Mikojan MiG-29M/MiG-29K/MiG-33/MiG-35, 1986

Samolot myśliwski wielozadaniowy. ZSRR/Rosja.
Samolot myśliwski Mikojan MiG-29 (9.13) grupy akrobacyjnej Ukraińskie Sokoły. (Źródło: via ”Wikimedia Commons”).
W połowie lat 1980-tych, wraz z przyjęciem do uzbrojenia w ZSRR samolotów myśliwskich Mikojan MiG-29 i Suchoj Su-27, rozpoczęto poszukiwania koncepcji samolotu kolejnej, piątej generacji. Rozpoczęto program określony jako I-90 (istriebitiel, myśliwiec na lata dziewięćdziesiąte), inaczej MFI (mnogofunkcjonalnyj frontowej istriebitiel). Spośród projektów wstępnych przedstawionych przez kilka zespołów konstruktorskich wybrano do realizacji samolot zaproponowany przez Mikojan 1-42 (prototyp z tymczasowymi systemami nosi nazwę Mikojan 1-44). Z powodu trudności finansowych dwa prototypy Mikojan 1-44 dłuższy czas oczekiwały na pierwszy lot, zaplanowany początkowo na 1991 r. Z tego powodu przystąpiono do modernizacja użytkowanych myśliwców MiG-29 i Su-27. Dzięki wdrożeniu w ich konstrukcji wyników licznych badań teoretycznych i eksperymentalnych zdobytych przez kilkanaście lat pracy nad myśliwcem MFI powstały przejściowe samoloty myśliwskie MiG-33 i MiG-35, tworzące generację cztery i pół.

W 1984 r. radzieckie siły powietrzne postanowiły przejść od wyspecjalizowanych samolotów myśliwskich do samolotów wielozadaniowych, mogących atakować także cele naziemne. W wyniku tego OKB Mikojana zaczęło przerabiać czysto myśliwski MiG-29 w wielozadaniowy MiG-29M. Pierwszym pomysłem było podwieszenie pod samolotem kontenera zawierającego laserowo-telewizyjny system celowniczy Riabina do wykrywania, rozpoznawania i naprowadzania rakiet na cele naziemne, zwiększono też maksymalny udźwig uzbrojenia. W ten sposób powstał prototyp 9.14 (jeszcze bez wyposażenia), oblatany 13.02.1985 r. Próby prowadzono na dwóch egzemplarzach 9.14.

Użycie dodatkowego kontenera jest jednak rozwiązaniem nie wygodnym i szybko zrezygnowano z samolotu 9.14 na rzecz kolejnego, 9.15, inaczej MiG-29M. Pierwszy lot prototyp 9.15-1 wykonał 25.04.1986 r. Drugi prototyp MiG-29M (152) oblatano we wrześniu 1987 r. Samolot przeznaczono głównie do testów systemu uzbrojenia. Zanim nowy osprzęt pojawił się na tym egzemplarzu, testowano go na specjalnie powstałej w tym celu eksperymentalnej wersji 9.16. W samolocie zamontowano nowy system sterowania uzbrojeniem S-29M, oparty stacji radiolokacyjnej N-010 ”Żuk”. Zmodernizowano także stację optoelektroniczną (OLS-29M), która umożliwia podświetlanie promieniem laserowym celów naziemnych, dzięki czemu można odpalać do nich rakiety kierowane laserowo. Posiada także kanał telewizyjny służący do zwiększenia zasięgu obserwacji wzrokowej oraz do wskazywania celów rakietom powietrze-ziemia naprowadzanym telewizyjnie. W MiG-29M wprowadzono także inne zmiany znacznie poprawiające charakterystyki myśliwca- aktywny układ sterowania, nowe, mocniejsze silniki RD33K. Powiększono zapas paliwa co pozwoliło wydłużyć zasięg. Samolot posiada większy udźwig i większą ilością punktów podwieszeń (9 zamiast 7). Nowe uzbrojenie tej wersji to pociski powietrze-powietrze R-77 i powietrze-powierzchnia Ch-25, Ch-29 i Ch-31. Na przełomie lat 1980-tych i 1990-tych wyprodukowano sześć egzemplarzy MiG-29M (trzy w OKB MiG i trzy wspólnie z MAPO), po czym produkcji zaprzestano wobec zamiaru zakupienia przez rosyjskie siły powietrzne większych Suchoj Su-27M. Równocześnie zaoferowano MiG-29M na eksport z nazwą MiG-33, ale do połowy lat 1990-tych nie było na niego zamówień. Rozwój samolot MiG-29M (MiG-33) był od 1991 r. zawieszony z powodu odmówienia finansowania przez rosyjskie siły powietrzne, wszystkie środki skoncentrowano na rozwoju Su-27.

W 1994 r. zadecydowano, że samolot MiG-29M może być eksportowany ale ze standardem uzbrojenia i systemem samoobrony odpowiadającym MiG-29SE (9.13SE). Samolot spotkał się z pewnym zainteresowaniem ze strony władz Indii, jednak do podpisania kontraktu nie doszło.

