W połowie lat 1990-tych czeskie władze zdecydowały o zamówieniu w zakładach Aero Vodochody 72 lekkich samolotów bojowych Aero L159A ALCA, opartych na płatowcu Aero L-59. Prototyp został oblatany w 1997 r. W latach 2000-2004 zbudowano 72 seryjne samoloty bojowe Aero L-159A. Łącznie zbudowano 75 samolotów L-159, w tym 74 w jednomiejscowej wersji bojowej L-159A ALCA (Advanced Light Combat Aircraft) oraz jeden prototyp dwumiejscowego samolotu szkolnego L-159B ”Albatros II”. Po wejściu Czech do NATO zamówioną liczbę maszyn uznano za zbyt dużą, biorąc pod uwagę rzeczywiste potrzeby i możliwości budżetowe. W linii zachowano jedynie 24, w 212 eskadrze lotnictwa taktycznego w Čáslaviu. Pozostałe 47 zakonserwowano (jeden samolot utracono w wyniku wypadku), 36 z nich przeznaczono do odsprzedaży, pozostałe miałyby zostać reaktywowane w razie potrzeby, a na razie stanowić źródło części zapasowych.

W 2003 r. zapadła decyzja o wypożyczeniu od Szwecji 14 samolotów SAAB JAS-39C/D. Aby zapewnić szkolenie pilotów ”Gripenów” i L159A firma Aero zaproponowała oparty na L-159A, dwumiejscowy samolot szkolno-treningowy Aero L-159B ”Albatros II”, którego prototyp oblatano 1.06.2002 r. Przewidywano zakupu 12 takich maszyn, jednak do 2006 r. nie realizowano tych planów. W 2005 r. firma Aero wysunęła propozycję przebudowy jednomiejscowych maszyn L-159A na dwumiejscowe oznaczone L-159B1 (oznaczenie zakładowe). W czerwcu 2006 r. praskie Ministerstwo Obrony zamówiło modernizację czterech maszyn L-159A do standardu L-159T1 (oznaczenie wojskowe). Prace przy pierwszym samolocie rozpoczęto w czerwcu 2006 r., został oblatany 8.03.2007 r. Wszystkie cztery przebudowane samoloty mają zostać przekazane użytkownikowi w 2007 r. W tym samym roku firma Aero oferowała na sprzedaż 36 maszyn L-159A (spośród 47 wycofanych z eksploatacji i zakonserwowanych), które mogą być odsprzedane w pierwotnej postaci, bądź po przebudowie według projektu analogicznego do L-159B1 (L-159T1).

Siły Powietrzne Republiki Węgierskiej poprzez zakup godzin lotu na samolocie L-159B ”Albatros II” w latach 2008-2009 realizowały proces szkolenia i podtrzymania nawyków swych pilotów, szczególnie wielozadaniowych samolotów myśliwskich SAAB JAS-39 ”Gripen”.

W 2007 r. Boliwia wyraziła zainteresowanie lekkimi samolotami bojowymi L-159A/T1 ALCA, jednak budżet tego kraju nie przewidywał zakupu maszyn tej klasy. W tym miejscu do negocjacji włączył się koncern EADS proponując dostawę transportowców EADS CASA C-295M i następnie ich wymianę na czeskie L-159 (6 L-159 na 2-3 C-295M). W ten sposób Boliwijczycy otrzymaliby maszyny bojowe i szkolno-bojowe, zaś Czesi samoloty transportowe. Boliwia zamierzała pozyskać docelowo 12-18 L-159. Negocjacje zakończyły się fiaskiem z powodu niezbyt stabilnej sytuacji politycznej w Boliwii.

W 2009 r. została podpisana umowa z EADS, która zakładała zakup 3 samolotów transportowych EADS CASA C-295M oraz wymianę 3 samolotów Aero L-159A i 2 L-159T1 na jeden (czwarty) C-295M. Z kontraktem dotyczącym pozyskania C-295M jest ściśle związane zamówienie 2 kolejnych samolotów szkolno-treningowych L-159T1, zastąpią one dwie znajdujące się w linii maszyny tego typu, które zostaną przekazane Hiszpanii na mocy umowy.

