Aérospatiale SA 341 / SA 342 "Gazelle", 1973

Śmigłowiec wielozadaniowy. Francja/ Wielka Brytania.
Śmigłowiec wielozadaniowy Aérospatiale SA 342M "Gazelle" w barwach lotnictwa Armii Francuskiej. (Źródło: Eric Gaba via "Wikimedia Commons").

Śmigłowiec SA 341 "Gazelle" został opracowany w firmie Sud Aviation w odpowiedzi na zamówienie Armii Francuskiej na lekki śmigłowiec obserwacyjny. Wymagania francuskich wojsk lądowych zostały sprecyzowane w 1965 r. Projekt, noszący nazwę X 300, został opracowany w połowie lat 1960- tych. Wkrótce oznaczenie zostało zmienione na SA 340. Efekt końcowy projektu wykazywał duże podobieństwo do SA 318 "Alouette II". Wykorzystano ten sam zespól napędowy "Astazou II"" oraz układ przeniesienia napę­du. W odróżnieniu od "Alouette II", kadłub nowego śmigłowca stanowił zamkniętą konstrukcje, mieścił dwóch pilotów na fotelach obok siebie. Zastosowano trójłopatowy wirnik opracowany przez niemiecką firmę Bölkow. Pierwszy prototyp SA 340.001 został oblatany 7.04.1967 r. Prototyp był napędzany silnikiem "Astazou IIN2" o mocy 441 kW (600 KM). Drugi egzemplarz wykonał pierwszy lot 12.04.1968 r. Zastosowano na mim nowatorskie rozwiązanie śmigła ogonowego- otunelowany trzynastołopatowy wentylator (nazwany fenestronem).

Projekt SA 340 wzbudził zainteresowa­nie Wielkiej Brytanii. Francuska Sud Aviation zawarła 2.04.1968 r. umowę z brytyjską firmą Westland Helicopters o wspólnym opracowaniu konstrukcji, a w przyszłości o wspólnej pro­dukcji śmigłowca. W 1968 r. została wykonana seria przedprodukcyjna 4 śmigłowców SA 341 "Gazelle" (pierwszy wystartował 2.08.1968 r.), z których trzeci był wyposażony zgodnie z zamówie­niem British Army. W lipcu 1969 r. zdecydowano o nadaniu nowej konstrukcji nazwy "Gazelle". Egzemplarz dla British Army został zmonto­wany pierwotnie we Francji, później zdemontowany i ponownie zmontowany w zakładach Westland w Wielkiej Brytanii. Otrzymał oznaczenie "Gazelle" AH.1. Pierwszy lot te­go śmigłowca odbył się 28.04.1970 r.

W dniu 1.01.1970 r. doszło do fuzji zakładów Sud Aviation z Nord Aviation. Nowopowstałe przedsiębiorstwo przyjęło nazwę Aérospatiale.

Na zmodyfikowanym pierwszym prototypie SA 341 w dniach 13 i 14.05.1971 r. pilot Denis Prost ustanowił trzy światowe rekordy FAI w klasie E-1C: prędkość w locie po prostej na dystansie 3 km z wynikiem 310 km/h, prędkość na dystansie 15/25 km - 312 km/h i prędkość w locie po obwodzie zamkniętym 100 km - 296 km/h.

Pierwszy seryjny śmigłowiec "Gazelle" (noszący oznaczenie SA 341.1001), zbudowany we Francji, został oblatany 6.08.1971 r. W odróż­nieniu od prototypu posiadał wydłużoną kabinę, powiększone usterzenie ogonowe i silnik "Astazou IIIA" o większej mocy. Pierwszy seryjny śmigłowiec "Gazelle" zbudowany w firmie Westland wystartował do pierwszego lotu 31.01.1972 r.

