Misztal Franciszek

Franciszek Misztal. (Źródło: archiwum).

Franciszek Misztal urodził się 15.03.1901 r. w Lisiejanach k. Lubaczowa. Szkołę średnią typu przyrodniczo- ma­tematycznego (Gimnazjum Realne) kończy we Lwowie, gdzie w 1921 r. uzyskuje maturę. W tymże roku rozpo­czyna wyższe studia na Wy­dziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej. Już od pierwszych lat studiów inte­resuje się głównie budową sa­molotów, a wszystkie intere­sujące wiadomości zdobywa na własną rękę, gdyż w owym czasie na Politechnice Lwowskiej tego kierunku studiów nie było. Jako student podjął w 1924 r. pracę asystencką w Katedrze Mechaniki uczelni. Równocześnie działał w Związku Awiatycznym Studentów Politechniki Lwowskiej, gdzie był kilku­letnim jego przewodniczącym. Politechnikę Lwowską ukończył w 1926 r. z dyplomem inżyniera mechanika, następnie przedłużył sobie jeszcze na rok pracę asystencką w Katedrze Me­chaniki Technicznej prof. H. T. Hubera. Dla pogłębienia wiedzy z dziedziny lotnictwa wyjechał w 1927 r. do Akwizgranu, gdzie podjął studia w Instytucie Aerodynamicznym tamtejszej politechniki. Jednocześnie utrzymywał kontakty z prof. Czesławem Witoszyńskim, kierownikiem Instytutu Aerodynamicznego w Warszawie. Studia w Akwizgranie ukończył w 1929 r. zdobyciem stopnia doktora nauk technicznych.

Dzięki poparciu LOPP i uzyskaniu specjalnego stypen­dium, w 1927 r. wyjechał na uzupełniające studia w za­kresie lotnictwa na Politech­nikę w Akwizgranie. Tam pod kierunkiem prof. Th. V. Karmana pisze pracę doktorską z dziedziny aerodynamiki, na podstawie której uzyskuje w 1929 r. stopień naukowy dok­tora nauk technicznych.

W Państwowych Zakładach Lotniczych w Warszawie roz­poczyna pracę już w 1928 r. w czasie półrocznej przerwy w studiach. W PZL zatrudniony był aż do wybuchu wojny we wrześniu 1939 r.  Zastosował praktycznie zdobytą wiedzę, angażując się w pracę przy konstrukcji samolotów. Należał w latach 1930-tych do najbardziej znanych konstruktorów lotniczych o dużym dorobku twórczym. W 1929 r. PZL zorganizowały w Paryżu gru­pę konstruktorską do opracowania konstrukcji pasażer­skiego samolotu PZL-4 wg ogólnego projektu inż. Zygmunt Brunera, który pracował wów­czas w Zakładach Lotniczych Bernard. W pracach tej gru­py zaraz po ukończeniu stu­diów w Akwizgranie wziął również udział dr Franciszek Misztal.

Po ukończeniu budowy pro­totypu PZL-4 w 1931 r. opra­cowywał wraz z inż. Jerzym Dą­browskim konstrukcję samolotu PZL-19, a następnie PZL-26, przeznaczonych do wzięcia udziału w Challenge w 1932 r. i 1934. Franciszek Misztal wspólnie z inż. Stanisławem Praussem zaprojektowali samolot rozpoznawczo-bombowy PZL-23 ”Karaś”. Jako główny konstruktor opracował prototyp dwusilnikowego samolotu myśliwskiego PZL-38 ”Wilk” i jego następcy PZL-48 ”Lampart”, który nie został oblatany ze względu na wybuch wojny. Wiosną 1939 r. wykonał projekt wstępny dalszego rozwinięcia myśliwca dwusilnikowego PZL-54 ”Ryś”. Konsultował także i częściowo kierował opracowaniem samolotu treningowego PWS-33 ”Wyżeł”.

Zaprojektował i opatentował keson z blachy falistej, czym przyczynił się w znacznym stopniu do rozwoju w polskim przemyśle lotniczym metalowych konstrukcji powłokowych. Kesony te znalazły zastosowanie w samolotach: PZL-19, PZL-23 ”Karaś”, PZL-26, PZL-37 ”Łoś”, PZL-38 ”Wilk”, PZL-46 ”Sum”, PZL-48 ”Lampart”, PZL-50 ”Jastrząb”. Równolegle z pracą konstruktorską prowa­dzi szerokie badania doświad­czalne nad konstrukcjami po­włokowymi, przyczyniając się w znacznym stopniu do sze­rokiego ich wprowadzania (powłoka będąca dotychczas głównie elementem kształtu­jącym i tworzącym po­wierzchnię zewnętrzną samo­lotu stała sie obecnie rów­nocześnie głównym elemen­tem przenoszącym obciąże­nia).

