Okarmus Władysław

Władysław Okarmus. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 49/1976).

Władysław Okarmus urodził się 30.01. (wg [3]- 31.01) 1922 r. w Brodach k. Kalwarii Zebrzydowskiej w woj. kra­kowskim, jako syn zwrotni­czego kolejowego Włady­sława i Józefy z d. Krupa. Od 1934 r. zajmował się mode­larstwem lotniczym. W1937 r. zajął 2 miejsce w okręgowych zawodach modelarskich w Krakowie. Jako uczeń zbudował drewniany rower, dwa kajaki i wiatrako- turbinę do napędu żarn. Jako 15-letni uczeń gimnazjum zbudował w 1937 r. szybowiec- latawiec. W 1937 r. ukończył gimnazjum w Wado­wicach i rozpoczął naukę w Państwowej Szkole Prze­mysłowej w Krakowie, którą przerwał wybuch wojny. W 1939 r. ukończył teoretyczny kurs szybowcowy. W latach 1938- 1939 skonstruował i zbudował amator­ski szybowiec szkolny, który sam oblatał po wojnie, w 1945 r. W 1940 r. podjął naukę w Liceum Mechanicz­nym w Krakowie, które ukończył w 1942 r. Następnie podjął pracę w Fabryce Obuwia Bata w Radomiu, na wydziale mechanicznym, a później w biurze konstruk­cyjnym. W fabryce uczestniczył w działalności konspi­racyjnej, należąc do AK. W lipcu 1944 r. zagrożony zdekonspirowaniem, powrócił do rodzinnych Brodów.

Od kwietnia 1945 r. pracował w fabryce Befama w Bielsku-Białej. Pracę przerwał w 1946 r. z powodu zachorowania na tyfus. W 1947 r. został zatrudniony w Zjednoczeniu Przemysłu Kotlarskiego w Krakowie. W 1947 r. przeszedł w Bodzowie pod Krakowem kurs szybowcowy, uzyskując Kat. A i B pilota szybowcowego. Następnie uzyskał III klasę pilota szybowcowego i III klasę skoczka spadochronowego. Pracę w Instytucie Szybownictwa, przemianowanym wkrótce na Szybow­cowy Zakład Doświadczalny (SZD), rozpoczął jako tech­nik konstruktor w kwietniu 1948 r.

Dyplom inżyniera mechanika o specjalności lotniczej uzyskał jako ekstern na Politechnice Śląskiej w Gliwi­cach w 1951 r. W czasie trzydziestoletniej kariery kon­struktorskiej pracował przy projektowaniu kilkudziesię­ciu prototypów. Brał udział w opracowaniu prototypów szybowców: IS-5 "Kaczka", SZD-8 "Jaskółka", IS-7 "Osa", SZD-9 "Bocian", SZD-15 "Sroka" oraz jako współkonstruk­tor szybowca SZD-14 "Jaskółka M" z usterzeniem motylkowym. Był konstruktorem prowadzącym szybowców "Mucha 50", SZD-12 "Mucha 100" i "Mucha 100A", SZD-18 "Czajka" oraz autorem projektu szybowca dwumiejscowego SZD-23 "Bocian 2". Był twórcą całej rodziny szybowców "Foka": SZD-24 "Foka", "Foka B", "Foka C", "Foka 2", "Foka 4" i 4A oraz SZD-32 "Foka 5" (uznanego w 1968 r. przez OSTIV za najlepszy szybowiec klasy standard). Szybowce "Foka" o półleżącej pozycji pilota zapoczątkowały nową generację szybow­ców klasy standard. W 1958 r. w SZD ogłoszono wewnętrzny konkurs na szybowiec zawodniczy klasy standard, na który zgłoszono trzy projekty. Pierwszej nagrody nie przyznano, drugą nagrodę uzyskali inżynierowie Władysław Okarmus i Piotr Mynarski za projekt szybowca "Mewa".

Jako dalsze rozwinięcie "Foki" zaprojektował i skonstru­ował szybowce klasy standard SZD-36 "Cobra 15" i klasy otwartej SZD-39 "Cobra 17". Na "Fokach" i "Cobrach" nasi piloci zdobyli tytuły mistrzowskie na Szybowcowych Mistrzostwach Świata. Szybowce te były budowane w dużej serii i eksportowane do wielu krajów. Konstruktor doświadczalnego rekordowego, dwumiejscowego szybowca SZD-40X "Halny", na którym ustalono wiele rekordów. Kolejną rodziną szybowców klasy standard skonstruowaną przez niego były: SZD-41 "Jantar Standard", SZD-41A "Jantar Standard", SZD-41B "Jantar Standard", SZD-48 "Jantar Standard 2", SZD-48-1 "Jantar Standard 2". Był autorem opracowania szybowca w klasie nieograniczonej standard z klapą, SZD-49 "Jantar Standard K". Wszystkich szybowców jego kon­strukcji zbudowano 1759 egz. W latach 1960- 1980 ponad połowa szybowców wyprodukowanych w SZD była jego konstrukcji.

Na początku 1979 r. zaproponował, by wykorzystując przyrządy do budowy seryjnego szybowca SZD-48 "Jantar Standard 2"- zbudować 3 nowe typy szybowców. Miały to być: szybowiec klasy klub SZD-48-2 "Jantar Club", szybowiec akrobacyjny SZD-48-3 "Jantar-Akrobat" oraz szybowiec wyczynowy SZD-48-4 "Jantar 17". Wszystkie pozostały w fazie projektów.

