Nieuport 80E/ 81D2/ 83E1, 1917
(Nieuport 23 m2, Nieuport 18 m2)

Samoloty szkolno- treningowe. Francja.
Nieuport 83E1 z Francuskiej Szkoły Pilotów. (Źródło: Praca zbiorowa ”Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa.”. Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika Ku Czci Poległych Lotników. Warszawa 1933).
W 1915 r. konstruktor Gustaw Delage zaprojektował samolot rozpoznawczy Nieuport 12A2, stanowiący rozwój poprzednich konstrukcji w układzie półtorapłata, o nieco większych wymiarach i mocniejszym silniku. Od 1917 r. produkowano je jako samoloty szkolne ze słabszym silnikiem i zmianami adaptacyjnymi w konstrukcji płatowca. Znane były trzy typy samolotów, odpowiednie dla etapów szkolenia: Nieuport-81D2, Nieuport-80E2, Nieuport-83E1.

Każdy z typów odpowiadał stopniowi szkolenia:
- Nieuport-81D2: dwumiejscowy dwuster, przeznaczony dla pierwszego stopnia pilotażu;
- Nieuport-80E2: dwumiejscowy jednoster, dla drugiego stopnia pilotażu dubel i solo;
- Nieuport-83E1: jednomiejscowy jednoster, dla trzeciego stopnia pilotażu solo.

W Polsce.

W latach 1919-1921 sprowadzono do Polski 58 egz. wszystkich trzech typów szkolnych Nieuportów, w tym 21 egz. Nieuport-81ED2, 15 egz. Nieuport-80E2 i 22 egz. Nieuport-83E1.

W maju 1919 r. na lotnisko Mokotowskie przybyła Francuska Szkoła Pilotów. W jej składzie znajdowało się 10 samolotów Nieuport-81ED2 (w Polsce nazywane potocznie Nieuport 23 m2). Znajdowały się w II dywizjonie doskonalenia i stanowiły kolejny stopień wyszkolenia po Caudronach G-III. W latach 1920-21 sprowadzono dodatkowo 11 egz. Skierowane zostały do szkoły, która w lutym 1920 została przemianowana na Niższą Szkołę Pilotów w Warszawie. Przeniesiona wiosną 1920 r. do Dęblina, a następnie do Bydgoszczy. W użyciu były do połowy lat dwudziestych, do czasu wprowadzenia nowych samolotów Hanriot HD-14 (H-28). Ostatnie dwa znajdowały się jeszcze na początku 1929 r. w Państwowych Zakładach Lotniczych w dyspozycji oficera Nadzoru Technicznego.

W maju 1919 r. przybyło z Francuską Szkolą Pilotów na lotnisko Mokotowskie 10 samolotów Nieuport-80E2 (w Polsce nazywane również jako Nieuport 23 m2), a w latach 1920-21 dostarczono jeszcze 5 egz. Samolot miał taką samą konstrukcję jak poprzedni. Podstawową różnicę stanowił układ sterowania. W eskadrach frontowych wykorzystywano je do lotów łącznikowych. Samoloty Nieuport 23m2 były uważane za trudne w pilotażu i niebezpieczne.

Również z Francuską Szkolą Pilotów przybyły samoloty Nieuport-83E1 (w Polsce nazywane potocznie Nieuport 18 m2) w liczbie 10 egz. W latach 1920-21 sprowadzono dodatkowo 12 egz. Konstrukcyjnie samolot był podobny do poprzednich typów: Nieuport-81D2 i Nieuport-80E2, miał jedynie mniejszą powierzchnię nośna i kabinę jednomiejscową. Od maja 1919 r. 5 egz. znalazło się w wyposażeniu III Dywizjonu doskonalenia. Był uważany za jeden z najtrudniejszych samolotów, nie wybaczających żadnych błędów. Był najbardziej nielubiany spośród szkolnych Nieuportów. Samolot Nieuport-83E1 znalazł się w prywatnych rękach, ze znakami SP-ABS należał do inż. Stefana Czyżewskiego.

