Northrop T-38 "Talon", 1959

Zwiększony nacisk w szkoleniu na użycie uzbrojenia konwencjonalnego, jaki nastąpił po wojnie wietnamskiej, skłonił USAF do podjęcia w końcu lat 1970-tych programu LIFT (Lead-ln Fighter Trainer). W jego ramach jeden samolot został przebudowany pod kątem zastosowania uzbrojenia szkolnego. W samolocie, oznaczonym T-38B (nieoficjalnie AT-38B), zamontowano centralny węzeł podkadłubowy, na którym można podwieszać zestaw SUU-20/A lub zasobnik SUU-11. Na początku lat 1980-tych przebudowano w ten sposób 132 samoloty T-38A. Przez wiele lat samoloty te były głównie używane przez 479. Taktyczne Skrzydło Szkolne, do czasu jego rozwiązania w 1991 r., później rozdysponowano je pomiędzy różne inne jednostki..
W latach 1990-tych USAF podjęły decyzję o modernizacji samolotów T-38A/B. 11.12.1995 r. podjęto decyzję o modernizacji pozostałych T-38A do standardu T-38C. Kontrakt na modernizację otrzymała w lipcu 1996 r. firma Boeing, współpracująca z izraelskim przemysłem lotniczym. Samoloty otrzymają szerokokątny HUD w przedniej kabinie, ekrany wielofunkcyjne, elektroniczne przyrządy silnikowe i dodatkowe górne tablice sterownicze przeznaczone zarówno dla ucznia jak i dla pilota oraz zintegrowany układ nawigacyjny GPS/INS i układ antykolizyjny. Modernizacje obejmą 509 maszyn T-38A i AT-38B używanych dotychczas przez lotnictwo amerykańskie do zaawansowanego treningu przyszłych pilotów odrzutowców. Dzięki nim otrzymają oni samoloty zapewniające rozwiązanie problemu powstałej kilkanaście lat temu luki technologicznej pomiędzy wyposażeniem kabin ”Talonów”, a wyposażeniem kabin nowoczesnych maszyn bojowych, która powiększała się coraz bardziej przy kolejnych modernizacjach awioniki samolotów w linii. Równolegle z modernizacją kabiny, przeprowadzony został program modernizacji silników J85-GE-5A.
8.07.1998 r. oblatano pierwszy z dwóch prototypów wersji T-38C ”Talon”. Po próbach przeprowadzonych od lata 1998 r. do lata 1999 r., ruszyła seryjna modernizacja, prowadzona przez oddział Boeinga w Mesa w Arizonie (dawna firma śmigłowcowa Hughes). Pierwszy seryjny samolot dostarczono w listopadzie 2000 r. do 416. Dywizjonu Doświadczalnego w bazie Edwards w Kalifornii. Dostawy do Air Education and Training Command zaczęły się 23.07.2002 r. W dniu 3.02.2004 r. dostarczono dwusetny T-38C. Do 2009 r. ma być zakończona modernizacja wszystkich używanych przez USAF samolotów T-38, w tym ponad 450 z Air Education and Training Command (12. Skrzydło Szkolne, 14. Skrzydło Szkolne, 47. Skrzydło Szkolne, 71. Skrzydło Szkolne, 80. Skrzydło Szkolne, 479 Grupa Szkolna). Pozostałe (ok. 50) znajdowało się w 416. Dywizjonie Doświadczalnym w Edwards, 586. Dywizjonie Doświadczalnym. Ponadto T-38A były używane w 7. Dywizjonie Szkolno-Bojowym z 49. Skrzydła Myśliwskiego, w 396. Dywizjonie Szkolno-Bojowym z 509. Skrzydła Bombowego, oraz w 1. i 99. Dywizjonie 9. Skrzydła Rozpoznawczego.
Dostawy pierwszych seryjnych T-38C do jednostek rozpoczną się w styczniu 2000 r., zaś zakończenie całego programu planowane jest w 2005 r. Dowództwo USAF przewiduje, że unowocześnione ”Talony” pozostaną w służbie co najmniej do 2020 r.
W Polsce.
