Pod koniec lat 1980-tych i na początku 1990-tych USAF wycofało z eksploatacji samoloty Lockheed SR-71 ”Blackbird”, a całe rozpoznanie strategiczne oparto o satelity oraz samoloty Lockheed U-2. Niestety wymienione środki miały istotne ograniczenia: liczba zmian orbity satelity jest ograniczona, zaś użycie samolotu załogowego klasy U-2 determinuje długotrwałość lotu, jest ona limitowana możliwościami fizjologicznymi organizmu ludzkiego (nie mówiąc już o ryzyku utraty pilota w wyniku zestrzelenia samolotu nad terytorium wroga). Jednocześnie dynamiczny rozwój elektroniki i informatyki w tym czasie dawał szansę na opracowanie samolotu bezzałogowego, który łączyłby zalety wymienionych środków rozpoznawczych, nie mając jednocześnie ich wad.

W pierwszej połowie lat 1990-tych agencja naukowo-badawczą DARPA zapoczątkowała program HAE UAV ACTD (High Altitude long Endurance Unmanned Air Vehicle Advanced Concept Technology Demonstrator- zaawansowany demonstrator technologii samolotu bezzałogowego o dużej wysokości i długotrwałości lotu), mający wyłonić bezzałogowy system rozpoznawczy, klasyfikowany w USAF jako Tier II+ (konwencjonalny bezzałogowiec o dużej wysokości i długotrwałości lotu). Celem stawianym przed platformą była zdolność przelotu nad obszar celu położony w odległości 3000 mil (ok. 4800 km) i przebywanie w nim przez 24 h na wysokości 65 000 stóp (ok. 20 000 m). Zestaw urządzeń rozpoznawczych i awioniki miał składać się z: głowicy elektrooptycznej (światła widzialnego i podczerwieni), radaru SAR, systemu transmisji danych do stacji naziemnej w czasie rzeczywistym, uzupełnionym systemem rejestracji danych z rozpoznania.

Program Tier II+ został uruchomiony w 1994 r. Do fazy 1. przystąpiło ogółem 14 konsorcjów, proponujących różnorodne (pod względem wymiarów, masy i napędu) platformy. Do dalszego etapu zakwalifikowano pięć zespołów: Loral Systems z Frontier Systems, Northrop Grumman z Westinghouse, Orbital Sciences z Westinghouse, Raytheon z Lockheedem i Teledyne Ryan z E-Systems. Do realizacji projektu została wybrana firma Teledyne Ryan (kupiona następnie przez Northrop Grummana) ze swoim projektem RQ-4 ”Global Hawk”. W celu maksymalnej redukcji kosztów, wymagano zastosowania gotowych podzespołów, zastosowaniu w awionice i wyposażeniu otwartej architektury ułatwiającej późniejsze modyfikacje czy unowocześnienia. Dodatkowo postanowiono o rozkooperowaniu produkcji: Rockwell miał produkować skrzydła, Allison był odpowiedzialny za napęd, Hughes został producentem systemów elektrooptycznych i radaru SAR, E-Systems miał opracować stację naziemną i urządzenia samoobrony samolotu, natomiast Teledyne Ryan Aeronautical (TRA) dokonywał montażu ostatecznego samolotu oraz integrował go z wyposażeniem naziemnym w gotowy system.

Datę oblotu określono na grudzień 1996 r. W trakcie opracowywania konstrukcji natrafiono na bardzo wiele problemów, które spowodowały, że pierwszy RQ-4 został oblatany dopiero 28.02.1998 r. Przeprowadzone próby w locie potwierdziły zakładane osiągi samolotu. Do dalszych badań zamówiono kolejne trzy samoloty RQ-4. W wyniku wypadków (w marcu i grudniu 1999 r.) utracono 2 prototypy. W lecie 1999 r. firma Teledyne Ryan Aeronautical została przejęta przez Northrop Grummana. 14.04.2000 r. ”Global Hawk” ustanowił rekord długotrwałości lotu wynoszący 31,5 h, osiągając w jego trakcie wysokość lotu 19 850 m. W marcu 2001 r. wytwórnia podpisała umowę na dostarczenie początkowych 7 egz. wersji przedseryjnych Block 0 i Block 5. Dostawy zakończono w lutym 2003 r. W dniu 14.04.2001 r. RQ-4 przeleciał z bazy Edwards do bazy RAAF Edinburgh w Australii (ok. 13 200 km w czasie 22 h) stając się pierwszym bezzałogowcem, który dokonał przelotu nad południowym Pacyfikiem.

