Nowakowski Władysław Wojciech

Władysław Nowakowski. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 44/1964).
Władysław Wojciech Nowakowski urodził się 23.04.1916 r. w Kołaczycach, powiat Jasło, gdzie ojciec jego był nauczycielem. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Czudcu, po ukończeniu której rozpoczął naukę w I Gimnazjum Męskim w Rzeszowie. W 1930 r. wraz z rodzicami przeniósł się do Lwowa, gdzie kontynuował naukę w liceum państwowym. Tamże uzyskał w 1934 r. maturę, po czym rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej. W uczelni wstąpił do Związku Awiatycznego Studentów Politechniki Lwowskiej, w szeregach którego skrystalizowały się jego zainteresowania wokół problemów techniki lotniczej, szczególnie szybowcowej. W latach 1937-1938 wyjeżdżał na praktyki i staże studenckie do Francji i Włoch. Po ukończeniu studiów uzyskał- już po wybuchu wojny 1939 r.- dyplom inżyniera mechanika w grupie lotniczej.

W latach 1940-1941, zatrudniony był jako starszy konstruktor w lwowskich zakładach lotniczych, a następnie w Zakładach Szybowcowych Nr 5 Ossoawiachimu we Lwowie, zdobywając w nich praktykę r doświadczenie jako konstruktor szybowcowy. Potem wyjechał do Krakowa, gdzie pracował w biurze konstrukcyjnym firmy Solvay w okresie okupacji, pod koniec której wywieziony został do obozu koncentracyjnego w Płaszowie. Po wyzwoleniu przebywał jeszcze przez rok w Krakowie. Prowadził wykłady na Wydziale Lotniczym Akademii Górniczo-Hutniczej. Specjalizował się w zagadnieniach mechaniki lotu, prowadząc równocześnie w Katedrze Silników Szybkobieżnych wykłady i ćwiczenia konstrukcyjne z zakresu silników lotniczych. Zamiłowanie do szybownictwa spowodowało, że w 1946 r. przeniósł się do Bielska-Białej, gdzie rozpoczął pracę w nowo utworzonym Instytucie Szybownictwa. Początkowo kierował działem naukowo-badawczym IS, angażując się aktywnie w działalność konstruktorską pierwszych powojennych szybowców, szczególnie konstrukcji nietypowych i doświadczalnych. Był autorem ich projektów koncepcyjnych i dokumentacji obliczeniowej. Należał do grona współkonstruktorów szybowców: IS-1 ”Sęp”, IS-2 ”Mucha”, SZD-6x (IS-6x) ”Nietoperz”, IS-7 ”Osa”, SZD-22 ”Mucha Standard”. Do końca lat 1950-tych konsultował praktycznie wszystkie konstrukcje szybowców IS, a potem SZD.

Równocześnie dał się poznać jako utalentowany pedagog. Do 1949 r., dojeżdżając do Krakowa, prowadził nadal wykłady na wydziałach politechnicznych AGH. W latach 1948-1951 wykładał mechanikę lotu i aerodynamikę na Wydziale Lotniczym Technikum Mechaniczno-Elektrycznego w Bielsku. Był współorganizatorem Centralnej Szkoły Instruktorów Szybowcowych Powszechnej Organizacji Służba Polsce na lotnisku w Aleksandrowicach, w której także potem prowadził wykłady. W tym okresie swej działalności pedagogicznej napisał podręcznik Podstawowe wiadomości z teorii lotu, był współautorem pracy Szybownictwo oraz opublikował w prasie lotniczej szereg artykułów omawiających zagadnienia aerodynamiki szybowców. W 1948 r. powołany został na stanowisko dyrektora Instytutu Szybownictwa, przemianowanego następnie na Szybowcowy Zakład Doświadczalny. Pozostawał w nim przez blisko 30 lat, aż do momentu przejścia w 1977 r. na emeryturę.

