Aero AT-3, 1998

Samolot szkolny, sportowy. Polska.
Samolot szkolny i sportowy Aero AT-3 R-100. (Źródło: Copyright Zbigniew Jóźwik- "Samoloty, śmigłowce, szybowce- fotografia lotnicza").

Projekt samolotu AT-3 opracował Tomasz Antoniewski, prezes i główny konstruktor w firmie Aero. Był to dalszy rozwój samolotu Pottier P.220S "Koala" i jego wersji AT-2 (inna nazwa Pottier P.220S AT-2). W czasie prac projektowych założono redukcję kosztów budowy i eksploatacji, co wymusiło wybór pewnych prostych rozwiązań konstrukcyjnych, zdających egzamin zwłaszcza przy skromnym zapleczu technicznym. W samolocie wprowadzono, w porównaniu z AT-2, szereg zmian konstrukcyjnych, mi.in.: skrzydło o większej rozpiętości i powierzchni nośnej, nowe usterzenie poziome, zmodyfikowane podwozie. Należało również ogólnie wzmocnić konstrukcję samolotu. Jako napęd zastosowano silnik Limbach L2400 o mocy 63 kW (86 KM).

Prototyp AT-3 został zbudowany w Instytucie Lotnictwa w 1997 r. Pierwszy lot wykonał 18.01.1998 r. Dla przeprowadzenia prób statycznych zbudowany został drugi egzemplarz samolotu. Próby w locie wykazały, że samolot ma prawidłowe własności lotne. 14.05.1999 r. samolot AT-3 uzyskał, jako pierwszy samolot w Europie Środkowej i Wschodniej, świadectwo typu w klasie JAR-VLA (Join Aviation Requirements - Very Light Aircraft), czyli dla samolotów o masie całkowitej nie przekraczającej 750 kg. Prototyp używany był następnie do szkolenia w Aeroklubie Warszawskim, a później sprzedano go do Aeroklubu Wrocławskiego.

Pod kierownictwem mgr inż. Mariana Jakoniuka (wcześniej konstruktora prowadzącego rodziny PZL-110 ”Koliber” w PZL Okęcie) podjęto dal­sze prace rozwojowe. Przygotowania do produkcji seryjnej rozpoczęto w 1999 r. Została ona uruchomiona w maju 2000 r. w Centralnej Szkole Lotniczo-Technicznej Aeroklubu Polskiego w Krośnie. W wersji seryjnej ponownie wprowadzono zmiany w konstrukcji skrzydła, układu sterowania oraz podwozia. Do napędu planowano, podobnie jak w prototypie, zastosować silnik Limbach L2400 o mocy 63 kW (86 KM). Ostatecznie wybrano silnik Limbach o mocy 74 kW (100 KM). Pierwszy egzemplarz seryjny w wersji AT-3 L-100 został oblatany 4.08.2001 r. Otrzymał znaki rejestracyjne SP-TPC. Samolot (podobnie, jak 4 dalsze) był sponsorowany przez Telekomunikację Polską, dlatego dwie pierwsze litery w rejestracji to "TP". Zbudowano tylko 5 egz. w wersji AT-3 L-100. Trzy dostarczono do Aeroklubu Warszawskiego, jeden do Wrocławskiego oraz jeden do prywatnego właściciela.

W 2002 r. została założona firma Aero AT, która podjęła produkcję seryjną samolotu.

Wersja AT-3 R100 otrzymała silnik Rotax 912S o mocy 74 kW (100 KM). Pierwszy samolot tej wersji został oblatany 12.08.2002 r. Wersja AT-3 R100 okazała bardzo udana, we wszystkich samolotach AT-3 L-100 silniki Limbach zostały wymienione na Rotax. W samolocie systematycznie wprowadzano modyfikacje, głównie wyposażenia awionicznego, min. w 2004 r. zamontowano: żyroskopowy wskaźnik kursu, GPS, sygnalizator przeciągnięcia. W latach 2005-2006 dodano system nawigacyjny VOR, wyposażenie do lotów w nocy oraz transponder.

W kwietniu 2003 r. AT-3 został wystawiony na targach lotniczych w Friedrichschafen, gdzie wzbudził duże zainteresowanie i otrzymał wiele pochlebnych opinii w zachodniej prasie lotniczej. Do połowy 2006 r. wyprodukowano 21 maszyn tego typu. W dniu 1.01.2006 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdowało się 6 samolotów AT-3, w tym min.: Aeroklub Polski- 3 egz., dyspozycyjne- 3 egz.

