowego ”B.C.R.” (Bombardement, Chasse et Reconnaissance). Spośród zgłoszonych projektów wybrano m.in. Amiot-143M4 i Potez-540M4. Samolot był produkowany seryjnie od 1934 r. w różnych wariantach od Potez-540M4 do Potez-542M5. Produkcję zakończono po zbudowaniu 265 egz., z których kilka sprzedano do Rumunii i dla republikańskiej Hiszpanii, a pewną ilość przeznaczono do służby w lotnictwie kolonialnym.

Od 1937 r. zaczęto wycofywać wszystkie samoloty tego typu z dywizjonów bombowych w metropolii, przesuwając je do jednostek lotniczych w Afryce Północnej, na Bliskim Wschodzie i w Indochinach. Część maszyn przydzielono do lotnictwa transportowego i do szkół lotniczych. W 1940 r. wszystkie samoloty Potez-540M4 służyły we Francji do szkolenia i do celów pomocniczych.

W Polsce.

W I połowie 1940 r. na samolotach Potez-540 latali również Polacy, lotnicy Polskich Sił Powietrznych we Francji. Używane były do lotów szkolnych przed przejściem na nowoczesne szybkie maszyny, zaznajamiając się z działaniem chowanego podwozia, mechanizacją płata, doładowaniem silników, regulacją skoku śmigła itd., użytkowane były m.in. w:
- w Centrum Wyszkolenia w Rennes,
- ośrodku szkoleniowym w Caen, w jednostce szkolnej 1e Polonaise Escadre d'Instruction a Caen,
- ośrodku szkoleniowym w Fezie,
- szkole strzelania i bombardowania w Bordeaux-Mérignac,
- ośrodku szkolnym St. Etienne (lotnisko St. Jean d'Angeli),
- w ośrodku szkoleniowym w Tours.

Samoloty Potez-540 były bardzo często używane jako środek transportu podczas ewakuacji do Afryki Północnej po klęsce Francji. Na przykład w dniu 18.06.1940 r. por. pil. Jerzy Janota-Bzowski przeprowadził do Casablanki Potez-540M4 z 6 lotnikami na pokładzie, a 20.06. kpt. pil. Roman Lutosławski wykonał przelot z Perpignan do Djidielli, a następnie do Maison Blanche, przewożąc 7 osób z personelu lotniczego. W tym samym czasie w Oranie wylądowały dwa inne Potezy przeprowadzone również przez polskich pilotów.

Konstrukcja:
Górnopłat zastrzałowy. Załoga- 4 osoby.
Płat podparty zastrzałami.
Kabiny zakryte.
Podwozie klasyczne chowane e locie.

Uzbrojenie- 3-5 ruchomych karabinów maszynowych MAC 1934 kal. 7,5 mm. Udźwig bomb- 1000 kg.

Napęd- 2 silniki rzędowe Hispano Suiza 12 Xirs/Xjrs o mocy 507 kW (690 KM) każdy.

Dane techniczne Potez-540 (wg [5]):
Rozpiętość- 22,1 m, długość- 16,2 m, wysokość- 3,88 m, powierzchnia nośna- 76,0 m2.
Masa własna- 3784 kg, masa całkowita- 5950 kg.
Prędkość max- 315 km/h, prędkość przelotowa- 240 km/h, pułap- 10000 m, zasięg- 1200 km.

Źródło:

[1] Belcarz B. ”Wojtek z Rennes”. Lotnictwo z szachownicą nr 4.
[2] Belcarz B. ”Polacy w Tours”. Lotnictwo z szachownicą nr 19.
[3] Belcarz B. ”Od LeO do Martina”. Lotnictwo nr 3/2004.
[4] Belcarz B. ”Polskie lotnictwo we Francji 1940”. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2002.
[5] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
blog comments powered by Disqus