Wersje rozwojowe:
- SA 341B "Gazelle" AH.1- wersja produkowana dla brytyjskiej Army Air Corps, silnik "Astazou IIIN2", reflektor poszukiwawczy Nightsun, radar Decca Dop­pler 80, automatyczne wyświetlanie mapy. Pierwszy lot prototypu (we Francji) 28.04.1968 r. Pierwszy egzemplarz zbudowany w firmie We­stland został oblatany 31.01.1972 r. i wszedł do eksploatacji 6.07.1974 r. Dostawy trwały od sierpnia 1972 do czerwca 1984 r. Łączne wyprodukowano 158 (wg [4]- 212) egz.,
- SA 341C "Gazelle" HT.2- wersja treningowa produkowana dla Fleet Air Arms, silnik "Astazou IIIN". Były wyposażone w podwójny układ sterowniczy, system wspomagania stabilizacji oraz (opcjonalnie) w lekką tre­ningową wciągarkę o udźwigu 120 kg. Pierwszy egzem­plarz tej wersji oblatano 6.06.1972 r., a do służby w 706. Dywizjonie FAA wprowadzono je 10.12.1974 r. Zbudowano 30 (wg [4]- 36) egz.,
- SA 341D "Gazelle" HT.3- wersja treningowa i łączni­kowa produkowana dla Royal Air Force, silnik "Astazou IIIN".  Wyposażenie identyczne jak w wersji HT.2 (za wyj. wciągarki), zabudowano flary Schermuly. Zbudowano 14 (wg [4]- 34) egz., z których pierwszy wszedł do eksploatacji w Central Flying School 16.06.1973 r.,
- SA 341E "Gazelle" HCC.4- luksusowa salonka VIP dla Royal Air Force. Silnik "Astazou IIIN". Z 4 egz. tylko jeden był wyprodukowany od podstaw, 3 pozostałe przebudo­wano z wersji HT.3 (wg innych źródeł- zbudowano tylko prototyp),
- SA 341F "Gazelle"- podstawowa wersja produkowana dla armii francuskiej, wyposażona w silnik "Astazou IIIC". Obok wariantu łącznikowo- obserwacyjnego powstały też warianty z uzbrojeniem: eskortowy SA 341F "Gazelle Canon" z działkiem GIAT M.621 kal. 20 mm zabudowanym na lawecie z prawej strony kadłuba. Wariant SA 341F "Gazelle Celtic" przeznaczony do zwalczania celów powietrznych z 4 samonaprowadzającymi się termicznie pociskami powietrze- powietrze "Mistral AATCP". Zbudowano łącznie 166 (wg [4]- 170) egz. Pierwszy z nich dostarczono użyt­kownikowi w początkach 1973 r.,
- SA 341G "Gazelle"- wersja cywilna śmi­głowca z powiększonym wnętrzem kabiny, co uzyskano przez cofnięcie tylnej ściany. Wyposażona w silnik "Astazou IIIA" o mocy 434 kW (590 KM). Otrzymała certyfikat francuski 7.06.1972 r., amerykański FAA zaś-18.09.1972 r. Była ona pierwszym śmigłowcem cywilnym certyfikowanym w USA do lotów w warunkach według wskazań przyrządów pokładowych IFR z jednym pilotem. Dla zmniejszenia obciążenia została wyposażona w nowo­czesnego autopilota firmy Honeywell,
- SA 341H "Gazelle"- wojskowa wersja eks­portowa wyposażona w silnik "Astazou IIIB". Wersja ta stała się bazą dla licencyjnej produkcji przez zakłady SOKO w Jugosławii. Umowę licencyjną podpisano 1.10.1971 r. Ogółem zbudowano 112 eg­z. tej wersji,
- SA 341M-  na 40 francuskich śmigłowcach SA 34F zostały zamontowane przykadłubowe wysięgniki przystosowane do przenoszenia 4 pocisków przeciwpancernych Euromissile HOT. Nad kabiną zamontowano system celowniczy SFIM APX M34 (zastąpiony później nowszym M397),
- SA 349Z- w 1972 r. pierwszy prototyp SA 340 nr 001 przebudo­wano na doświadczalny śmigłowiec SA 349Z z dodatkowymi skrzydłami. Miały one odciążać wirnik nośny i pozwolić na uzyskanie dużych prędkości w locie poziomym. Ekspery­menty te pozwoliły określić charakterystyki prędkościowe wiropłata w takiej konfiguracji, lecz zbadanych rozwiązań nie wprowadzono w żadnych śmigłowcach seryjnych.

