AEG C-IV, 1916

Samolot AEG C-IV został opracowany na przełomie lat 1915/1916 w koncernie elektrotechnicznym Allgemeine Elektrizitäts Gesellschaft (AEG). Konstruktorem samolotu był inż. König. Produkcję uruchomiono na początku 1916 r. w wytwórni macierzystej oraz na licencji w firmie Fokker Flugzeug-Werke G.m.b.H.. Razem wyprodukowano 658 egz., z czego Fokker dostarczył 250 (wg [1]). Wyróżniał się konstrukcją mieszaną z przewagą elementów metalowych. Konstrukcja taka była mało wrażliwa na trafienia w locie, a ponadto bardzo odporna na wpływy atmosferyczne. Aby poprawić stateczność samolotu wprowadzono zmodyfikowaną wersję C-IV v.R. (verlängernen Rumpf- przedłużony kadłub) mającą kadłub dłuższy o dwa przęsła kratownicy. Wytwórnia Fokker budowała wersję C-IVa z mocniejszym silnikiem Argus As-III.
Samoloty AEG C-IV lotnictwo niemieckie wykorzystywało na Froncie Zachodnim, w północnych Włoszech i w Macedonii. Znajdowały się one również w lotnictwie bułgarskim i tureckim. Pod koniec wojny były wycofywane do szkół i składnic lotniczych.
W Polsce.
W Polsce znajdowało się 91 samolotów AEG C-IV (wg [1], wcześniejsze opracowania podają znacznie mniejsze liczby, np wg [4]- w polskim lotnictwie było z początku 6 egz. zdobycznych, zaś w lecie 1920 r. warsztaty Stacji Lotniczej Ławica zmontowały dalsze 30 egz.) w wersjach: C-IV, licencyjnej C-IVa oraz C-IV v.R.. Wszystkie pochodziły ze zdobyczy wojennych, w Kongresówce i Małopolsce przejęto zaledwie 6 sztuk, resztę zdobyto w Wielkopolsce. AEG C-IV montowano na Ławicy od 1919 r. z różnymi silnikami, jakimi w danej chwili dysponowano.
Samoloty AEG C-IV weszły do wyposażenia eskadr wywiadowczych: 2, 5, 8, 9, 11, 14, Toruńskiej i 21 EN. Ponadto były w wyposażeniu szkół: WSP Ławica, OSOL Toruń, i Szkoły Obsługi Lotniczej na Mokotowie. W poszczególnych eskadrach występowały obok samolotów innych typów, ale w eskadrach: 5 EL, 8 EW i 21 EN stanowiły, przez pewien okres, wyposażenie podstawowe. Samoloty te brały udział w walkach na Froncie Ukraińskim w 1919 r., na Polesiu, Wileńszczyźnie i Lidzkim, w rejonie Hrubieszów- Rawa Ruska i na Froncie Południowym w działaniach przeciwkawaleryjskich w 1920 r. Na samolotach C-IV przeprowadzano również ataki bombowe, zwłaszcza w 21 EN.
W styczniu 1921 r. zdecydowano o wycofaniu ze służby samolotów AEG C-IV przekazaniu ich na skład do Ławicy. Jedynie 8 EW posiadała 1 egz. do celów treningowych. Większość została skasowana na Ławicy w kwietniu 1921 r.
Konstrukcja:
Dwumiejscowy dwupłat o konstrukcji mieszanej (metalowej z niewielkim udziałem elementów drewnianych).
Komora płatów dwuprzęsłowa, połączona stojakami z rur stalowych o przekroju kroplowym. Płat górny trójdzielny, płat dolny dwudzielny. Skrzydła dwudźwigarowe. Dźwigary metalowe spawane, składały się z dwóch stalowych rur cienkościennych ø 40x1,5, połączonych kształtownikami. Żebra drewniane. Lotki tylko na górnym płacie, proste bez kompensacji, miały charakterystyczny eliptyczny wykrój w obrysie krawędzi spływu na 63% rozpiętości lotki. Konstrukcja lotek spawana z rur stalowych. Rura tworząca krawędź spływu skrzydeł była spłaszczona na owal. Pokrycie skrzydeł stanowiło płótno.
Kadłub kratownicowy spawany z rur stalowych. W wersji v.R. przedłużony był o dwa przęsła kratownicy. Grzbiet oprofilowany, pokryty sklejką, reszta pokryta płótnem, oprócz boków osłony silnika wykonanych z blachy aluminiowej, mających charakterystyczne, ukośne wyloty powietrza. Kabiny odkryte.
Usterzenie spawane z rur stalowych miało przekrój płaski, bez profilu aerodynamicznego. Pokryte płótnem. Statecznik poziomy podparty był z każdej strony parą zastrzałów.
Podwozie stałe, główne dwugoleniowe z osią stałą, nie dzieloną. Amortyzator ze spiralnych sprężyn pokrytych plecionką, tzw. Spiralfederschnur, stanowiących materiał zastępczy zamiast sznurów gumowych. Płoza ogonowa drewniana, amortyzowana również sprężyną spiralną.
Uzbrojenie- 1 stały karabin maszynowy pilota Spandau wz. 08/15 kal. 7,92 mm i 1 ruchomy karabin maszynowy obserwatora Parabellum wz. 14/17 kal. 7,92 mm. Udźwig bomb- 100 (wg [2]- 300) kg.
Wyposażenie- radiostacja pokładowa i klatka gołębia pocztowego.
Silnik:
- C-IV- rzędowy, 6-cylindrowy, chłodzony wodą Mercedes D-III o mocy 118 kW (160 KM),
- C-IVa- rzędowy, 6-cylindrowy, chłodzony wodą Argus As-III o mocy 132 kW (180 KM), wg [2] również Benz BZ-III o mocy 112 kW.
W Polsce samoloty były napędzane również silnikami: Opel, Stoewer i Deutzer, wszystkie o mocy 132 kW (180 KM).
Główny zbiornik paliwa mieścił się w kadłubie, zbiornik opadowy w baldachimie. Chłodnica zawieszona była pod baldachimem. Spaliny odprowadzano rurą wydechową ukształtowaną na kształt rogu nosorożca, wyprowadzoną z prawej wysoko ponad górnym płatem.
Dane techniczne AEG C-IV (wg [1]):
Rozpiętość- 13,46 m, długość wersji C-IV- 6,30 m, wersji C-IV v.R.- 7,15 m, wysokość- (wg [2]- 3,35) m, powierzchnia nośna- 39,0 (wg [2]- 36,52) m2.
Masa własna- 800 kg, masa użyteczna- 450 (wg [2]- 400) kg, masa całkowita- 1250 (wg [2]- 1200) kg.
Prędkość max- 158 (wg [2]- 143) km/h, prędkość przelotowa- 140 km/h, czas wznoszenia na 1000 m- 6', pułap- 5000 (wg [2]- 3000) m, zasięg- 560 (wg [2]- 500) km, czas lotu- 4 h.
Galeria
Źródło:
[1] Morgała A. "Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924". Wyd. Bellona; Wyd. Lampart. Warszawa 1997.[2] Bączkowski W. "Samoloty bombowe I wojny światowej". Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1986.
[3] Praca zbiorowa "Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa.". Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika Ku Czci Poległych Lotników. Warszawa 1933.
[4] Chołoniewski K., Bączkowski W. "Samoloty wojskowe obcych konstrukcji 1918-1939. Tomik 1". Seria "Barwa w lotnictwie polskim" nr 6. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1987.