Funkcja dyrektorska uszczuplała mu możliwości czynnego udziału przy konstruowaniu szybowców, a z biegiem lat w ogóle wyłączyła go z grona konstruktorów. Niemniej jednak. pozostał nadal konsultantem biura konstrukcyjnego, tworzył w nim klimat twórczej pracy, inspirował i zaszczepiał nowatorskie idee wśród bielskich konstruktorów. Na trudnym i odpowiedzialnym stanowisku dyrektorskim prowadził niezwykle rozległą i aktywną działalność społeczną i zawodową. Jej głównym celem było utrzymanie przodującej roli bielskiego zakładu w dziedzinie konstrukcji szybowcowych, dawanie polskiemu szybownictwu coraz lepszego i nowocześniejszego sprzętu i ukierunkowywanie jego seryjnej produkcji w taki sposób, aby w oparciu o optymalne wskaźniki techniczno-ekonomiczne uzyskiwać systematyczny wzrost eksportu polskich szybowców. W działalności społecznej związał się z macierzystym Aeroklubem Bielsko-Bialskim, któremu prezesował przez kilka kadencji, otrzymując w nim godność prezesa honorowego. W Bielsku-Białej był także prezesem miejscowego oddziału SIMP oraz przewodniczącym Miejskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Miał rozległe kontakty ogólnopolskie. Angażował się w pracach Ligi Lotniczej, Ligi Przyjaciół Żołnierza, a potem Ligi Obrony Kraju oraz Aeroklubu PRL, których to organizacji był członkiem władz. Współpracował z Aeroklubem PRL, zasiadał w Radzie i Komisji Szybowcowej APRL. Przez cały okres swej pracy i działalności w Bieisku-Białej, był żarliwym rzecznikiem polskiego szybownictwa. Znajdowało to m.in. wyraz w jego działalności na forum Międzynarodowej Organizacji Naukowo-Technicznej Szybownictwa (OSTIV), gdzie szeroko propagował polską technikę szybowcową.

Jako wybitny fachowiec i uznany autorytet przebywał wraz z Włodzimierzem Humenem kilka miesięcy (1954-1955) w Chińskiej Republice Ludowej, gdzie służył swą wiedzą i doświadczeniem w udzielaniu pomocy, w organizacji i rozwoju szybownictwa ChRL. W lipcu 1952 r. znalazł się w gronie laureatów zespołowej Nagrody Państwowej dla konstruktorów Szybowcowego Zakładu Doświadczalnego (wraz z Józefem Niespałem, Tadeuszem Kostią, Justynem Sandauerem i Ireną Kaniewską) za opracowanie konstrukcji szybowców IS-2 ”Mucha”, IS-4 ”Jastrząb”, SZD-6x (IS-6x) ”Nietoperz”, IS-1 ”Sęp”, IS-5 ”Kaczka” i SZD-8 ”Jaskółka”.

Z początkiem lat 1960-tych pogarszający się stan zdrowia wyłączył go z szerszej działalności pozazawodowej. Wraz z całą załogą kierowanego przez siebie przedsiębiorstwa przeszedł drogę różnego rodzaju wzlotów i zahamowań polskiego przemysłu lotniczego. Zawsze jednak niestrudzenie, z zaangażowaniem, walczył o bielski zakład, o zachowanie tradycji polskiej techniki szybowcowej, której współtwórcą był w latach powojennych. W w 1977 r. przeszedł na emeryturę, po 31 latach pracy w wielce zasłużonej dla polskiego szybownictwa bielskiej placówce konstrukcyjno-produkcyjnej, której przewodził jako dyrektor przez 29 lat. Napisał i wydał 2 książki podręczniki: Podstawowe wiadomości z teorii lotu (1957 r.), Mechanika lotu (1970 r.), był współautorem książek: Szybownictwo i Podręcznik pilota szybowcowego (1967 r.); napisał 10 artykułów technicznych w Skrzydlatej Polsce i 15 w Technice Lotniczej i Astronautycznej. Otrzymał następujące odznaczenia: Krzyże Oficerski i Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi, Srebrne i Brązowe Medale Za Zasługi dla Obronności Kraju, Złotą Gwiazdę Medalu Przyjaźni ChRL, Medale X i XXX-lecia PRL, Medal 50-lecia Polskiego Lotnictwa Sportowego 1919-1969, odznakę 1000-lecia Państwa Polskiego, odznakę Zasłużonego Działacza Lotnictwa Sportowego, złote odznaki NOT i SIMP, złotą odznakę za Zasługi dla Przemysłu Maszynowego, odznakę z plakietką Za Zasługi dla Aeroklubu PRL, złotą odznakę Województwa Katowickiego.

Zmarł 26.04.1980 r. w Bielsku-Białej, gdzie został pochowany.

Konstrukcje:
IS-1 ”Sęp”, 1947, szybowiec wyczynowy.
SZD-6x (IS-6x) ”Nietoperz”, 1951, szybowiec doświadczalny.
SZD-22 ”Mucha Standard”, 1958, szybowiec wyczynowy klasy standard.

Galeria

  • Władysław Nowakowski jako dyrektor Szybowcowego Zakładu Doświadczalnego. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 49/1976).

Źródło:

[1] Krzyżan Marian ”Samoloty w muzeach polskich”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.
[2] Konieczny Jerzy R., Malinowski Tadeusz ”Mała encyklopedia lotników polskich. Tomik II”. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1988.
blog comments powered by Disqus