Prototyp SA 341 nr 02 służył w Aérospatiale do prób nowych silników zakła­dów Turbomeca, a 7.12.1974 r. odbył pierwszy lot z sil­nikiem "Arriel" o mocy 478 kW (650 KM), wykorzystywanym później do napędu Aérospatiale SA 365 "Dauphin 2" i Aérospatiale AS 350 "Écureuil". W 1976 r. został przebudowany na śmigłowiec uskrzydlony. Napędzany był nowym silnikiem "Astazou XIV", otrzymał także nowoczesną głowicę wirnika głównego Triflex, w której tradycyjne łożyska zastąpiono kształtkami z tworzywa elastomerowego. Pozwo­liło to na redukcję masy własnej głowicy do 50 kg i liczby czę­ści składowych do 50. Wariant ten oznaczono SA 349A i obla­tano 20.01.1977 r. Także i ten program nie wpłynął na zmianę konfiguracji śmigłowców użytkowych.

W drugiej połowie lat 1970- tych śmigłowiec został gruntownie zmodyfikowany. Do budowy kolejnych wersji zastosowano nowe materiały i technologię. Wzmocniono konstrukcję kadłuba i zabudowano nowe silniki rodziny "Astazou" o podwyższonej mocy. Były one produkowane od 1977 r. w następujących wersjach:
- SA 342J "Gazelle"- wersja cywilna wyposażona w silnik "Astazou XIV" o mocy 649 kW (882,5 KM), otrzymał zmodernizowany otunelowany wentylator ogonowy. Śmigłowiec posiadał podwyższoną masę startową. Śmigłowiec uzyskał certyfikat 24.04.1976 r., a dostawy rozpoczęły się w 1977 r.,
- SA 342K "Gazelle"- wojskowa wersja eks­portowa przeznaczona dla rejonów tropi­kalnych i pustynnych, silnik "Astazou XIVH" o mocy 649 kW (882,5 KM) z bezwładnościowym filtrem powietrza do silnika. Pierwszy z egzemplarzy został oblatany 11.05.1973 r., a pierwszym odbiorcą był Kuwejt,
- SA 342L "Gazelle"- wojskowa wersja eksportowa, odpowiednik śmigłowca SA 342J wyposażony w silnik "Astazou XIV" o mocy 649 kW (882,5 KM). Przystosowany do przenoszenia szerokiego wachlarza uzbrojenia i wyposażenia, w skład którego mogło wchodzić 6 przeciwpancernych po­cisków Euromissile HOT,
- SA-342LE "Gazelle"- wersja wojskowa produkowana w Egipcie w firmie Arab British Helicopter Company. Licencja oraz linia produkcyjna została zakupiona w firmie Westland,
- SA 342M "Gazelle"- francuska wersja przeciwpancerna wyposażona w stabilizowany celownik SFIM APX M397 oraz pociski Eu­romissile HOT. Jeden egzem­plarz wyposażono doświadczalnie w opuszczaną lawetę Emerson Mini TAT z obrotowym działkiem, zamontowaną pod środkową częścią kadłuba.
- SA-342M Viviane- wariant śmigłowca SA 342M uzbrojony w pociski HOT (4 lub 6 szt.). W miejsce celowników M397 zainstalowano nowsze SFIM Viviane. Składają się one z kamery telewizyjnej, systemu FLIR oraz, dalmierza laserowego. Viviane pozwala odnajdywać cele, a następnie niszczyć je w każdych warunkach pogodowych w dzień i w nocy. System ten może również służyć do podświetlania celów (efektywny zasięg lasera wynosi 10 km),
- SA-342M ATAM- wariant śmigłowca SA 342M przeznaczony jest do zwalczania śmigłowców oraz samolotów transportowych przeciwnika. W tym celu śmigłowiec uzbrojono w 4 pociski "Mistral" oraz system celowniczy T-2000. Ponadto wszystkie SA 342M wyposażono w autopilota firmy SFIM oraz systemy nawigacyjne Crouzet Nadir i Decca Doppler 80,
- SA 342M1- zmodernizowana wersja SA 342M, z now­szymi łopatami wirnika ze śmigłowców rodziny "Ecureuil".

1.01.1992 r. śmigłowcowy dział niemieckiego narodowego giganta DaimlerChrysler Aerospace AG (DASA) połączył się ze swoim odpowiednikiem z francuskiej Aérospatiale tworząc grupę Eurocopter- jeden z najwięk­szych producentów wiropłatów na świecie (od 1.01.2014 r. koncern funkcjonuje pod marką Airbus Helicopters). Śmigłowiec "Gazelle" pozostawał w produkcji do 1996 ., niekiedy używano zaktu­alizowanego oznaczenia AS 342.