Wersja MiG-29UM to niezrealizowany projekt dwumiejscowego samolotu szkolno-bojowego, zbieżnego w maksymalnym stopniu z jednomiejscowym samolotem bojowym MiG-29M.

Pod koniec lat 1990-tych postanowiono kontynuować rozwój samolotów linii MiG-29M/MiG-29K jako nowoczesnych maszyn wielozadaniowych. Przystąpiono do opracowywania dwumiejscowej wersji wielozadaniowej. Radar został unowocześniony do wersji N010ME Żuk-ME pozwalający na tworzenie cyfrowej mapy terenu oraz wspomaganie rażenia celów naziemnych i nawodnych, zastosowano większość rozwiązań awionicznych znanych z MiG-29SMT, z którego zaczerpnięto także instalacje do tankowania w powietrzu. Tak skonfigurowany samolot, był to czwarty prototyp MiG-29M (154), po raz pierwszy wzniósł się w powietrze 26.09.2001 r. Pokazywany był na wielu wystawach, pokazach lotniczych oraz demonstracjach dla sił zbrojnych różnych państw pod różnymi nazwami marketingowymi jak: MiG-29M2, MiG-29MRCA czy MiG-33. W 2007 r. zakończyła się kolejna przebudowa tej maszyny jako demonstratora nowych rozwiązań awioniki(w tym nowego radaru Żuk-AE ze skanowaniem elektronicznym)- samolot otrzymał nazwę MiG-35. Pierwsza publiczna prezentacja miała miejsce podczas pokazów Aero India 2007. Samolot jest demonstratorem wariantu zaoferowanego w indyjskim przetargu na 126 średnich samolotów wielozadaniowych (MMRCA- Medium Multi-Role Combat Aircraft).

W latach 1980-tych powstał projekt dalszej modernizacji MiG-29M (9.15) oznaczony 9.25, mający wydłużony kadłub, większe skrzydła, przednie usterzenie poziome i mocniejsze silniki, Prace te zamarły na początku lat 1990-tych, ale po paru latach RSK MiG wznowiła je w postaci projektu izdielije 35, nieformalnie nazywanego MiG-35. Był to powiększony MiG-29M z dwoma mocniejszymi silnikami z ruchomym wektorem ciągu, z radarem Żuk-MF i nowoczesnym uzbrojeniem. W kadłubie wygospodarowano miejsce na dodatkowe paliwo. Zasięg MiG-35 bez podwieszanych zbiorników paliwa wynieść ma dzięki temu 3000 km. Samolot miał otrzymać mocniejsze silniki i większe skrzydło. Skrzydło zostanie wzięte z pokładowej modyfikacji MiG-29K. Pierwszym silnikiem ma być RD-133 różniący się od RD-33 z MiG-29 jedynie ruchomą dyszą. Kolejny silnik to RD-333, mający dopiero powstać. Oba silniki, zarówno RD-133, jak i RD-333 będą mogły być zakładane także na samoloty MiG-29. W 2004 r. RSK MiG prawdopodobnie nadal nad nim pracował.

W 1996 r. lotnictwo wojskowe Rosji zdecydowało się na zamówienie modernizacji swoich samolotów MiG-29. Jako podstawę do opracowania nowej wersji wybrano MiG-29SM. Samolot otrzymał oznaczenie MiG-29SMT (9.17). Pierwsza propozycja kompleksowej modernizacji powstała z inicjatywy Michaiła Korżujewa przy udziale firmy Russkaja Awionika (Korżujew był jednocześnie jej współwłaścicielem i jednocześnie zastępcą konstruktora generalnego RSK MiG). Zmodernizowany samolot został w wyposażony w całkowicie nowy system uzbrojenia oparty o radar N019MP Topaz (w dalszej kolejności planowano zastosowanie radaru Żemczug), szklany kokpit z 3 dużymi wyświetlaczami MFI-69 (wyprodukowane przez Russkaja Awionika). Częścią modernizacji miał być również ogromny, nakładany zbiornik (konforemny) paliwa o pojemności 2020 litrów (jak się okazało bardzo niekorzystnie wpływający na stateczność i sterowność samolotu w powietrzu). Na wystawie MAKS 1997 r. pokazano niekompletną, pełnowymiarową makietę MiG-29SMT. W 1998 r. przechodziły próby samoloty eksperymentalne, na których testowane są poszczególne elementy pierwszego etapu programu 9.17: powiększona instalacja paliwowa, zmodernizowany radar, nowe rakiety, nowe pokrycia, a także nowa awionika. Pierwszy SMT z otwartą architekturą wyposażenia i szklanym kokpitem wystartował 29.11.1997 r. W 1998 r. komplet zmian zaplanowanych dla pierwszego etapu modernizacji 9.17 był wprowadzany na kolejnym samolocie doświadczalnym, który miał się stać ostatecznym wzorcem do produkcji lub przeróbek. Samolot ten oblatano 14.07.1998 r. Pokazany został w Farnborough we wrześniu 1998 r. Na 1999 r. zaplanowano zmodernizowanie 24 samolotów. Łącznie do postaci MiG-29SMT miało być zmodernizowanych ok. 150 MiG-29 najnowszej produkcji. Jednak w lutym 1999 r. w wyniku rotacji personalnych (nowym generalnym dyrektorem i generalnym konstruktorem został Nikołaj Nikitin) Korżujew musiał odejść a firma rozpoczęła prace nad nową wersją MiG-29SMT (9.18).