Na samolotach Northrop T-38C wykonywali loty polscy piloci przeszkalani w USA na samoloty wielozadaniowe Lockheed Martin F-16C/D ”Jastrząb”. Przeszkolenie odbywało się w 12 Skrzydle Szkolnym Air Education and Training Command w w bazie Randolph w Teksasie. Pierwszy pilot, ppłk. Rościsław Stepaniuk, w 2004 r. na samolocie szkolnym T-38C wykonał 50 lotów (nalot 65 godzin). Również pozostali piloci, w liczbie 48, wykonywali loty na T-38C, uzyskując nalot po 10-30 godzin każdy.
Konstrukcja:
Dwumiejscowy dolnopłat o konstrukcji metalowej.
Skrzydło o obrysie trapezowym i małym wydłużeniu. Skos skrzydła wynosi 24°. Konstrukcja półskorupowa, oparta na kilku dźwigarach stalowo-duraluminiowych i duraluminiowych żebrach. Pokrycie płata wykonane z dużych, frezowanych arkuszy duraluminiowych.
Kadłub opracowany zgodnie z regułą pól. Przednia część kadłuba ma obrys owalny. Tylna część skrzynkowa, została utworzona wokół tunelów wlotowych do silników. Konstrukcja półskorupowa, wykonana w większości z duraluminium, z niektórymi elementami siłowymi tytanowymi i stalowymi. Kabina zakryta, hermetyzowana, z fotelami wyrzucanymi.
Usterzenie klasyczne, ze statecznikiem pionowym o obrysie trapezowym, z klasycznym sterem kierunku oraz z płytowym usterzeniem poziomym. Konstrukcja duraluminiowa. Statecznik pionowy ma konstrukcję półskorupowa opartą na kilku dźwigarach i żebrach, a usterzenie poziome konstrukcję w postaci połówek pokrycia, z wypełniaczem ulowym pomiędzy nimi.
Podwozie trójpodporowe z kołem przednim, chowane w locie.
Uzbrojenie:
- T-38A- nieuzbrojony,
- T-38B- centralny węzeł podkadłubowy, na którym można podwieszać zestaw SUU-20/A, stanowiący kombinację wyrzutni rakiet niekierowanych z zaczepami do podwieszania lotniczych bomb szkolnych BDU-33. W miejsce zestawu SUU-20/A można też podwieszać zasobnik SUU-11 z wielolufowym karabinem maszynowym Minigun kal. 7,62 mm. Na centralnym zaczepie podkadłubowym można dodatkowo podwiesić odrzucany zbiornik paliwa.
Wyposażenie:
- T-38A- radiostacja UKF zakresu decymetrowego AN/ARC-34C, metrowego i wewnętrzna rozmównica pokładowa, transponder radarowy, pełniący funkcję urządzenia identyfikacji swój-obcy.
- T-38C- nawigacyjne: platforma bezwładnościowa Honeywell H-764G sprzężona z odbiornikiem GPS, odbiornik TACAN typu RT-1634(V), firmy L-3 Communications, odbiornik ILS Rockwell Collins AN/ARN-58, urządzenie identyfikacji swój-obcy Hazeltine AN/APX-64.
Instalacje: hydrauliczna, elektryczna, przeciwpożarowa, przeciwoblodzeniowa, tlenowa oraz hermetyzacji i klimatyzacji kabiny.
Napęd- 2 turbinowe silniki odrzutowe:
- YT-38- General Electric YJ85-GE1 o ciągu bez dopalania 8,45 kN każdy,
- YT-38A, T-38A, T-38B- General Electric J85-GE-5 o ciągu bez dopalania 11,29 kN i z dopalaniem 17,13 kN każdy,
- T-38C- General Electric J85-GE-5A.
Dane techniczne T-38A (wg [3]):
Rozpiętość- 7,7 m, długość- 14,14 m, wysokość- 3,92 m, powierzchnia nośna- 15,79 m2.
Masa własna- 3254 kg, masa startowa max- 5465 kg.
Prędkość max- 1380 km/h, wznoszenie- 171 m/s, pułap- 16350 m, zasięg- 1759 km, zasięg max- 2035 km, promień działania- 590 km.
Źródło:
[1] Rochowicz R. ”F-16 dla Polski”. Nowa Technika Wojskowa 3/2006.[2] (BG) ”Oblatano najnowszą wersję Talona”. Nowa Technika Wojskowa 9/1998.
[3] Fiszer M., Gruszczyński J. ”Samolot szkolenia zaawansowanego T-38 Talon.”. Lotnictwo nr 8/2006.