Łącznie wyprodukowano 1269 egz., w tym 281 w zakładach Westland. Większość trafiła do użytkowników wojskowych względnie do służb publicznych. Natomiast zainteresowanie tym modelem na rynku cywilnym było mniejsze, niż oczekiwano.

W XXI wieku powstał szereg projektów modernizacji śmigłowców "Gazelle" głównie na potrzeby użytkowników wojskowych:
- Aerotec Group- francuska firma oferowała pakiet modyfikacji obejmujący dostosowanie do lotów w goglach NVG, zastą­pienie części przyrządów analogowych wyświetlaczami trójwymiarowymi, dodatkowe opancerzenie kabiny załogi i nowoczesne systemy uzbrojenia. W 2013 r. zainteresowanie taką modernizacją swoich śmigłowców wyraził Egipt,
- QinetiQ- brytyjska firma opracowała system sterowania głosowego funkcjami śmigłowca DVI (Direct Voice Imput). Wreszcie jesienią 2011 r. ta sama firma we współpracy z amerykańskim koncernem Northrop Grumman zaofero­wała przebudowę sprawnych wycofywanych egzemplarzy na bezzałogowe śmigłowce morskie, z wykorzystaniem sys­temów opracowanych dla analogicznej konstrukcji dla US Navy MQ-8 "Fire Scout".

W Wielkiej Brytanii śmigłowce "Gazelle", jako jedyny typ śmigłowca w historii, były użytkowane przez wszystkie trzy rodzaje służb: Royal Air Force (wojska lotnicze), Fleet Air Arm i Royal Marines (lotnictwo morskie i piechotę morską) oraz Army Air Corps (lotnictwo wojsk lądowych). W każdym z tych rodzajów wojsk używane były w roli śmigłowców szkolnych. Ostatnie "Gazelle" HT.3 RAF latały jeszcze w 2015 r., podczas gdy FAA wycofała swoje HT.2 w 2010 r. Army Air Corps otrzymała śmigłowce "Gazelle" AH.1, które służyły jako śmigłowce rozpo­znawcze i łącznikowe.

Śmigłowce te służyły do patrolowania zapalnych obszarów naszego kontynentu, pełniąc zadania na pograni­czu działań militarnych i policyjnych. Eskadry "Gazelle" stacjo­nowały np. w Berlinie Zachodnim (do 1990 r.), czy w Irlandii Północnej (od 1969 r.). Na tym właśnie wewnętrznym teatrze działań jeden śmigło­wiec został zestrzelony ogniem z ziemi przez oddział IRA 17.02.1978 r. Poza Europą "Gazelle" chroniły granicę terytorium Hongkongu (1974- 1975) oraz wspierały brytyjski garnizon w Belize, który zapew­niał ochronę przed agresywnymi ambicjami rządu sąsiedniej Gwatemali (od lat 1970- tych do 1994 r.). Swój chrzest bojowy śmigłowce "Gazelle" Armii i Piechoty Morskiej przeszły podczas wojny o Falklandy (kwiecień- czerwiec 1982 r.) walcząc przeciwko siłom argentyńskim, które zajęły archipelag kilka tygodni wcześniej. "Gazelle" weszły do akcji od pierwszej chwili walk, osłaniając ataki Royal Marines na Fanning Head i San Carlos 21.05.1982 r. Tego dnia utracono dwie "Gazelle". Spowodowało to prze­sunięcie tych śmigłowców do zadań pomocniczych. Piloci AAC przewozili żołnierzy i ładunki, ewakuowali rannych, a nawet rozpoznawali sytuację na polu walki. Do końca walk Brytyjczycy stracili jeszcze jedną Gazelle zestrzeloną omył­kowo 6.06.1982 r. pociskiem "Sea Dart" wystrzelonym z niszczyciela HMS Cardiff. Kolejnym konfliktem z udziałem brytyjskich Gazelle była I wojna w Zatoce Perskiej w latach 1990- 1991. Łącznie walczyło 20 śmigłowców z No.4 Aviation Regiment AAC, które wskazywały cele dla artylerii oraz wykonywały zadania rozpoznaw­cze i koordynujące. Doświadczenie załóg i zwrotność śmigłowców pozwoliły im uniknąć strat od ognia przeciwlotniczego. W kolejnych latach "Gazelle" z AAC sprawdziły się pod­czas operacji na Bałkanach (Operation Grapple, lata 1993- 2003), w Bośni i Hercegowinie (Operation Joint Endeavour, 1996 r.) w Kosowie (Operation Guardian, 1999 r.), Sierra Leone (Ope­ration Barras, 2000 r.)t Afganistanie (Operation Fingal, 2002 r. i Operation Herrick, lata 2006- 2014) oraz w Iraku (Operation Telic, lata 2003- 2008). Lotnictwo wojsk lądo­wych planowało początkowo wycofanie tego typu w 2012 ., jednak zdecydowano się na przedłużenie eksplo­atacji do 2025 r. W 2016 r. AAC miało na stanie jeszcze 34 "Gazelle".