W związku z pracami kon­strukcyjnymi prowadzi rów­nież prace doświadczalno- badawcze w Instytucie Aerody­namicznym i w Instytucie Technicznym Lotnictwa. Prowadził również działalność pedagogiczną, naukową i społeczną. W Szkole Inżynierskiej im. Wawelberga i Rotwanda w Warszawie wykładał mechanikę (1932-1933), w Grupie Technicznej Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Warszawie budowę samolotów (1937-1939). Społecznie pracował jako członek Zarządu Związku Polskich Inżynierów Lotniczych. Oprócz pracy doktorskiej napisał następujące prace naukowe: Przewietrzanie tunelu warszawskiego Dworca Śródmieście (1929- 1930), O wytrzymałości rur cienkościennych (1930 r.), Doświadczalne sprawdzenie teorii zginania belek prostych o przekrojach wiotkich (1931 r.), Sterowanie poprzeczne samolotem za pomocą klapek odchylających (1934 r.), Pomiar i analiza naprężeń i odkształceń kesonowej konstrukcji skrzydła z blachy falistej (1938 r.).

W okresie okupacji Franciszek Misztal przebywał w kraju. Wykładał m.in. mechanikę w Szkole Inżynierskiej im. Wawelberga i Rotwanda w Warszawie (1940-1944). Po wyzwoleniu wziął czynny udział w odbudowie lotnictwa polskiego. Rozpoczął od pracy w PLL ”Lot”, gdzie był kierownikiem działu technicznego (1945-1946). Równocześnie zaangażował się w odbudowę przemysłu lotniczego poprzez udział w komisjach opracowujących plany prac konstrukcyjnych. Do przemysłu lotniczego przeszedł w 1946 r., objął stanowisko dyrektora Centralnego Studium Samolotów w Warszawie na Okęciu, którego był organizatorem. Potrafił skupić wokół siebie przedwojennych konstruktorów i techniczna kadrę lotniczą, która stanowiła pierwszą grupę pracowników wytwórni. W CSS zaprojektowano pod jego kierunkiem samoloty szkolne CSS-10A, CSS-10C, CSS-11 i samolot komunikacyjny CSS-12.

W pierwszych latach powojennych Franciszek Misztal prowadził rozległą działalność na wielu odcinkach odradzającego się i odbudowywanego lotnictwa polskiego. Znajdował się wszędzie tam, gdzie był potrzebny. W 1945 r. brał udział w reaktywowaniu Aeroklubu Warszawskiego. Współpracował przy organizowaniu uczelni lotniczych, z którymi związał się najsilniej. Już w 1945 r. rozpoczął wykłady z budowy samolotów na Oddziale Lotniczym Wydziału Mechanicznego Szkoły Inżynierskiej im. Wawelberga i Rotwanda, które prowadził do 1951 r. W październiku 1947 r. powołany został na zastępcę profesora na Politechnice Warszawskiej, biorąc czynny udział w organizowaniu studiów lotniczych. W marcu 1948 r. nadano mu tytuł profesora nadzwyczajnego. W tym też czasie brał udział w reaktywowaniu czasopisma Technika Lotnicza wchodząc w skład jego redakcji. W 1950 r. Franciszek Misztal odsunięty został od pracy w przemyśle lotniczym. Skoncentrował się całkowicie na działalności pedagogicznej i naukowej, cały swój czas poświęcał uczelni. W 1951 r. zorganizował i przez wiele lat kierował Katedrą Budowy Samolotów Politechniki Warszawskiej, a po reorganizacji został kierownikiem Zakładu, pozostając na tym stanowisku do 1970 r., w którym przeszedł na emeryturę. W latach 1954-1956 był także dziekanem Wydziału Lotniczego Politechniki. Społecznie pełnił również funkcję przewodniczącego Sekcji Lotniczej Zarządu Głównego SIMP (1953-1955). W tym też czasie opublikował kilka prac w czasopismach naukowych.