Istniały również plany nad jeszcze większą modernizacją, określaną MiG-29SMT-II. Samolot miał otrzymać nowy radiolokator N010 Żemczug i wzmocnione skrzydło z samolotu MiG-29M co pozwoliłoby osiągnąć udźwig 5500 kg uzbrojenia na 8 podwieszeniach. Do realizacji tego projektu jednak nie doszło.

Nowa wersja MiG-29SMT (9.18) powstała po przejęciu firmy RSK MiG przez nowe kierownictwo. Podobnie jak poprzedni SMT posiadała całkowicie wymienione systemy uzbrojenia oraz szklany kokpit z trzema dużymi wyświetlaczami (tu MFI-10-6 produkcji Technokompleks), podstawowa różnica to zupełnie nowy radar Żuk-ME o parametrach znacznie wyprzedzających N019 oraz brak sprawiającego problemy zbiornika koforemnego. Samolot może przenosić dwa podskrzydłowe zbiorniki o pojemności 1150 l każdy, oraz nowy zbiornik podkadłubowy o powiększonej pojemności 2000 l. Samolot wyposażony analogicznie do wersji MiG-29SMT (9.18), ale dodatkowo posiadający nowy, nakładany na kadłub zbiornik o pojemności 950 l oznaczony jest jako MiG-29SMT (9.19). Zbiornik ten nie ma tak negatywnego wpływu na zachowanie samolotu jak zbiornik z wersji 9.17. Samoloty tej wersji sprzedano do Jemenu, Erytrei oraz Algierii, która jednak zwróciła samoloty.

Na bazie samolotu MiG-29SMT oparta jest indyjska wersja MiG-29UPG. Zawiera ona dużą ilość rozwiązań lokalnych, a także francuskich i izraelskich- wcześniej użytych na samolotach Suchoj Su-30MKI i MiG-21 ”Bizon”. Samoloty pod względem wyposażenia awionicznego są w dużym stopniu zunifikowane z pokładowymi MiG-29K. Kontrakt na modernizację 67 samolotów podpisany został na początku 2008 r.

Modernizacja podobna do zastosowanej na MiG-29SMT może być wprowadzona także na samolotach dwumiejscowych. Wersja MiG-29UBT (9.52) to zmodernizowany samolot MiG-29UB (9.51) do standardu analogicznego 9.17, łącznie z charakterystycznym, wielkim zbiornikiem paliwa. Prototyp MiG-29UBT (9.52) został oblatany w sierpniu 1998 r. W drugim etapie modernizacji miała być zamontowana stacja radiolokacyjna, prawdopodobnie Moskit (MiG-29UB w ogóle nie miał radaru). Modernizacja ta pozwoliłaby wykorzystać MiG-29UB jako wielozadaniowy samolot myśliwski z operatorem uzbrojenia w tylnej kabinie. Jego przeznaczeniem byłoby atakowanie na małej wysokości punktowych celów naziemnych w głębi obrony przeciwnika lub prowadzenie rozpoznania. Modernizacja samolotu 9.51 do standardu analogicznego 9.18 otrzymała oznaczenie MiG-29UB (9.53). Zrezygnowano z oznaczenia UBT i samolot oznaczany jest czasami jako MiG-29UB zmodernizowany

W latach 1998-1999 opracowano projekt samolotu pokładowego 9.17K (inaczej MiG-29SMTK). W celu przygotowania tej modyfikacji, w 1996 r. wznowiono próby samolotu pokładowego Mikojan MiG-29K. Miał być wersją lądowego myśliwca MiG-29SMT z powiększonym składanym skrzydłem, wzmocnionym podwoziem i hakiem do lądowania na lotniskowcu. Wariant ten był przygotowywany na wypadek zakupu przez Indie lotniskowca Admirał Groszkow. Z projektu zrezygnowano, ponieważ powstały tym sposobem samolot nie miałby perspektywy dalszego rozwoju. Rozwiązania z 9.17K miały zostać także zaoferowane lądowym użytkownikom, dla użycia samolotu z uszkodzonych (krótszych) pasów startowych. W 1999 r. powstał (nie skierowany do realizacji) projekt MiG-29K ze skrzydłem składającym się blisko kadłuba i ze składanym usterzeniem poziomym.