Lotnictwo armii francuskiej (Aviation Légère de l’Armée de Terre- ALAT) otrzymało ponad 350 śmigłowców "Gazelle". Używane były wersje szkolne oraz bojowe: SA 341M- przeciwpancerna, z 4 ppk HOT i celownikiem M334, SA 341F Canon- eskortowa z działkiem GIAT M.621 kal. 20 mm, SA 341F- rozpoznawczo- łącznikowa z peryskopem obserwacyjnym SFIM Athos, SA 342M- zmodernizowana przeciwpancerna, uzbrojona w 4 ppk HOT i z głowicą optoelektroniczną Viviane oraz SA 342L1 lub SA 342Ma Gazelle Mistral do zwalczania celów powietrz­nych, uzbrojona w pociski Matra "Mistral". W opera­cjach powietrzno- lądowych wykonywały zadania rozpoznawczo- obserwacyjne, wsparcia ogniowego oddziałów naziemnych, a w szczególności- niszczenia czołgów i wozów bojowych oraz zwalczania niektórych kategorii statków powietrznych (zwłaszcza śmigłowców i bezzałogowych apa­ratów latających). Od 2005 r. zadania zwalczania broni pancernej, wsparcia ogniowego oraz eskorty śmigłowców transportowych są stopniowo przejmowane przez wyspecjalizowane śmigłowce szturmowe Eurocopter EC.635 "Tiger". W 2015 r. w linii było 81 uzbrojonych śmigłowców "Gazelle". Planowano, że pozostaną one w służbie aż do 2030 r.

Śmigłowce "Gazelle" można było spotkać w wielu zapal­nych miejscach: np. służyły do ochrony cudzoziemców w ogarniętym wewnętrznymi walkami Liba­nie w 1984 r., wspierały Czad przeciwko inwazji libijskiej, brały udział w tłumieniu wojny domowej w Dżibuti (1991- 1992), w interwencjach na Bałkanach w ostatniej dekadzie XX wieku, w Somali (1993 r.), Rwandzie{1994 r.), Republice Wybrzeża Kości Słoniowej (2002 r. i kwiecień 2011 r.) oraz w ramach operacji Unii Europejskiej w Czadzie i Republice Środkowoafrykańskiej (od 2007 r.). Do największych należała z kolei Operation Daguet, jak nazwano francuską część działań podczas I wojny w Zatoce Perskiej. W działaniach zbroj­nych wykorzystano je zarówno do rozpoznania i wskazywa­nia celów, jak też niszczenia irackiej broni pancernej, wreszcie do bezpośredniego wsparcia oddziałów naziemnych ogniem działek. W walkach utracono dwie "Gazelle", w tym jedną trafioną przez nieprzyjacielską OPL. a drugą- w wypadku. Później przeszły do operacji humanitarnej Libage na północy Iraku, mającej na celu pomoc ludności kurdyjskiej atakowanej przez rządowe siły irackie. Od 2002 r. wchodziły w skład sił fran­cuskich w Afganistanie, gdzie wykonywały zadania wsparcia ogniowego. Podobnie było latem 2011 r. podczas operacji Unified Protector w Libii, gdzie śmigłowce operowały z pokła­dów okrętów oraz w trwającej od stycznia 2013 r. antyterro­rystycznej operacji Serval w Mali.