W czerwcu 2001 r. zawarto kontrakt na produkcję 2 samolotów seryjnych RQ-4A Block 10. W 2003 r. podpisano kolejny kontrakt na 4 maszyny, uzupełniony umową w październiku 2004 r. na dalsze 2 egz. 1.08.2003 r. z hali montażowej wytoczono pierwszego seryjnego RQ-4A Block 10. Dostawy wariantu RQ-4A zakończono w czerwcu 2006 r. Wersja RQ-4B Block 20 charakteryzuje się powiększonym, przeprojektowanym płatowcem o większym o 50% udźwigu, z dłuższym kadłubem i skrzydłami o większej rozpiętości oraz nową instalacją elektryczną. Awionika ma otwartą architekturę, co pozwala na łatwiejszą integrację nowych urządzeń. Ponadto rozdzielono systemy zarządzania lotem i zarządzania czujnikami rozpoznawczymi. Pierwszy RQ-4 Block 20 został oblatany w marcu 2007 r., a ogółem zamówiono 8 egz. Wersja Block 30 otrzymała nowy zestaw urządzeń rozpoznawczych (elektro-optycznych i rozpoznania elektronicznego SIGINT). Wersja Block 40 będzie platformą radaru MP-RTIP (Multi-Platform Radar Technology Insertion Program). 25.06.2009 r. zaprezentowano pierwszego RQ-4 Block 40, zaś 30.06.2009 r. producent otrzymał kontrakt na produkcję 2 egz. Block 30 i 4 Block 40 (z planowanej ogólnej liczby odpowiednio 26 i 15).

W dniu 6.10.2004 r. pierwszego ”Global Hawka” otrzymała US Navy. W 2005 r. zamówiła dwa doświadczalne RQ-4, pochodzące z partii dla USAF. Były to egzemplarze demonstracyjne, używane w próbach czujników i wyposażenia rozpoznawczego oraz komunikacyjnego. W 2008 r. US Navy wybrała wersję RQ-4N (pochodną RQ-4B), jako jeden z elementów morskiego systemu rozpoznawczego BAMS, opartego głównie o samoloty bezpilotowe, zdolne do długotrwałego, nieprzerwanego działania w promieniu 1000 do 3000 mil morskich (1850 do 5550 km) od bazy przez 24 godziny na dobę i 7 dni w tygodniu. Główną zmianą w stosunku do wariantu RQ-4A jest inny zestaw urządzeń rozpoznawczych. Pierwszy lot prototypu planowany był na koniec I dekady XXI w. Pierwsze RQ-4N miały wejść do służby w 2013 r., a docelowo do służby wejdzie co najmniej 50 takich maszyn. Zainteresowanie przystąpieniem do programu BAMS wyraziły również inne państwa, wśród nich były Kanada, Izrael, Singapur, Wielka Brytania i Australia.

”Global Hawkiem” zainteresowały się również inne państwa:
- Niemcy- w lipcu 2000 r. Northrop Grumman i EADS podpisały porozumienie o wspólnym opracowaniu bezzałogowego lotniczego systemu rozpcznawczego mającego zastąpić samoloty rozpoznawcze ”Atlantic”. W 2003 r. odbyła się próbna demonstracja RQ-4A w Niemczech- wykonał 6 lotów nad Morzem Północnym w łącznym czasie 29 h. Dla Niemiec opracowano morską wersję ”Euro Hawk”, która ma być inna od ”Global Hawka” dla Sił Morskich USA. RQ-4B ”Euro Hawk” będzie posiadał zmiany konstrukcyjne oraz miał być wyposażony w radar ze skanowaniem fazowym rozwijany przez EDAS. W 2004 r. EDAS był także zaawansowany w pracach nad rozpoznawczym RQ-4B dla Sił Powietrznych Niemiec. Ten wariant miał posiadać lżejszą wersję radaru SOSTAR, a także inne sensory elektrooptyczne dostarczone przez EDAS. Koncepcja ta była zbieżna z NATO-wskim ”NATO-Hawk”, który miał posiadać system sensorów produkcji Raytheona. W styczniu 2007 r. konsorcjum EuroHawk GmbH otrzymało zamówienie na opracowanie systemu rozpoznawczego SIGINT/ELINT. Platformą tego systemu, zwanego ”Euro Hawk”, będzie RQ-4B,
- Australia- w ramach programu Air 7000, ogłoszonego pod koniec 2001 r., planowano użycie ”Global Hawka” jako platformy rozpoznania lądowego i morskiego, mające docelowo zastąpić samoloty AP-3C ”Orion”. Później kraj ten przystąpił do programu BAMS. Jednak Australijczycy stwierdzili, że w obliczu braku możliwości jednoczesnego zakupu RQ-4 i P-8, lepszy jest zakup samolotów załogowych,
- NATO- na zapotrzebowanie NATO prowadzony był program budowy systemu dalekiego rozpoznania obiektów naziemnych z powietrza AGS- Allied Ground Surveillance (Transatlantic Collaborative ACS Radar- TCAR). Kierowany on jest przez konsorcjum TIPS (Transatlantic Industry Partnership for Surveillance). W 2005 r. konsorcjum TIPS przyjęło opcję oparcia programu AGS na bazie floty pięciu samolotów typu Airbus A 321 i siedmiu bezzałogowych platform powietrznych Northrop Grumman ”Global Hawk” (”Euro Global Hawk”), które miałyby przenosić sensory TCAR.