W listopadzie 1999 r. ruszyło projektowanie myśliwca pokładowego MiG-29K (9.41), w oparciu o wersję Mikojan MiG-29K (9.31). Głównym konstruktorem MiG-29K mianowano Mikołaja Buntina. Samolot otrzymał zmodernizowany płat, nowy cyfrowy układ sterowania czynnego, nowe silniki i większe zbiorniki paliwa z instalacją do tankowania w powietrzu. Opracowano również dwumiejscową wersję szkolno-bojową MiG-29KUB, która od 2002 r. stała się bazową wersją myśliwca. Jednomiejscowy MiG-29K (9.41) ma płatowiec niemal identyczny z MiG-29KUB. Oba mają dokładnie ten sam system uzbrojenia i wyposażenie. Zamierzano przemianować MiG-29K (9.41) w MiG-33, a jego dwumiejscowa wersję (9.47) w MiG-33D, jednakże pozostały oznaczenia MiG-29K/KUB. W styczniu 2004 r. Indie zamówiły 12 jednomiejscowych myśliwców pokładowych MiG-29K i 4 dwumiejscowe samoloty szkolno-bojowe MiG-29KUB z opcją na kolejnych 30 (wg [9]- 29) egz. Pierwszy doświadczalny dwumiejscowy samolot MiG-29KUB (9.47) wystartował do pierwszego lotu 20.01.2007 r. W czerwcu 2007 r., wystartował prototyp wersji jednomiejscowej MiG-29K (9.41). Pierwszy samolot seryjny z partii przeznaczonej dla Indii został oblatany 18 marca 2008 r. W 2009 r. planowano zakup dla Wojenno Morskowo Fłota Federacji Rosyjskiej partii (co najmniej 24 egz.) myśliwców pokładowych MiG-29K. Pierwsze MiG-29K rosyjska marynarka wojenna miała otrzymać w połowie 2010 r., a cała dostawa miała być zrealizowana w 2011 r. Samoloty MiG-29K uzupełnią na pokładzie rosyjskiego lotniskowca Admirał Fłota Sowietskowo Sojuza Kuzniecow, obecnie na nim zaokrętowane myśliwce obrony powietrznej Suchoj Su-33.

Lądowe odmiany MiG-29K/KUB nazwane odpowiednio MiG-29M (9.61) (jednomiejscowa) i MiG-29M2 (9.67) (dwumiejscowa) otrzymały mniejsze nieskładane skrzydło, spadochron hamujący, lżejsze podwozie. MiG-29M/M2 będzie identyczny z MiG-29K/KUB, otrzyma to samo wyposażenie i uzbrojenie. Prototyp MiG-29M2 powstał w 2001 r. jako przeróbka czwartego prototypu myśliwca MiG-29M (9.15) wyprodukowanego w 1990 r. Samolot wystartował po raz pierwszy 26.09.2001 r. RSK MiG oferował MiG-29M/M2 na eksport. MiG-29M został zgłoszony do konkursu na 126 myśliwców dla sił powietrznych Indii. Jego konkurentami były: Dassault-Breguet ”Mirage 2000-5 Mk II”, SAAB JAS-39C/D ”Gripen” i Lockheed Martin F-16E/F ”Fighting Falcon”. Podczas wystawy Aero India w Bangalore (7-11.02.2007 r.) został po raz pierwszy pokazany publicznie samolot MiG-35 oferowany dla Indii. Płatowiec to były MiG-29M2, który otrzymał zupełnie nową awionikę.

Wiosną 2002 r. wznowione zostały próby szóstego prototypu MiG-29M zbudowanego w lipcu 1991 r. Samolot otrzymał oznaczenie MiG-29OWT i był używany do prób ruchomych dysz silnika. Ruchome dysze założono latem 2003 r. i pierwsze loty z wychyleniem wektora ciągu MiG-290WT wykonał w lipcu 2003 r.

W Polsce.

Na przełomie sierpnia i września 2003 r. samolot MiG-29M2 był demonstrowany Polskim Siłom Powietrzny. Uczestniczył wówczas w pokazach w Dęblinie i w radomskim Air Show.

W dniach 6-7.03.2006 r. Dowódca Sił Powietrznych gen. broni pil. Stanisław Targosz przebywał z oficjalna wizytą w Federacji Rosyjskiej. Podczas tej wizyty wykonał lot samolotem MiG-29M2 oraz zwiedził wystawę statyczną, na której między innymi zaprezentowano samoloty MiG-29SMT, MiG-290WT i Mikojan MiG-AT.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy (MiG-35).
Kabina zakryta, wyposażona w fotel katapultowany.