Śmigłowce "Gazelle" były eksportowane i znalazły się na wyposażeniu sił zbrojnych:
- Angoli,
- Bośni i Hercegowiny- po rozpadzie Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii w 1991 r. Siły Zbrojne Bośni i Hercegowiny przejęły pewną liczbę (kilkanaście ?) śmigłowców "Gazelle". Śmigłowce te wielokrotnie brały udział w walkach z siłami serbskimi,
- Burundi,
- ChRL,
- Cypru,
- Czarnogóry- na początku XXI wieku Siły Zbrojne Czarnogóry posiadały na uzbrojeniu prawdopodobnie kilkanaście śmigłowców "Gazelle",
- Egiptu- w połowie lat 1970- tych kraj ten zakupił licencję na produkcję "Gazelle". W marcu 1978 r. utworzono w tym celu Arab- British Helicopter Company (ABHCO). Zakłady otrzymały dawną linię produkcyjną Westland z zakładów Weston-super-Mare. Produkowana wersja otrzymała oznaczenie SA 342LE. Jednocześnie firma British- Arab Engine Company podjęła licencyjną produkcję silników "Astazou". Pierwszy z serii 30 egipskich śmigłowców został dostarczony użytkownikowi w grudniu 1983 r. Wojska Egiptu używały niezwykłą wersję ok. 12 śmigłowców uzbrojono we francuskie pociski przeciwokrętowe AS-12 kierowane przewodowo,
- Ekwadoru- brały udział w konflikcie z Peru o graniczne terytorium Cenepa w 1995 r.,
- Gabonu,
- Gwinei,
- Iraku- śmigłowce z rodziny SA 341/ SA 342 były wykorzystywane przez siły zbrojne Iraku podczas wojny z Islamską Republiką Iranu (1980- 1988). Irackie "Gazelle" toczyły pojedynki powietrzne z irańskim śmigłowcami Bell AH-1 "Sea Cobra",
- Irlandii,
- Jordanii,
- Jugosławii (Serbii)- zakłady SOKO Vazduhoplovna Industrija na mocy umowy z 1.10.1971 r. produkowały wersję SA 341H. Pierwszych 21 maszyn (wg innych źródeł- tylko 6) zmontowano w latach 1973- 1974 z części dostarczonych z Francji. Produk­cja własna ruszyła na przełomie lat 1977 / 1978, wyprodukowano kolejnych 100 śmigłowców. Część z nich uzbrojono w ppk 9M14M "Malutka-M". a później także 9M32 "Strieła-2M". Od 1982 r. do produkcji weszła nowocześniejsza wersja SA 342L, wytwarzanie której po ukończeniu 63 śmigłowców przerwał w 1992 r. wybuch wojny bałkańskiej. Wojska Jugosławii stosowały własny system oznaczeń. Wersja SA 341H to wielozadaniowa SOKO HO-42, rozpoznawcza uzbrojona HI-42 Hera. uzbrojona przeciwpancerna HN-42M Gama, do ewakuacji medycznej HS-42. Wersja wielozadaniowa pro­dukowana na bazie modelu SA 342L otrzymała oznaczenie SOKO HO-45, uzbrojona zaś- HN-45M Gama 2. Ich użytkownikiem było Jugosłowiańskie Lotnictwo Wojskowe i Obrona Prze­ciwlotnicza, które miało na stanie 163 egz. Po rozpadzie Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii w 1991 r. znaczna część jej terytorium pogrążyła się w krwawej i przewlekłej wojnie. Większość śmigłowców zatrzymała federacja Serbii i Czarnogóry, początkowo używająca nadal nazwy Jugosła­wia. Linię montażową śmigłowców próbowano przenieść z bośniackiego Mostaru do zakładów UTVA. ale produkcji już nigdy nie wznowiono.  Po raz pierwszy "Gazelle" użyto podczas tzw. wojny dziesięciodnio­wej o niepodległość Słowenii latem 1991 r., przy czym jeden z HO-42 należących do sił Federacji został zestrzelony 25.06.1991 r. W kolejnych latach Gazelle były używane przez siły Serbii. Czarnogóry, Bośni i Hercegowiny oraz nieuznanej przez społeczność międzynarodową Republiki Serb­skiej Krajiny oderwanej od terytorium Chorwacji w latach 1991- 1995. Śmigłowce te wielokrotnie brały udział w lokalnych wojnach wstrząsających terytorium byłej Jugosławii przez całą ostatnią dekadę XX wieku. Na początku XXI wieku podstawowym użytkownikiem "Gazelle" na Bał­kanach były Serbskie Siły Powietrzne oraz Serbska Poli­cja,
- Kamerunu,
- Kataru,
- Kenii,
- Kuwejtu- śmigłowce "Gazelle" były wykorzystywane przez siły zbrojne Wol­nego Kuwejtu podczas I woj­ny w Zatoce Perskiej (1991 r.).
- Libanu- używane były podczas walk w finalnej fazie wojny domowej (1984- 1990) i w działa­niach przeciwko ekstremistycznym organizacjom islamskim w 2007 r.,
- Libii,
- Maroka- walczyły przeciwko zbrojnym ruchom niepodległościowym na Saharze Zachod­niej (ostatnie dwudziestolecie XX wieku),
- Nigerii,
- Nigru,
- Rwandy- walczyły w krwawej wojnie domowej w Rwandzie (1992- 1993),
- Senegalu,
- Serbii- patrz Jugosławii,
- Słowenii- 27.06.1991 r., podczas tzw. wojny dziesięciodnio­wej o niepodległość Słowenii, na śmigłowcu "Gazelle" ucie­kli do kraju dwaj słoweńscy piloci. Śmigłowiec został ukryty i nie wziął udziału w walkach,
- Syrii- używane były podczas walk przeciwko wojskom izraelskim interweniującym w Libanie (1982 r.) oraz podczas trwającej od 2011 r. wojny domowej. Syryjskie "Gazelle" toczyły pojedynki powietrzne z izraelskimi McDonnell Douglas MD 500,
- Tunezji,
- Zjednoczonych Emiratów Arabskich- śmigłowce "Gazelle" były wykorzystywane przez siły zbrojne ZEA podczas I woj­ny w Zatoce Perskiej (1991 r.)..

