Piasecki PV-15/PV-45 (H-16) "Transporter", 1953
Początkowy etap prac projektowych był finansowany przez USAF, później do finansowania programu włączyła się również US Army, która była zainteresowana wersją transportową. Szczegulnie interesująca była wersja wyposażona w wysokie podwozie, co pozwalało na szybkie podczepienie zewnętrznych ładunków lub kontenerów. Kadłub samolotu został zaprojektowany z płaskim dnem. Dzięki temu można było zamocować kontener lub inny zewnętrzny ładunek użyteczny bezpośrednio pod kadłubem w sposób eliminujący jego huśtanie się. Transportowane kontenery mogły spełniać różne funkcje, np.: centrum dowodzenia, mobilny warsztat i inne. W kontenerze można było przewozić zaopatrzenie dla desantu powietrznego, który w tym samym czasie był transportowany w śmigłowcu. W ten sposób , zarówno oddziały wojskowe jak i ich wyposażenie mogłyby zostać wysadzony na ziemię równocześnie.
Prace projektowe, nad tym największym na świecie śmigłowcem (kadłub śmigłowca był równy co do wielkości do kadłuba czterosilnikowego samolotu transportowego Douglas DC-4 (C-54) ”Skymaster”), przeciągnęły się dość znacznie. Po raz pierwszy prototyp YH-16 zademonstrowano publicznie w wrześniu 1953 r. na lotnisku Filadelfii. Pierwszy lot wykonał w 23.10.1953 r. Na śmigłowcu zamontowano silniki gwiazdowe Pratt & Whitney R-2180 o mocy po 1213 kW (1650 KM). Programowi prób w locie towarzyszyła hałaśliwa kampania reklamowa. Wydawało się, że konstrukcja jest udana. Do programu prób w locie wkrótce dołączyli piloci USAF. W lutym 1954 r. w locie w jednym wirniku śmigłowca oderwała się łopata. Śmigłowiec pomyślnie wylądował, jednakże próby zostały wstrzymane na cztery miesiące. W sierpniu 1955 r. w odległości 25 km od lotniska uległ awarii jeden silnik. Śmigłowiec doleciał do bazy i znowu pomyślnie wylądował. Problemy, które wyszły na jaw podczas prób, dotyczyły wysokiego poziomu drgań i niezadowalającej stateczności w locie poziomym. Aby poprawić stateczność na początku 1955 r. na tylnym pylonie wirnika zamontowano wolnonośny statecznik poziomy, natomiast jesienią 1955 r. tył kadłuba YH-16 zdobiło usterzenie o bardzo wymyślnej konstrukcji.
W lipcu (wg [5]- w grudniu) 1955 r. rozpoczęły się próby w locie prototypu YH-16A (początkowo oznaczony jako XH-27, oznaczenie fabryczne Piasecki PV-45), wyposażonego w dwa silniki turbinowe Allison YT-38A-3 o mocy po 1949 kW (2650 KM). Był to pierwszy na świecie dwusilnikowy śmigłowiec turbinowy. W grudniu 1955 r. ustanowiono nieoficjalny światowy rekord prędkości lotu- 166 mil/h (267 km/h). W grudniu 1955 r. (wg [5]- w styczniu 1956 r.) YH-16A rozbił się w locie próbnym. Po tym wypadku cały program został anulowany.
Opracowano również projekt śmigłowca w wersji YH-16B ”Turbotransporter”, zdolnej do transportu 50 żołnierzy. Do jego napędu miały zostać użyte silniki turbinowe Allison T56. Projekt powstał na zlecenie US Army, jednak ostatecznie w 1956 r. został zarzucony, gdyż nie odpowiadał wymaganiom pola walki.
W Polsce.
Znaczący wkład w rozwój dwuwirnikowych śmigłowców układu podłużnego (tandem) firmy Piasecki wniosła grupa polskich inżynierów, która od 1947 r. pracowała w firmie Piasecki Helicopter Co.. Składała się min. z Tadeusza Tarczyńskiego, Bolesława Solaka, Zbysława Ciołkosza, Szczepana Grzeszczyka i Wiesława Stępniewskiego. Ci konstruktorzy i aerodynamicy, przyczynili się do pomyślnego zrealizowania pierwszych użytkowych maszyn układu podłużnego: Piasecki PV-3 ”Rescuer” (HRP-1, HRP-2), Piasecki PV-14 ”Retriever” (HUP-1, HUP-2, HUP-3, HUP-4, H-25, ”Army Mule”), Piasecki H-21 ”Work Horse”, Piasecki PV-15 ”Transporter” (YH-16, H-16) i innych.
Konstrukcja:
Śmigłowiec dwuwirnikowy w układzie podłużnym (tandem). XH-16: załoga- 3 (wg [5]- 2) osoby, pasażerów 40 żołnierzy z pełnym uzbrojeniem (wg [5]- w wersji cywilnej do 50 pasażerów) albo trzy lekkie ciężarówki. XH-16A: załoga- 3 (wg [5]- 2) osoby, 40 żołnierzy lub 32 rannych na noszach.
Wirniki trójłopatowe, łopaty o obrysie trapezowym.
Napęd- 2 silnik, zamontowane po jednym w przedniej i tylnej części kadłuba:
- YH-16- tłokowe silniki gwiazdowe Pratt & Whitney R-2180 o mocy 1213 kW (1650 KM) każdy,
- YH-16A- turbinowe Allison YT-38A-3 o mocy po 1949 kW (2650 KM) każdy, wg [3]- o mocy 1340 kW (1822 KM).
Dane techniczne YH-16 (wg [4]):
Średnica wirnika- 25,0 m, długość- 23,77 m.
Masa własna- 14512 kg, masa użyteczna- 6349 kg.
Prędkość max- 198 km/h, prędkość przelotowa- 177 km/h, pułap- 5490 m, zasięg- 426 km.
Dane techniczne YH-16A (wg [4]):
Średnica wirnika- 25,0 (wg [3]- 24,99) m, długość- 23,77 (wg [3]- 23,65, wg [5]- 40,8?) m, wysokość- (wg [3] i [5]- 7,62) m.
Masa własna- 10206 kg, masa użyteczna- 5021 kg, masa startowa max- 15227 (wg [5]- 14500) kg.
Prędkość max- 235 km/h, prędkość przelotowa- 225 (wg [5]- 215) km/h, pułap- 5800 (wg [3]- 6980, wg [5]- 5500) m, zasięg- 426 (wg [3]- 2300, wg [5]- 370) km.
Źródło:
[1] Arct B. ”Samoloty świata”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1959.[2] Witkowski J. ”Polski wkład w technikę śmigłowcową”. ”Lotnictwo stulecie przemiany”. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2003.
[3] All The World's Rotorcraft.
[4] Piasecki Aircraft Corporation.
[5] Уголок ниэбa- Виртуальная авиационная энциклопедия.