Uzbrojenie:
- 9.14- 1 stałe działko GSz-30-1 kal. 30 mm, uzbrojenie podwieszane- rakiety powietrze-ziemia Ch-25M różnych wersji, bomby korygowane KAB-500L (laserowa) i KAB-500Kr (telewizyjna). Maksymalny udźwig uzbrojenia- 4500 kg.
- MiG-29M/MiG-33 (9.15)- 1 stałe działko GSz-30-1 kal. 30 mm. Uzbrojenie podwieszane na 8 węzłach podskrzydłowych o łącznej masie do 4500 kg (wg [12]- łączny ładunek przenoszony na dziewięciu zamkach może ważyć do 6500 kg), mogą to być: 4 rakiety powietrze-powietrze R-27R lub R-27T (w tym dwie R-27RE lub R-27TE), 4 rakiety przeciwokrętowe Ch-31A, do 6 rakiet kierowanych laserowo Ch-25ML lub Ch-29L, do 6 rakiet Ch-29T lub bomb KAB-500Kr kierowanych telewizyjnie, do 4 rakiet do zwalczania stacji radiolokacyjnych Ch-31P lub sześciu Ch-25MP.
- MiG-29SMT (9.17)- 1 stałe działko GSz-30-1 kal. 30 mm. Uzbrojenie podwieszane na 7 (1 etap modernizacji) lub 7-9 (2 etap modernizacji) wysięgnikach o łącznej masie 4000 kg (1 etap modernizacji) lub 5500 kg (2 etap modernizacji): kierowane pociski rakietowe powietrze-powietrze: R-27R lub R-27T (albo R-27RE lub R-27TE), R-73, R-77 (AAM-AE), K-37M, K-77M, K-30, rakiety powietrze-ziemia: Ch-31, Ch-29T, Ch-25, Ch-35, Ch-36, Ch-38,
- MiG-29K (9.41)- 1 stałe działko GSz-30-1 kal. 30 mm. Uzbrojenie podwieszane na 1 wysięgniku pod kadłubem i 8 wysięgnikach pod skrzydłami (cztery wysięgniki mogą być zaopatrzone w belki tandemowe, co zwiększa liczbę punktów podwieszeń pod skrzydłami do 12): kierowane pociski rakietowe powietrze-powietrze: R-73E oraz RWW-AE (R-77), przeciwokrętowe kierowane pociski rakietowe: Ch-35UE, Ch-31A, przeciwradiolokacyjny pocisk rakietowy Ch-31P, bomby kierowane telewizyjnie KAB-500Kr lub KAB-500OD, klasyczne bomby lotnicze o masie do 500 kg oraz rakiety niekierowane S-24B kal. 240 mm i S-8 kal. 80 mm oraz dodatkowe zbiorniki paliwa. Udźwig uzbrojenia podwieszanego- do 5500 kg,
- MiG-35- 1 stałe działko GSz-30-1 kal. 30 mm. Uzbrojenie podwieszane na 10 węzłach podskrzydłowych: rakiety powietrze-powietrze R-77, R-27, R-73, RWW-AE, RWW-MD, RWW-SD; rakiety powietrze-ziemia Ch-31, Ch-38, Ch-59 i Nowator 3M-54AE1; rakiety powietrze-woda Nowator 3M-14AE; bomby korygowane telewizyjnie, laserowo lub satelitarnie o wagomiarze 250 do 1500 kg, bomby klasyczne, rakiety niekierowane. Udźwig uzbrojenia podwieszanego- do 5000 kg.

Wyposażenie:
- 9.14- kontener zawierający laserowo-telewizyjny system celowniczy Riabina, podwieszony pod samolotem, do wykrywania, rozpoznawania i naprowadzania rakiet na cele naziemne,
- MiG-29M/MiG-33 (9.15)- impulsowo-dopplerowska stacja radiolokacyjna z anteną szczelinową N-010 Żuk, stacja optoelektroniczna,
- MiG-29SMT (9.17) 1 etap modernizacji- stacja radiolokacyjna N019MP Topaz, bezwładnościowy system nawigacyjny, satelitarny system określania położenia GPS,
- MiG-29SMT (9.17) 2 etap modernizacji- stacja radiolokacyjna Żemczug,
- MiG-29K (9.41)- system celowniczo-nawigacyjny PrNK-29K ze stacją radiolokacyjną Żuk-M1E, optoelektroniczny system celowniczy OEPS-29K (składa się z dwóch urządzeń: stacji optoelektronicznej OLS-UE łączącej termopelengator i dalmierz laserowy oraz celownika nahełmowego), system wskazywania celów głowicom samonaprowadzających się rakiet przeciwradiolokacyjnych, system nawigacji bezwładnościowej Sagem Sigma 95 z modułem nawigacji satelitarnej, radiotechniczne systemy bliskiej nawigacji (TACAN i ILS), radiowysokościomierz, radiostacja VHF/UHF i radiostacja VHF/HF Poliot R-800L2, system wymiany danych Poliot R-098, odbiornik radiolatarni VOR DME, stacja ostrzegania i rozpoznania radiotechnicznego Tarang, podwieszany zasobnik ze stacją aktywnych zakłóceń elektronicznych Elta El/M-8222, dwie wyrzutnie 50 mm flar, paczki dipoli. Instalacja uzupełniania paliwa w powietrzu, w roli powietrznego zbiornikowca zabiera pod kadłubem agregat tankowania Zwiezda PAZ-1 MK , a pod skrzydłami cztery zbiorniki paliwa po 1150 l.
- MiG-35- stacja radiolokacyjna Żuk-F z anteną ze skanowaniem fazowym,
- MiG-35 wersja dla Indii- system celowniczo-nawigacyjny PrNK-35 ze stacją radiolokacyjną Fazotron-NIIR Żuk-AE, wbudowana stacja optoelektroniczna OLS-UEM do śledzenia celów powietrznych oraz kontenerowa stacja optoelektroniczna OLS-K do nawigacji i śledzenia celów powierzchniowych. System samoobrony steruje pracą stacji ostrzegawczych (radiolokacyjnej, optycznej i laserowej) oraz stacji zakłóceń elektronicznych a także wyrzutni pułapek cieplnych i radiolokacyjnych- w 2007 r. urządzenia wchodzące w skład systemu samoobrony nie zostały jeszcze ostatecznie wybrane. Dwie 16-lufowe wyrzutnie flar kal. 50-mm.

