JN-1 "Żabuś-II", 1932

Szybowiec doświadczalny. Polska.
Szybowiec doświadczalny JN-1 ”Żabuś-II”. (Źródło: Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977).

Kierownik warsztatów parku lotniczego Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie inż. Jarosław Naleszkiewicz w grudniu 1931 r. rozpoczął projektowanie szybowca bezogonowego, oznaczonego JN-1. Prace projektowe zostały poprzedzone próbami w locie kilku modeli bezogonowców, które wykazały dużą stateczność.

Szybowiec JN-1 nawiązywał do koncepcji szybowca Lippischa (z 1930 r.) o krawędzi spływu prostopadłej do kierunku lotu, lecz skośnej krawędzi natarcia i zmiennym profilu wzdłuż rozpiętości płata zapewniającym stateczność. Układ powierzchni sterowych (lotki, ster wysokości i stery kierunku w postaci płyt brzegowych) także był przyjęty według tej koncepcji.

W pierwszym półroczu 1932 r. szybowiec JN-1 został zbudowany w warsztatach CWOL. 23.07.1932 r. pilot kpt. Franciszek Jach wykonał na lotnisku w Dęblinie pierwszy lot na tym szybowcu, po starcie za pomocą liny gumowej. Szybowiec otrzymał nazwę ”Żabuś-II” gdyż oblatywacz był konstruktorem szybowca ”Żabuś” na którym startował w I Konkursie Ślizgowców w 1923 r. w Białce.

Po wykonaniu kilku lotów z liny gumowej przeprowadzono skoki przy starcie na holu za samochodem. Prób wykazały dużą skuteczność lotek i dużą stateczność podłużną. Sterowność kierunkowa była dostateczna. Wadą szybowca była ogromna wrażliwość na zmiany położenia środka ciężkości oraz nadmierna wrażliwość steru wysokości, przez co łatwo następowało przeciągnięcie szybowca podczas startu na holu. Trudny pilotaż szybowca spowodował, iż został poważnie uszkodzony w trakcie prób przeprowadzanych w jesieni 1932 r., po czym prace nad nim zostały przerwane.

JN-1 był pierwszym polskim szybowcem bezogonowym o dużym wydłużeniu. Był przykładem poszukiwań idących w kierunku maksymalnego zmniejszenia opór szybowca. Interesujące były zarówno jego kształty aerodynamiczne, jak i konstrukcja oraz system sterowania. Część przykadłubowa powierzchni sterowych na płacie służyła jako ster wysokości, części zewnętrzne- jako lotki. Płyty usterzenia pionowego miały profil niesymetryczny, płasko- wypukły, ustawiony pod kątem 2° do kierunku lotu, tak aby dawały siłę aerodynamiczną skierowaną w stronę kadłuba, w celu ustatecznienia. Były one także wychylane jednocześnie do 60° na zewnątrz, służąc jako hamulce aerodynamiczne. JN-1 był dzięki temu pierwszym polskim szybowcem, wyposażonym w hamulce, które jednak nie zostały wypróbowane.

Szybowiec JN-1 miał stanowić wstępne studium do budowy dwusilnikowego samolotu bezogonowego.

Konstrukcja.
Jednomiejscowy wolnonośny bezogonowiec konstrukcji drewnianej.
Płat o obrysie trapezowym, wzniosie 1,5°, lekkim skosie i silnej zbieżności (cięciwa przykadłubowa 1,58 m, cięciwa końcowa 0,28 m). Skręcenie płata aerodynamiczne, przez zasto­sowanie zmiennego profilu wzdłuż rozpiętości. Płat niedzielony, dwudźwigarowy, z kesonem sklejkowym do pierwszego dźwigara (ceowego). Część zadźwigarowa kryta płótnem. Końcowa część skrzydeł wraz z lotkami zewnętrznymi kryta sklejką. Ze względu na odkształcenia płata w locie ster wysokości na każdym skrzydle dzielony na dwa odcinki; lotka także dwudzielna. Lotki wewnętrzne kryte płótnem.
Kadłub o kształcie kroplowym i przekroju jajowatym, zwężonym u góry, w celu uzyskania właściwej stateczności kierunkowej. Konstrukcja półskorupowa z sześcioma wręgami i trzema podłużnicami głównymi oraz jedną górną pomocniczą, kryta sklejką. Kabina zakryta. Przednia część osłony kabiny stała, tylna otwie­rana. Osłona kształtowana, z celuloidu. Fotel pilota na wysokości spodu płata, umieszczony przed dźwigarem, dostosowany do użycia spadochronu. Kabina wyposażona w żaluzjowe wloty i wyloty powietrza wentylującego. Przed kabiną dysza Venturi. Z przodu kadłuba zaczep do startów na holu i hak do startu z lin gumowych.
Usterzenie pio­nowe eliptyczne. Dolna część statecznika, służąca jako podpórka końca skrzydła, kryta sklejką. Stery kryte płótnem.
Podwozie płozowe. Płoza jesionowa, amortyzowana dętką, schowana w obrys kadłuba za pomocą brezentowego pokrowca.

Dane techniczne JN-1 (wg [2]):
Rozpiętość- 17,9 m, rozpiętość wraz z dźwigienkami napędu sterów kierunku- 18,2 m, długość- 3,0 m, długość kadłuba- 2,86 m, wysokość- 1,37 m, wysokość z dyszą Venturi- 1,45 m, powierzchnia nośna- 16,8 m2.
Masa własna- 136 kg, masa użyteczna- 75 (wg [3]- 84) kg, masa całkowita- 211 (wg [3]- 219) kg.
Prędkość dopuszczalna nurkowania- 130 km/h, prędkość minimalna- 52 km/h, doskonałość- 16, opadanie minimalne- 0,8 m/s.

Galeria

  • Kabina szybowca JN-1 ”Żabuś-II”. (Źródło: Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977).
  • JN-1 ”Żabuś-II”, rysunek w rzutach. (Źródło: Glass Andrzej ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”).
  • Szybowiec JN-1 ”Żabuś-II” w widoku z przodu. (Źródło: Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-G-1732-2).
  • Szybowiec JN-1 ”Żabuś-II” w widoku z tyłu. (Źródło: Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji).

Źródło:

[1] Chwałczyk T. ”Franciszek Jach”. Lotnictwo z szachownicą nr 6.
[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[3] Glass A. "Polskie konstrukcje lotnicze do 1939". Tom 3. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2008.
blog comments powered by Disqus