Otrzymał patent nr 80816 "Chowane pod­wozie z osłoną luku zwłaszcza dla szybowców", zasto­sowanego na "Cobrze" oraz współautorem patentów: nr 60518 "Układ zawieszenia płytowego usterzenia wyso­kości" i nr 206401 "Układ sterowania powierzchnią ste­rową w płatowcu", zastosowanych na "Foce" i "Cobrze".

Opublikował wiele artykułów na temat konstrukcji szy­bowcowych w Technice Lotniczej i Astronautycznej, Skrzydlatej Polsce, Biuletynie Informacyjnym ILot i Sailplane and Gliding. Uczestniczył w kilku kongre­sach OSTIV.

Był aktywnym działaczem społecznym, członkiem SIMP i doradcą technicznym Sekcji Lotniczej Aeroklubu Bielsko-Bialskiego.

Hobbystycznie zajmował się własną konstrukcją i budową samochodu oraz lotniarstwem. Opracował koncepcję lotni z dwoma płatami, ustawionymi schodkowo jeden za drugi, dającymi szczelinowy przepływ powietrza między nimi. Miał ogromne doświadczenie zawodowe. Lubił pracować w skupieniu, samodzielnie i dopiero dojrzałe koncepcje poddawał pod dyskusję. Był łubiany przez współpracowników za wypowiedzi wyważone i oszczędne, lecz pełne informacji nie­zbędnych przy realizacji jego wytycznych. Mając duży dorobek twórczy i ogromne doświadczenie zawodowe, starał się zawsze pozostawać w cieniu. Był bardzo skromny i pełen samokrytycyzmu.

Otrzymał liczne odznaczenia i wyróżnienia m.in.: Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi (1969 r.), Krzyż Kawaler­ski Orderu Odrodzenia Polski (1976 r.), Złota Odznaka Za Zasługi dla Roz­woju Województwa Katowickiego, Medal im. Cz. Tańskiego, Brązowy, Srebrny i Złoty Medal za Zasługi dla Obronności Kraju (1972 r.), Medal XXX- lecia PRL, Nagrodę Państwowa II stopnia zespołową, Dyplom FAI Paula Tissandiera (1967 r.), Nagrodę OSTIV za naj­lepszy szybowiec w klasie standard- "Foka 5" (1968 r.), Nagrodę NOT indywidualną I stopnia i zespołową II stopnia, dwukrotnie Błękitne Skrzydła, Odznakę Zasłużonego Działacza Lotnictwa Sportowego APRL (1975 r.), Odznakę za Zasługi dla APRL.

Ożenił się w 1948 r. z Janiną z d. Klaja ekonomistką, z którą miał córkę Grażynę, mgr inż. automatyki, pilotkę szybowcową, żonę szybownika Janusza Gogały.

Zmarł 5.12.1987 r. w Bielsku. Został pocho­wany na cmentarzu komunalnym w Kamienicy w Biel­sku.

Konstrukcje:
Okarmus szybowiec- latawiec Nr 1, 1937, szybowiec- latawiec amatorski.
Okarmus- szybowiec Nr 2, 1939- 1945, szybowiec amatorski.
IS-2-50 "Mucha 50", 1950, projekt szybowca treningowo- wyczynowego.
SZD-12 ”Mucha”, 1953, szybowiec treningowo-wyczynowy.
SZD-14x ”Jaskółka M” (”Motylek”), 1954, szybowiec doświadczalny.
SZD-18 ”Czajka” (X-11 ”Czajka”), 1956, szybowiec szkolny.
SZD-23 ”Bocian 2”, 1958, projekt szybowca wyczynowego.
Okarmus-Mynarski "Mewa", 1958, projekt szybowca wyczynowego klasy standard.
SZD-24 ”Foka” (”Delfin”), 1960, szybowiec wyczynowy klasy standard.
SZD-32 ”Foka 5”, 1966, szybowiec wyczynowy klasy standard.
SZD-36 ”Cobra 15”, 1969, szybowiec wyczynowy klasy standard.
SZD-39 ”Cobra 17”, 1970, wysokowyczynowy szybowiec klasy otwartej.
SZD-40 ”Halny”, 1972, doświadczalny szybowiec rekordowy.
SZD-48 ”Jantar Standard 2”, 1977, szybowiec wyczynowy klasy standard.
SZD-49 ”Jantar K”, 1978, wysokowyczynowy szybowiec klasy standard.
SZD-48-3 "Jantar-Akrobat", 1979, projekt szybowca akrobacyjnego.
SZD-48-4 "Jantar 17", 1979, projekt szybowca wyczynowego.
SZD-48-2 "Jantar Club", 1979- 1982, projekt szybowca wyczynowego klasy klub.

Źródło:

[1] Krzyżan M. ”Samoloty w muzeach polskich”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.
[2] Praca zbiorowa ”Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1965.
[3] "Władysław Okarmus". Skrzydlata Polska nr 49/1976.
[4] Glass A. "Polskie konstrukcje lotnicze do 1939". Tom 3. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2008.
[5] Pod redakcją Andrzeja Glassa i Tomasza Murawskiego "Polskie Szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju". Wydawnictwo SCG. Bielsko-Biała 2012.
[6] Kubalańca J. "Nie zrealizowane konstrukcje SZD (8)". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 1/2000.
[7] Kubalańca J. "Nie zrealizowane konstrukcje SZD (9)". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2000.
[8] Kubalańca J. "Nie zrealizowane konstrukcje SZD (1)". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 6/1999.
blog comments powered by Disqus