Napęd:
- MiG-29SMT (9.17)- w 1 etapie modernizacji, 2 silniki RD-33 o ciągu 81,4 kN (8300 kG) każdy, w 2 etapie modernizacji 2 silniki RD-43 o ciągu 98,1 kN każdy,
- MiG-29K (9.41), MiG-29KUB (9.47), MiG-29M (9.61), MiG-29M2 (9.67)- 2 dwuprzepływowe silniki Klimow RD-33MK o ciągu max 88,26 kN (9000 kG) każdy,
- MiG-35- 2 dwuprzepływowe silniki Klimow RD-133 o ciągu 81,4 kN (8300 kG) każdy z wektorem ciągu regulowanym we wszystkich kierunkach, w dalszej przyszłości silniki RD-333 o ciągu 98,1 kN(10000 kG) każdy.

Dane techniczne:

Model


MiG-29SMT
(9.17)

MiG-29M
(9.15)

MiG-29SMT
(9.19)

MiG-29K
(9.41)

MiG-29KUB
(9.47)

MiG-29M
(9.61)

MiG-29M
(9.67)

Według


[12]

[12]

[14]

[14]

[14]

[14]

[14]

Rozpiętość

[m]

11,36

11,36

11,36

11,99

11,99



Długość

[m]

16,28

16,23






Długość z OCP

[m]

17,32

17,27

17,32

17,3

17,3



Wysokość

[m]

4,73

4,73

4,73

4,4

4,4



Powierzchnia nośna

[m2]

38,0

38,0






Masa własna

[kg]

11 000

10 900






Udźwig max

[kg]

4700

6500






Udźwig uzbrojenia

[kg]

4200

5200






Masa startowa

[kg]

16 220

15 760

17 000

18 550

18 650

17 500

17 800

Masa startowa max

[kg]

21 000

22 300

22 000

24 500

24 500



Prędkość max

[km/h]

2450

2500

2400

2200

2100

2400

2400

Prędkość oderwania

[km/h]

280

255






Prędkość lądowania

[km/h]

260

230






Wznoszenie

[m/s]


320






Pułap praktyczny

[m]

17 000

17 000

17 500

17 500

17 500

17 500

17 500

Zasięg przebazowania

[km]

2300

2000

1800

2000

1700

2000

1800

Zasięg przebazowania max

[km]

3600

3200

3000

3000

2700

3200

3000

Dane techniczne MiG-29K (9.41) (wg [5]):
Rozpiętość- 11,99 m, rozpiętość skrzydeł złożonych- 7,746 m, długość całkowita- 17,32 m, powierzchnia nośna- 42,0 m2.
Masa własna- 12400 kg, masa startowa normalna- 18550 kg, masa startowa max- 24500 kg.
'Prędkość max- 2100 km/h prędkość max nad ziemią- 1400 km/h, wznoszenie- 300 m/s, pułap- 17500 m, zasięg max z paliwem wewnętrznym- 1850 km, zasięg przebazowania- 3000 km.

Dane techniczne MiG-29KUB (wg [5]):
Rozpiętość- 11,99 m, rozpiętość skrzydeł złożonych- 7,746 m, długość całkowita- 17,32 m, powierzchnia nośna- 42,0 m2.
Masa własna- 12400 kg, masa startowa normalna- 18600 (wg [8]- 18650) kg, masa startowa max- 24500 kg.
'Prędkość max- 2100 km/h prędkość max nad ziemią- 1400 km/h, wznoszenie- 300 m/s, pułap- 17500 m, zasięg max z paliwem wewnętrznym- 1600 km, zasięg przebazowania- 3000 km.

Dane techniczne MiG-35, przybliżone (wg [1]):
Rozpiętość- 12,0 m, długość- 17,4 m, wysokość- 4,73 m.
Masa startowa normalna- 18500 kg, masa startowa max- 2400 kg.
Prędkość max- 2400 km/h, prędkość max na małej wysokości- 1400 km/h, pułap praktyczny- 17000 m, zasięg- 3000 km; zasięg przebazowania- 4000 km.

Użytkownicy.