W Polsce.

Pod koniec 1997 r. delegacja z 49 Pułku Śmigłowców Bojowych z Pruszcza Gdańskiego złożyła wizytę we Francji w 1 Regiment d'Helicopters de Combat w bazie lotniczej Phalsbourg-Cedex. Polscy lotnicy zapoznali się ze sprzętem lotniczym, zabezpieczającym i ubezpieczającym. Wykonywano również wspólne loty śmigłowcami Aérospatiale SA 341 "Gazelle", zarówno w charakterze pasażerów jak i pilotów. Ponadto na ich pokładach polscy piloci uczestniczyli w taktycznych ćwiczeniach pułkowych. Polskim lotnikom umożliwiono również przetestowanie w warunkach nocnych nahełmowych gogli noktowizyjnych NVG (Night Vision Goggles).

Konstrukcja:
Pięciomiejscowy śmigłowiec zbudowany w konwencjonalnym układzie konstrukcyjnym. Konstrukcja metalowa.
Kabina zakryta.

Silnik- turbino­wy:
- SA 341-  Turbomeca "Astazou IIA" o mocy 440 kW (598 KM),
- SA 342-  Turbomeca "Astazou XIV" o mocy 649 kW (882,5 KM).

Dane techniczne SA 341G (wg [2]):
Średnica wirnika nośnego-10.5 m, długość całkowita- 11,97 m. wysokość- 3,15 m, powierzchnia koła wirnika nośnego- 86.5 m2.
Masa własna- 908 kg, masa startowa max-1800 kg.
Prędkość dopuszczalna na poziomie morza- 310 km/h, prędkość przelotowa max na poziomie morza- 264 km/h, prędkość ekono­miczna na poziomie morza- 233 km/h, wznoszenie max na poziomie morza- 540 m/min, pułap- 2850 m, pułap zawisu bez wpływu ziemi- 2000 m, zasięg max- 670 km.

Źródło:

[1] Bartosik S. "49. Pułk we Francji". Wiraże nr 15/1998.
[2] "Samoloty. Encyklopedia Lotnictwa". Wydawnictwo DeAgostini.
[3] Sałata D., Sałata K., Wrona A. "Uskrzydlone Gazelle". Aeroplan nr 4/2004.
[4] Rusiecki M. "50 lat śmigłowców Gazelle". Lotnictwo Aviation International nr 8/2018.
blog comments powered by Disqus