W celu podtrzymania liczby Nieuportów uruchomiono w CWL produkcję całych elementów: skrzydeł i usterzeń oraz drobniejszych części zamiennych. Umożliwiło to ich eksploatację do połowy lat dwudziestych, to jest do wprowadzenia nowych samolotów francuskich.

W 1922 r. został zbudowany samolot doświadczalny konstrukcji inż. Stefana Malinowskiego oznaczony prawdopodobnie Stemal III. Do jego budowy wykorzystano kadłub samolotu Nieuport-83.

Ok. 1926 r. por. Sołtycki wykonał w Centralnych Warsztatach Lotniczych samolot doświadczalny (Sołtycki-samolot). Prawdopodobnie stanowił on przeróbkę samolotu Nieuport-83.

W 1926 r. w CWL został zbudowany samolot doświadczalny Sipowicz 1 projektu kpt. Aleksandra Sipowicza. Do budowy samolotu został wykorzystany kadłub samolotu Nieuport-80.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy (Nieuport-81ED2 i Nieuport-80E2) lub jednomiejscowy (Nieuport-83E1) półtorapłat o konstrukcji drewnianej.
Komora płatów Nieuporta. Górny płat dwudźwigarowy, dolny płat jednodźwigarowy, połączone były stojakami w układzie V. Wydłu­żenie górnego płata 5, dolnego 7,0. Lotki znajdowały się tylko na górnym płacie. Pokrycie płótnem.
Kadłub kratownicowy. Pokrycie części przedniej sklejką, tylnej płótnem. Kabiny odkryte. W wersji Nieuport-81ED2- dwie oddzielne kabiny by­ły wyposażone w podwójne sterow­nice (dwuster), w wersji Nieuport-80E2 układ sterowania tylko z przedniej kabiny ucznia. Nieuport-83E1- kabina typu wan­nowego z jednym siedzeniem dla ucznia-pilota i jednym kompletem sterownic.
Usterzenie płaskie (bez profilu lotniczego) spawane z rur stalowych, pokryte płótnem. Usterzenie pionowe pływające, bez statecznika.
Podwozie klasyczne stałe. Główne dwugoleniowe, z osią niedzieloną, amortyzowaną sznurem gumowym. Płoza ogonowa drewniana.

Silnik- rotacyjny, 9-cylindrowy, chłodzony powietrzem Le Rhône 9C o mocy 59 kW (80 KM).
Osłona z bla­chy aluminiowej o kształcie końskie­go kopyta- otwarta od spodu w celu odprowadzenia spalin.

Dane techniczne Nieuport-81ED2 i Nieuport-80E2 (wg [1]):
Rozpiętość- 9,0 m, długość- 7,1 m, wysokość- 2,6 m, powierzchnia nośna- 23,0 m2.
Masa własna- 450 kg, masa użyteczna- 250 kg, masa całkowita- 700 kg.
Prędkość max- 140 km/h, prędkość przelotowa- 110 km/h, prędkość minimalna- 70 km/h, czas wznoszenia na 2000 m- 14' 15", pułap- 4000 m, zasięg- 320 km.

Dane techniczne Nieuport-83E1 (wg [1]):
Rozpiętość- 7,9 m, długość- 7,0 m, wysokość- 2,7 m, powierzchnia nośna- 18,0 m2.
Masa własna- 450 kg, masa użyteczna- 250 kg, masa całkowita- 700 kg.
Prędkość max- 146 km/h, czas wznoszenia na 2000 m- 16' 30".

Galeria

  • Samolot szkolno- treningowy Nieuport 80E2 używany w Szkole Pilotów w Bydgoszczy. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Samolot szkolno- treningowy Nieuport 81D2 używany w Szkole Pilotów w Bydgoszczy, 25.02.1921 r. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Uszkodzony samolot Nieuport 80E2 nr 5. (Źródło: archiwum).
  • Nieuport 80E2, rysunek w rzutach. (Źródło: Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924”).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924”. Wyd. Bellona; Wyd. Lampart. Warszawa 1997.
[2] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003. [3] Sankowski W. ”Szkolne Nieuporty”. Lotnictwo z szachownicą nr 1.
[4] Praca zbiorowa ”Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa.”. Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika Ku Czci Poległych Lotników. Warszawa 1933.
blog comments powered by Disqus