Samoloty MiG-29 były lub są używane przez:
- Algieria- W latach 1999-2002 zakupiono na Białorusi 31 samolotów MiG-29: 23 samoloty bojowe wersji 9.13 oraz 8 szkolno-bojowych MiG-29UB. Samoloty te zostały wymienione za ok. 120 samolotów Mikojan MiG-21, które Białoruś miała nadzieję sprzedać do państw afrykańskich. W 2002 r. zakupiono 5 kolejnych samolotów, tym razem na Ukrainie. W lutym 2006 r. zamówiono 28 samolotów MiG-29SMT (9.19) oraz 6 MiG-29UB (9.53). Starsze MiG-29 miały być przekazana Rosjanom jako część finansowania nowego kontraktu. W latach 2006-2007 dostarczono 15 MiG-29, jednak Algieria zwróciła te samoloty producentowi ze względu na niezadawalajacą jakość. Zrezygnowano również z dostaw pozostałych maszyn. Samoloty SMT przeznaczone dla Algierii przyjęte zostały na uzbrojenie lotnictwa Rosji. Tym sposobem Algieria przestała być użytkownikiem samolotem MiG-29,
- Afganistan- wg [12]- otrzymał nie określoną bliżej liczbę (prawdopodobnie 12) samolotów MiG-29 na początku 1990 r.,
- Azerbejdżan- w marcu 2007 r. ujawniony (wraz z pierwszymi dostawami) został zakup 17 samolotów MiG-29 (wersje 9.13 i 9.31) na Ukrainie (samoloty używane, po remoncie). Prawdopodobnie na początku 2008 r. utracony został samolot wersji szkolno-bojowej,
- Bangladesz- w czerwcu 1999 r. siły powietrzne zamówiły 8 samolotów MiG-29: 6 bojowych w wersji 9.12SE oraz 2 szkolno-bojowe (wg innych źródeł- było to 8 samolotów MiG-29 (9.12)). Pierwsze 4 egz. dostarczono w 1999 r., kolejne 4 w 2000 r.,
- Białoruś- po rozpadzie Związku Radzieckiego kraj ten otrzymał co najmniej 92 (wg [13]- 71) egz. samolotów MiG-29. W 1996 r. 16 maszyn jednomiejscowych oraz 2 MiG-29UB zostało sprzedanych do Peru (dostawy miały miejsce krótko po podpisaniu kontraktu). W latach 1999-2002 kolejnych 31 samolotów zostało sprzedanych do Algierii. Samoloty MiG-29 eksploatowane były w dwu bazach lotnictwa myśliwskiego, są to byłe pułki lotnictwa myśliwskiego z czasów ZSRR (nosiły te same numery). Prawdopodobnie w 2009 r. eksploatowane były 43 samoloty MiG-29 w tym kilka zmodernizowanych do standardu MiG-29BM,
- Birma (Myanmar)- po incydentach granicznych z Tajlandią w 2001 r., Birma zakupiła 10 samolotów MiG-29 (8 bojowych 9.12B i 2 szkolno-bojowe 9.51). Samoloty dostarczono w 2006 r. W 2009 r. Birma wyraziła zainteresowanie zakupem Malezyjskich MiG-29N,
- Bułgaria- na przełomie lat 1980/1990 zamówiono 18 samolotów bojowych (9.12A) i cztery szkolno-bojowe (9.51). Jedna z maszyn bojowych została utracona w katastrofie w 1994 r. Na początku 2002 r. w użyciu było 17 egz. Mig-29 (9.12) i 4 egz. Mig-29UB. Stan techniczny bułgarskich samolotów był na bardzo niskim poziomie, na początku 2002 r. lotne były tylko 2 samoloty jednomiejscowe oraz 1 dwumiejscowy. Po 2002 r. w ramach kontraktu z rosjanami przeprowadzono remont kilku następnych samolotów, jednak wkrótce prace nad pozostałymi zostały wstrzymane,
- Czechosłowacja- na przełomie lat 1980/1990-tych otrzymała 20 samolotów (18 bojowych 9.12A i 2 szkolno-bojowe 9.51). Podczas pokojowego podziału kraju w 1993 r. na Słowacje i Czechy oba kraje otrzymały po 10 samolotów (9 bojowych i 1 szkolno-bojowy),
- Czechy- po podziale Czechosłowacji w 1993 r. kraj ten otrzymał 10 samolotów: 10 bojowych 9.12A i 1 szkolno-bojowy 9.51. Podjęto decyzję o wycofaniu MiG-29 z eksploatacji (planowano, że podstawą sił powietrznych stanie się czeskie samoloty Aero L-159 ALCA). Wszystkie samoloty MiG-29 zostały wymienione za 11 nowych śmigłowców PZL W-3 ”Sokół” z Polską,
- Erytrea- prawdopodobnie w drugiej połowie lat 1990-tych otrzymała 10 MiG-29 zakupionych w Mołdawii. W 1998 r. dostarczono z Rosji 5 samolotów bojowych w wersji 9.12 i 1 szkolno-bojowy w wersji 9.51. Podczas walk z lotnictwem Etiopii w 1999 r. utracono dwa samoloty. Prawdopodobnie w drugiej połowie lat 1990-tych do Erytrei dotarło 10 MiG-29 zakupionych w Mołdawii. W 2001 r. Rosja dostarczyła 2 kolejne MiG-29 (9.12), a w 2005 r. dostarczono 2 zmodernizowane myśliwce bojowe MiG-29SMT (9.18),
