Morane-Saulnier G / Morane-Saulnier H, 1912

Samolot pionierski, rozpoznawczy. Francja.
Samolot rozpoznawczy Morane-Saulnier H w zbiorach Musee de l'Air et de l' Espace, Paris- Le Bourget. (Źródło: Copyright Zbigniew Jóźwik- ”Samoloty, śmigłowce, szybowce- fotografia lotnicza”).
W 1912 r. firma Morane-Saulnier na Salonie Lotniczym w Paryżu zademonstrowała aż cztery samoloty, które wzbudziły powszechne zainteresowanie prostotą i celowością konstrukcji oraz dobrymi osiągami. O prostocie konstrukcji i eksploatacji może świadczyć fakt, że dwie osoby mogły zmontować i przygotować samolot do lotu w ciągu 11 minut, licząc od chwili rozpoczęcia wykręcania śrub skrzyń, w których był zapakowany. W tym samym roku rozpoczęto produkcję seryjną odmiany dwumiejscowej Morane-Saulnier G i jednomiejscowej Morane-Saulnier H. Były to prawie identyczne samoloty, wyposażone w silnik rotacyjny.

Demonstrowana je na wielu pokazach, znajdowały też wielu nabywców. Tylko francuskie lotnictwo wojskowe otrzymało 26 samolotów Morane H i 94 Morane G. Niektóre samoloty Morane- Saulnier G wyposażono w strzelający przez śmigło karabin maszynowy i osłony łopat śmigła jak w maszynie Morane-Saulnier L Rolanda Garrosa. Większą liczbę zakupiła Rosja do szkolenia i treningu, 21 z nich dotrwało aż do służby w Armii Czerwonej. Licencyjne Morane-Saulniery H budowane były też w Anglii w zakładach Grahame-White.

Zachęcona powodzeniem samolotów Morane G i H firma Morane-Saulnier wyprodukowała dalsze wersje nie zmieniając ogólnej koncepcji samolotu. Pojawił się typ Morane-Saulnier L, typ Morane-Saulnier N z wielkim kołpakiem śmigła i bardziej opływowym kadłubem itd.

W Polsce.

Jorge (Jerzy) Alejandro Newbery (z wielkopolskiej rodziny Tomaszkiewiczów)- mieszkający w Argentynie. Zainicjował publiczną zbiórkę środków finansowych na stworzenie lotnictwa wojskowego Argentyny. W 1914 r. zakupił we Francji 10 samolotów (Morane-Saulnier G), które ofiarował armii. 10.02.1914 r. pobił światowy rekord wysokości osiągając 6225 m. Rekord ten nie został zatwierdzony przez FAI, ponieważ wg ówczesnych przepisów, konieczne było poprawienie poprzedniego rekordu o co najmniej 150 m, a Newbery poprawił go tylko o 65 m. Zginął w katastrofie lotniczej 1.03.1914 r., w czasie przygotowań do próby przelotu ponad Andami. Jorge Newbery cieszy się sławą ojca lotnictwa argentyńskiego, jego imieniem nazwano port lotniczy Buenos Aires.

W czasie I wojny światowej na samolotach Morane-Saulnier G latali również polscy lotnicy, którzy służyli w rosyjskim lotnictwie wojskowym. Wacław Ulass w dniu 3.05.1917 r. (21.04.1917 r. wg starego kalendarza) wykonał jako pierwszy na świecie przelot w locie odwróconym na sa­molocie tego typu z silni­kiem Gnôme o mocy 59 kW, osiągającym prędkość rzędu 100 km/h. Lat odwrócony przeprowadził na przestrzeni 8 km, pomiędzy latarnią morską Chersonez, a środkiem portu Sewastopol­skiego.

W 1916 r. w Rosji zbudowany został samolot S.Z.-1 (WZ-III) konstrukcji inż. Władysława Zalewskiego Do jego budowy wykorzystano części od innych samolotów: Albatros, Farman oraz Morane-Saulnier G.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy (Morane-Saulnier H) lub dwumiejscowy (Morane-Saulnier G) średniopłat o konstrukcji drewnianej.
Kadłub o przekroju prostokątnym. Kabiny odkryte.
Podwozie klasyczne stałe.

Dane techniczne:

Wyposażono je w strzelający przez śmigło karabin maszynowy i osłony łopat śmigła jak w maszynie Rolanda Garrosa.

Galeria

  • Jorge Newbery przed swoim samolotem, 1914 r. (Źródło: archiwum).
  • Śmiertelny wypadek Jorge Newbery. Wrak samolotu Morane-Saulnier. Los Tamarindos, Mendoza. 1.03.1914 r. (Źródło: archiwum).
  • Samolot Morane G z silnikiem Gnôme. (Źródło: Januszewski S. ”Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918”).

Źródło:

[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[2] Goworek T. ”Samoloty myśliwskie I wojny światowej”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1981.
[3] (m) "Wacław Ulass". Skrzydlata Polska nr 30/1963.
[4] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
blog comments powered by Disqus