”Global Hawk” to największy amerykański bezzałogowy samolot rozpoznawczy. Jest pierwszym bezzałogowcem mogącym latać w cywilnej przestrzeni kontrolowanej. Jednostką USAF eksploatującą RQ-4 jest 9. Skrzydło Rozpoznawcze ; 1. i 12. dywizjonami rozpoznawczymi oraz 13. dywizjon rozpoznawczy. Wszystkie te jednostki stacjonują w bazie Beale w Kalifornii. Wykorzystywany był w konfliktach zbrojnych w Afganistanie, Iraku i Somalii. Pierwsza operacyjna misja ”Global Hawka” nad Afganistanem miała miejsce 30.12.2001 r. i skończyła się, niestety, rozbiciem samolotu. Druga misja rozpoznawcza nad Afganistanem miała miejsce 11.03.2002 r. i tym razem zakończyła się sukcesem. Otworzyło to drogę do regularnego wykorzystania RQ-4. W Iraku ”Global Hawki” wylatały ogółem 3% całkowitej liczby misji rozpoznawczych (15 lotów), lecz zlokalizowały 55% ważnych celów, przyczyniając się do ich szybkiego zniszczenia i załamania obrony Gwardii Republikańskiej Iraku. Ogółem nad Afganistarem, Irakiem i Somalią ”Global Hawki” wylatały ponad 24 500 h.

W Polsce.

Polska zgłaszała akces do sojuszniczego systemu obserwacji obiektów naziemnych z powietrza AGS (Allied Ground Surveillance), który przewidywał wykorzystanie bezzałogowców Northrop Grumman ”Global Hawk” (”Euro Global Hawk”) oraz samolotów Airbus A 321. Jednak kryzys finansowy sprawił, że w 2009 r. udział Polski w tym programie został zamrożony na czas nieokreślony.

Konstrukcja:

Wyposażenie samolotu stanowią cztery systemy:
- nawigacyjny i sterowania lotem- składa się z dwóch komputerów zarządzania misją opracowanych przez firmę Vista Control Corporation, współpracujących z układem nawigacji bezwładnościowej/GPS Kearfott KN-4072,
- łączności- tworzy łącze danych satelitarnych z anteną odbiornika pracującego w paśmie Ku umieszczoną w garbie na górze przedniej części kadłuba. Dodatkowo podczas startu i lądowania oraz operacji w pobliżu bazy wykorzystywane jest łącze danych w paśmie X. Pilot i operator systemów zlokalizowani w wysuniętej bazie w naziemnej stacji kontrolnej, określani jako LRE (Launch Recovery Element), dokonują przeglądu przedstartowego systemów, ładują do pamięci komputerów plan lotu i przeprowadzają start samolotu pilotując go za pomocą łącza danych (pasma X) do odległości ok. 150 km (taki jest zasięg łącza danych ze stacji naziemnej). W międzyczasie piloci LRE kontaktują się z analogiczną załogą w bazie Beale, określaną jako MCE (Mission Control Element), i podłączają samolot do systemu łączności satelitarnej. Dalszy lot ”Global Hawka” jest kontrolowany przez MCE za pomocą łącza satelitarnego, pracującego w paśmie Ku. Po wykonaniu misji cała procedura powtarza się w odwrotnej kolejności i zespół LRE realizuje lądowanie,
- rozpoznawczy- w samolotach do wersji Block 20 włącznie to Raytheona ISS (Integrated Sensor Suite). ISS składa się z urządzeń elektrooptycznych (pasma widzialnego i podczerwieni), radaru z syntetyczną aperturą (SAR), nadajnika, odbiornika i układu sterującego pracą systemu. Wyposażenie wersji Block 30 uzupełniono o zestaw rozpoznania SIGINT, zwany Advanced Signals Intelligence Payload (ASIP), który ma wykrywać i identyfikować nadajniki i radiolokatory z wysokości ok. 20 000 m. Samoloty wersji Block 40 będą wyposażone w radar Northrop Grumman MP-RTIP,
- samoobrony- tworzy odbiornik ostrzegawczy AN/ALR-89, pokładowe urządzenie zakłócające i pułapki holowane AN/ALE-50.

Dane techniczne (EDAS) RQ-4B ”Euro Hawk” (wg [3]):
Rozpiętość- 40,0 m.
Prędkość przelotowa- 560 km/h, pułap- 20000 m, czas lotu max- 32 h.