Nieuport 21E1, 1916

Samoloty Nieuport 21E1 dostarczano do Rosji w znacznych ilościach, nawet wcześniej od Nieuportów 17C1, w pierwszej połowie 1916 r. Samolot Nieuport 21E1, jakkolwiek przeznaczony do szkolenia, był w lotnictwie rosyjskim wykorzystywany jako bojowy i w tym charakterze znajdował się w wyposażeniu eskadr myśliwskich. Opinia o samolocie Nieuport 21 była bardzo pochlebna. Współgranie mocy silnika, powierzchni nośnej i masy własnej dawały samolot łatwy i przyjemny w pilotażu. Nadawał się doskonale do wykonywania ewolucji w powietrzu. Nieuporty 21 produkowane były w Rosji przez firmę Duks.
W Polsce.
Na samolotach Nieuport 21E1 latali również Polacy, lotnicy w służbie lotnictwa carskiej Rosji:
- w 7 Myśliwskim Oddziale Lotniczym (AOI), służył Donat Makijonek, gdzie pilotując samolot Nieuport 21 odniósł kilka zwycięstw powietrznych. M.in. 23.06.1917 r. zestrzelił dwumiejscowy samolot, który spadł w rejonie Lapszyna. Ostatni lot bojowy w barwach lotnictwa Imperium Rosyjskiego D. Makijonek odbył 6.08.1917 r. Nad miejscowością Olechowce, zauważył nieprzyjacielski samolot, za którym ruszył w pościg. W trakcie walki w locie nurkowym zszedł na wysokość 400 m. Niestety, karabiny maszynowe jego Nieuporta 21 o numerze bocznym N2453, zacięły się. Uszkodzony samolot wylądował awaryjnie niedaleko Chabarówki. Polak zdołał usunąć zacięcie i napotkał kolejny samolot, który również zmusił do awaryjnego lądowania- nieprzyjaciel lądował na lotnisku niedaleko wsi Kopyczynce. W związku z tym, iż obie maszyny lądowały na terytorium nieprzyjaciela zwycięstwa nie zostały potwierdzone,
- Adam Haber-Włyński, instruktor w moskiewskiej szkole pilotów, popisywał się swoimi umiejętnościami przed wodzem rewolucji Leninem latając na czerwonym Nieuporcie 21.
W lotnictwie polskim znajdowało się 5 samolotówNieuport 21E1. Trzy były używane w formacjach polskich, zorganizowanych w Rosji w 1918 r. jeszcze przed odrodzeniem Polski. Dwa znajdowały się w Oddziale Awiacyjnym I Korpusu Polskiego w Bobrujsku oraz jeden w I Polskim Oddziale Awiacyjnym Bojowym II Korpusu Polskiego. Stanisław Pawluć w dniu 28.02.1918 r. wykonał przelot (1 godz. 5 min.) z Kamieńca Podolskiego do Sorok celem połączenia się Oddziału Bojowego z II Korpusem. Przelot ten był również pierwszym lotem samolotu Nieuport 21 z silnikiem Rhone o mocy 59 kW. Dalszych przelotów już nie dokonywał wskutek uszkodzenia samolotu podczas lądowania w nieodpowiednim terenie.
Dwa pochodziły ze zdobyczy na froncie w 1920 r. Samoloty nieuzbrojone, były traktowane jako nadające się do służby łącznikowej. Eksploatowano je dosyć długo. Ostatni przydział miały do Wyższej Szkoły Pilotów w Grudziądzu, gdzie używane były jeszcze w lipcu 1922 r.
Konstrukcja:
Jednomiejscowy półtorapłat o konstrukcji mieszanej, z przewagą drewna.
Skrzydła o skosie krawędzi natarcia 3° 30". Wznios płata górnego 0°, dolnego 2°. Wydłużenie górnego płata 5,0, dolnego 7,0. Górny płat, niedzielony o konstrukcji dwudźwigarowej, dolny- jednodźwigarowy, kryte płótnem. Dźwigary zrobiono z dwóch listew drewnianych klejonych do sklejki. Profil skrzydła cienki, ptasi, o grubości względnej 5%. Lotki tylko na górnym płacie, ze szczeliną pomiędzy płatem a lotką zakrytą płótnem. Charakterystyczna jednoprzęsłowa komora płatów Nieuport połączona była stojakami w układzie V. Piramidka wspierająca górny płat nad kadłubem wykonana z aluminium. Słupki łączące płaty były drewniane (o przekroju kroplowym), wzmocnione w trzech miejscach bandażami płóciennymi, usztywnione dodatkowo taśmami o przekroju eliptycznym i szerokości 6 i 8 mm.
Kadłub kratownicowy, o konstrukcji mieszanej. Przednia część, spawana z rur stalowych, miała z przodu płytę stalową, do której przymocowany był nieruchomy wał silnika rotacyjnego. Tylna część w postaci drewnianej kratownicy z sosny i jesionu, usztywnionej odciągami ze strun stalowych. boki i spód kadłuba płaskie, w przodzie równoległe, w tylnej części lekko skośne ze względu na trapezowy kształt przekroju, grzbiet oprofilowany na owal. W części przedniej aluminiowe nakładki w postaci wybrzuszonych blach nałożonych na boki kadłuba, tworzących przejście aerodynamiczne za osłoną silnika. Pokrycie płótnem, silnik obudowany aluminiową osłoną otwartą od dołu (w kształcie charakterystycznej, czy też końskiego kopyta otaczała silnik na 2/3 obwodu). Wykrój w części spodniej służył do odprowadzania spalin pod kadłub, ponadto wygłuszał hałas w kabinie pilota. Kabina odkryta.
Usterzenie płaskie, bez profilu lotniczego, spawane z rur stalowych, pokryte płótnem. Ster kierunku płytowy, pływający, bez statecznika pionowego.
Podwozie klasyczne stałe. Główne dwugoleniowe z osią niedzieloną, amortyzacja sznurem gumowym. Płoza ogonowa z półresora stalowego, zazwyczaj oprofilowana nakładkami lub sklejką.
Uzbrojenie- 1 zsynchronizowany karabin maszynowy Vickers kal. 7,7 mm pilota.
Mogły być wyposażone w rakiety Le Prieur do zwalczania balonów obserwacyjnych.
Silnik- gwiazdowy, rotacyjny, 9-cylindrowy, chłodzony powietrzem Le Rhône 9C o mocy 59 kW (80 KM).
Śmigło drewniane, dwułopatowe. Zbiornik paliwa w kadłubie.
Dane techniczne Nieuport 21E1 (wg [1]):
Rozpiętość- 8,16 (wg [3]- 8,2) m, długość- 5,8 m, wysokość- 2,4 m, powierzchnia nośna- 14,75 m2.
Masa własna- 320 (wg [3]- 370) kg, masa użyteczna- 175 kg, masa całkowita- 495 (wg [3]- 545) kg.
Prędkość max- 150 km/h, czas wznoszenia na 1000 m- 4', pułap- 5250 m, czas lotu- 1 h 30' (wg [3]- 2 h).
Galeria
Źródło:
[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924”. Wyd. Bellona; Wyd. Lampart. Warszawa 1997.[2] Butkiewicz J. ”Grochowalski”. Lotnictwo z szachownicą nr 21.
[3] Kowalski T. J. ”Nieuport 1-27”. Seria Słynne Samoloty nr 1. Oficyna Wydawnicza KAGERO. Lublin 2003.
[4] "Polscy lotnicy w armii carskiej podczas I wojny światowej". Historia.org.pl - Polski portal historyczny.
[5] Januszewski S. "Pionierzy. Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny 1914-1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2019.