W 2009 r. przedstawiciele lotnictwa wojskowego Litwy odbyli w Czechach rozmowy dotyczące ewentualnego nabycia lekkich samolotów bojowych Aero L-159A ALCA ok. 2018 r. dla pełnienia dyżurów bojowych w systemie OP NATO NATINADS.

W Polsce.

Firma Aero Vodochody oferowała samoloty Aero L-159 ALCA również Polskim Siłom Powietrznym. 14.01.1999 r. przedstawiciele polskiego rządu i przemysłu złożyli wizytę w zakładach Aero Vodochody. Jednym z punktów programu były loty polskich pilotów na samolotach Aero L-139 i L-159. Podczas jednego z nich za sterami L-159 zasiadał płk Ryszard Leszczyński.

Po raz kolejny L-159 został zaprezentowany na salonie MSPO'2000 w Kielcach, gdzie pierwszy raz uczestniczył w pokazach w locie w naszym kraju. Z lekkim samolotem bojowym zapoznali się najwyżsi przedstawiciele ministerstwa obrony narodowej oraz dowództwa WLOP. 24.10.2000 r. w gdyńskiej bazie lotnictwa morskiego w Babich Dołach zaprezentowano w locie samolot L-159 oficerom dowództwa Lotnictwa Marynarki Wojennej. Następnego dnia, po przelocie do Dęblina, z L-159 zapoznało się dowództwo Akademii Sił Powietrznych. Propozycja Aero Vodochody obejmuje wersje: jednomiejscową L-159A i dwumiejscową L-159B, które mogą różnić się zależnie od konkretnych wymagań zamawiającego, choćby instalacją stacji radiolokacyjnej. Lotnictwo morskie mogłoby, wprowadzając L-159A, uzyskać nowoczesnego i perspektywicznego następcę samolotów Mikojan MiG-21. L-159MW (Marynarka Wojenna)- oznaczenie powstało zupełnie nieoficjalnie, miało jednak pokazać, że L-159 może w przyszłości doskonale spełniać ostre wymagania stawiane przed samolotami lotnictwa morskiego.

W dniach 18-19.11.2002 r. samolot Aero L-159B prezentowany był w Dęblinie. Loty zapoznawcze wykonało wówczas 3 pilotów polskich.

W sierpniu 2005 r. Międzynarodowe Pokazy Lotnicze w Radomiu odwiedziła delegacja czeska, która zaprezentowany w powietrzu i na ziemi samolot L-159A. W dniu 28.08.2005 r. dowódca Polskich Sił Powietrznych gen. broni pil. Stanisław Targosz wykonał z pilotem R. Stroinem lot zapoznawczy na samolocie L-159B ”Albatros II”. Firma Aero Vodochody czyniła starania, aby system zaawansowanego szkolenia lotniczego L-159, wraz z samolotem L-159B stał się osnową przyszłego Międzynarodowego Ośrodka Szkolenia Lotniczego w Dęblinie (jego konkurentami były samoloty KAI Lockheed Martin T-50 ”Golden Eagle”, BAe Systems ”Hawk”, Alenia Aermacchi M-346, Northrop F-5 oraz A-4 ”Skyhawk”).

W 2006 r. firma Aero złożyła propozycję wykorzystania samolotów L-159B1 (L-159T1) przez Wyższą Szkołę Oficerską Sił Powietrznych w Dęblinie w procesie szkolenia pilotów maszyn naddźwiękowych Sił Powietrznych RP.

Konstrukcja:
Jedno- lub dwumiejscowy.
Kabina zakryta, fotele wyrzucane klasy ”0-0”.

Uzbrojenie:
- L-159T1- na 7 węzłach podwieszeń (1 pod kadłubem i 6 pod skrzydłami) można podwieszać: zasobnik z działkiem kal. 20 mm, ćwiczebne pociski rakietowe CATM-9 (dla pocisków powietrze-powietrze Raytheon AIM-9 ”Sidewinder”), ćwiczebne pociski rakietowe TGM-65 (dla pocisków powietrze-ziemia Raytheon AGM-65 ”Maverick”), niekierowane pociski rakietowe CRV7.

Silnik- turbinowy Honeywell/TEC F124-GA-100.