Samoloty AT-3 są eksportowane do:
- Francji,
- Niemiec- zamówienie na AT-3 złożył aeroklub Kropp,
- Wielkiej Brytanii.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy dolnopłat o konstrukcji metalowej, maski, ra­ma limuzyny, przejście limuzyna- kadłub, końcówki skrzydeł wyko­nane z kompozytów szklanych, węglowych i kewlarowych.
Skrzydła o obrysie prostokątnym, dwudźwigarowe. Wyposażone w klapy krokodylowe dwupołożeniowe (15° i 45°) oraz klapę Garney’a na całej krawędzi spływu klap.
Kadłub o konstrukcji półskorupowej. Zbiornik paliwa 70 l umieszczo­ny jest w zamkniętej przestrzeni między silnikiem a kabiną pilotów w drenowanych osłonach paliwo- i dymoszczelnych. Kabina zakryta.
Usterzenie płytowe.
Podwozie trójkołowe z kołem przednim, stałe. Goleń sprężysta stalowa, koło przednie sa­monastawne, wyposażone w tłu­mik drgań shimmy. Koła główne ha­mowane hydraulicznie.

Wyposażenie- radiostacja KY-97A, transponder KT-76A ,oba firmy Bendix King, światła antykolizyjne Whelen. Samolot dopuszczony do lotów VFR w dzień, bez oblodzenia i akrobacji. Możliwość zamówienia dodatkowego wyposażenia jak oświetlenie, GPS, VOR czy ATS.

Silnik:
- prototyp- w układzie bokser Limbach L2400 o mocy 63 kW (86 KM),
- AT-3 L-100- w układzie bokser Limbach L2400DF1 o mocy 74 kW (100 KM),
- AT-3 R-100- Rotax 912 S o mocy 74 kW (100 KM).

Dane techniczne AT-3, prototyp (wg [5]):
Rozpiętość- 7,32 m, długość- 5,9 m, wysokość- 2,1 m, powierzchnia nośna- 9,3 (wg [7]- 9,1) m2.
Masa własna- 354 kg, masa startowa max- 582 kg.
Prędkość max- 185 (wg [7]- 200) km/h, prędkość przelotowa- 170 km/h, prędkość minimalna- 82,5 (wg [7]- 82) km/h, wznoszenie- 3 m, pułap- 3000 m, zasięg- 650 (wg [7]- 700) km, czas lotu- 3 h 30'.

Dane techniczne AT-3 L-100 (wg [8]):
Rozpiętość- 7,552 m, długość- 5,88 m, wysokość- 2,23 m, powierzchnia nośna- 9,3 m2.
Masa własna- 372 (wg [7]- 350) kg, masa użyteczna- 232 kg, masa startowa dopuszczalna- 582 kg.
Prędkość dopuszczalna- 223 km/h, prędkość max- 205 (wg [7]- 215) km/h, prędkość przelotowa- 185 km/h, prędkość manewrowa- 197 km/h, prędkość minimalna bez klap- 93 km/h, prędkość minimalna- 82 km/h, wznoszenie- 3,5 (wg [7]- 3,7) m/s, pułap- 3800 m, zasięg- 935 (w [7]- 900) km.

Dane techniczne AT-3 R-100 (wg [4]):
Rozpiętość- 7,552 (wg [7]- 7,55) m, długość- 5,88 m, wysokość- 2,23 m, powierzchnia nośna- 9,3 m2.
Masa własna- 350 kg, masa użyteczna- 232 kg, masa dopuszczalna- 582 kg.
Prędkość max- 215 km/h, prędkość przelotowa- 200 km/h, prędkość minimalna- 82 km/h, wznoszenie- 3,7 m, pułap- 3800 m, zasięg- 904 (wg [7]- 900) km.

Galeria

  • Samolot Aero AT-3 L-100 (SP-TPC) należący do Aeroklubu Warszawskiego. (Źródło: Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 12/2001).
  • Samolot Aero AT-3 L-100 (SP-TPC) w locie. (Źródło: Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 12/2001).

Źródło:

[1] ms "AT-3 zdobywają Europę.". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2006.
[2] Liwiński J. "Rejestr polskich statków powietrznych 2006". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2006.
[3] ASR "Capital Partners inwestuje w Aero". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 10/2006.
[4] Marszałkiewicz J. "Samoloty z Aero". Lotnictwo z szachownicą nr 18.
[5] Aero.
[6] Tomaszewski B. "Samolot dla aeroklubów". Skrzydlata Polska nr 3/2001.
[7] "Problemy rozwoju polskich konstrukcji Tomasza Antoniewskiego". Polska Technika Lotnicza. Materiały Historyczne nr 24 (7/2006).
[8] Krawcewicz K.  "AT-3 bardzo lekki, bardzo łatwy". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 12/2001.
blog comments powered by Disqus