Po 1955 r. powrócił do pracy w przemyśle lotniczym. Kierował biurem konstrukcyjnym w Instytucie Lotnictwa, w którym powstały dwa niezrealizowane projekty samolotów pasażersko-transportowych FM-11 i FM-12. Następnie, wspólnie z prof. Leszkiem Dulębą, zaprojektował samoloty komunikacyjne MD-12/2s i MD-12 (początkowo oznaczony MD-12/4s-bis). W 1956 r. mianowany został profesorem zwyczajnym. Był to rok niezwykłych przemian w lotnictwie polskim. Prof. Misztal angażował się społecznie w pracach Lotniczej Komisji Historycznej Aeroklubu PRL, przy reaktywowaniu sportu balonowego i organizowaniu Klubu Seniorów Lotnictwa. Równocześnie związał się z działalnością Polskiej Akademii Nauk, pracował w Wydziale Budowy Maszyn. W 1958 r. powołany został na członka korespondenta PAN. Od 1957 r. pracował w Ośrodku Konstrukcji Lotniczych Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego-Okęcie, będąc w latach następnych doradcą w biurze konstrukcyjnym tej wytwórni.

W latach 1960-1965 był sekretarzem Wydziału IV Nauk Technicznych Polskiej Akademii Nauk, pełniąc równocześnie funkcje członka Prezydium PAN (1960-1972). Potem został zastępcą sekretarza naukowego PAN (1966-1968). W 1964 r. powołano go na członka rzeczywistego PAN. Od tego roku był też członkiem Rady czasopisma Archiwum Budowy Maszyn, a potem w 1972 r. kierownikiem redakcji. Od 1973 r. kierował Wszechnicą PAN. Był także członkiem szeregu krajowych i zagranicznych towarzystw i organizacji naukowych.

Mimo przejścia na emeryturę (1970) utrzymywał wciąż żywy kontakt z Instytutem Techniki Lotniczej i Hydroaerodynamiki Wydziału Mechanicznego Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej. Nadal prowadził wykłady i konsultacje, uczestniczył w badaniach naukowych prowadzonych na uczelni. Brał m.in. udział w pracach nad zastosowaniem laminatów w konstrukcjach szybowcowych i utrzymywał współpracę z Szybowcowymi Zakładami Doświadczalnymi w Bielsku-Białej. Franciszek Misztal był żarliwym rzecznikiem rozwoju przemysłu lotniczego w Polsce, uparcie walczył o możność samodzielnego konstruowania po wojnie w kraju samolotów szkolno-sportowych i małych komunikacyjnych. Był laureatem Nagrody Państwowej. Za wybitne zasługi w działalności konstruktorskiej, pedagogicznej i naukowej odznaczony został Orderem Sztandaru Pracy I i II klasy, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski oraz wieloma innymi odznaczeniami państwowymi, resortowymi, organizacji naukowych i społecznych.

Zmarł w Warszawie 9.06.1981 r., w wieku 80 lat.

Konstrukcje:
PZL-10, 1931, projekt samolotu bombowego.
PZL-14, 1931, projekt samolotu turystycznego i zawodniczego.
PZL-19, 1932, samolot turystyczny, zawodniczy.
PZL-23 ”Karaś”, 1934, samolot rozpoznawczo-bombowy.
PZL-26, 1934, samolot turystyczny, zawodniczy.
PZL-38 ”Wilk”, 1938, samolot myśliwski, bombowy, szturmowy i rozpoznawczy.
PWS-33 ”Wyżeł”, 1938, samolot treningowy.
PZL-48 ”Lampart”, 1939, projekt samolotu myśliwskiego i bombowego.
PZL-54 ”Ryś”, 1939, projekt samolotu myśliwskiego i bombowego.
CSS-10, 1948, samolot szkolny.
FM-11, 1954, projekt samolotu pasażersko-transportowego.
FM-12, 1954, projekt samolotu pasażersko-transportowego.
FM-13, 1954, projekt samolotu myśliwskiego.
MD-12/2s, 1956, projekt samolotu pasażersko- transportowego.
PZL MD-12, 1959, samolot pasażerski, fotogrametryczny.

Źródło:

[1] Glass Andrzej ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[2] Morgała Andrzej "Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[3] Glass Andrzej ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[4] Glass Andrzej ”Samoloty PZL 1928-1978”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1980.
[5] Konieczny Jerzy R., Malinowski Tadeusz ”Mała encyklopedia lotników polskich. Tomik II”. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1988.
[6] Glass A. "Projekty poprzedzające samolot pasażerski MD-12". Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 3/1983.
[7] (G.R.) "Franciszek Misztal". Skrzydlata Polska nr 14/1963.
blog comments powered by Disqus