- Indie- były pierwszym eksportowym odbiorcą samolotu MiG-29 lokalnie nazwanego ”Baaz”. Rozmowy na ten temat oraz wizyty przedstawicieli Indyjskich Sił Powietrznych miały miejsce jeszcze przed przyjęciem samolotu na wyposażenie Sił Powietrznych ZSRR. Pierwsze 12 egz. MiG-29 (samoloty bojowe 9.12B i szkolno-bojowe 9.51) dotarło do Indii w grudniu 1986 r., reszta w 1997 r. Dokładna wielkość pierwszego zamówienia nie jest znana (źródła podają liczby od 44 do ponad 50 egz.). Wg [12]- w lutym 1984 r. zamówiono 44 samoloty (40 jednomiejscowych i 4 dwumiejscowe) oraz złożono opcję na licencyjną produkcję 110 kolejnych samolotów w zakładach Hindustan Aeronautics Ltd (HAL)- jest to błędna informacja, produkcji samolotu w Indiach nie podjęto. Druga dostawa 20 samolotów (najprawdopodobniej 9.13) miała miejsce w 1889 r. Trzecia dostawa miała miejsce w latach 1994-1995, jej przedmiotem było 10 samolotów (8 MiG-29 (9.13) oraz 2 MiG-29UB 9.51), które miały zastąpić maszyny utracone w katastrofach. W 2008 r. Indyjskie Siły Powietrzne podpisały kontrakt na kompleksową modernizację 67 pozostających w służbie samolotów MiG-29 do standardu MiG-29SMT. Sześć maszyn miało być zmodyfikowanych w Rosji, pozostałe w Indiach, w zakładach HAL. Samoloty otrzymały oznaczenie MiG-29UPG i będą w dużym stopniu zunifikowane z pokładowymi MiG-29K. W 2004 r. Marynarka Wojenna Indii podpisała kontrakt na przebudowę krążownika lotniczego Admirał Gorszkow (w służbie indyjskiej będzie nosił nazwę Vikramaditya), oraz komponent lotniczy złożony z 16 myśliwców pokładowych MiG-29K (12 jednomiejscowych MiG-29K (9.41) oraz 4 dwumiejscowych MiG-29KUB (9.47)), wraz z opcją na dalszych 30 samolotów. W 2008 r. rozszerzono zamówienie o kolejne 29 maszyn z opcji zapisanej w pierwotnej umowie,
- Irak- kontrakt na dostawę 48 samolotów MiG-29 podpisano w 1987 r., w tym samym roku dotarło pierwsze 18 egz. W sumie odebrano 41 samolotów. Podczas I Wojny w Zatoce, w toku walk powietrznych utracono 5 MiG-29, a kolejne 4 (wg innych źródeł- 21) schroniło się w Iranie (i już nie powróciło). W okresie poprzedzającym wybuch II wojny w Zatoce Irak posiadał na uzbrojeniu ok. 10 samolotów MiG-29. Samoloty MiG-29 nie znalazły się na wyposażeniu nowej armii irackiej,
- Iran- jesienią 1990 r. Iran otrzymał 18 samolotów bojowych i 6 szkolno-bojowych zamówionych u producenta. Kolejne samoloty tego typu przybyły do tego kraju dość nieoczekiwanie, były to 4 egz. uciekające z Iraku w wyniku I Wojny w Zatoce Perskiej (wg innych źródeł do Iranu uciekło 21 MiG-29). W międzyczasie utracono 2 samoloty. W 1993 r. Iran zamówił 48 samolotów, ale dostawy nie zrealizowano z powodu sankcji. Na początku lat 1990-tych dostarczono tylko 1 egz.,
- Jemen- w połowie lat 1990-tych 12 (lub 10) samolotów zostało wypożyczonych w Mołdawii, z czego jedna została utracona, 6 (lub 5) pozostało w Jemenie a reszta powróciła do Mołdawii. W latach 2004-2006 otrzymał 16 zmodernizowanych samolotów bojowych MiG-29SMT (9.18) oraz 4 samoloty szkolno-bojowe w wersji 9.53. Część z nich to zmodernizowane maszyny wcześniej służące w siłach powietrznych Jemenu (5 lub 6 egz. zakupionych w Mołdawii), a reszta to nowa dostawa,
- Jordania- wg [12]- zakupiła samoloty MiG-29,
- Jugosławia- patrz Serbia,
- Kazachstan- po rozpadzie ZSRR, na terenie niepodległego Kazachstanu pozostał 715. Istriebitelnyj Awiacionnyj Połk (pułk lotnictwa myśliwskiego) wyposażony w 12 samolotów bojowych MiG-29 (9.12) oraz 2 szkolno-bojowe (wg innych źródeł- Kazachstan otrzymał w spadku ok. 42 samolotów MiG-29). Kolejne 18 samolotów bojowych oraz 4 szkolno-bojowe trafiły do Kazachstanu w 1995 r., prawdopodobnie w ramach rozliczeń międzypaństwowych,
- Korea Północna- w końcu lat 1980-tych podpisała umowę na dostawę 25 samolotów, pierwsze 12 z nich dotarło w 1988 r. Niektóre źródła podają, że na początku lat 2000-nych Korea posiadała ok. 40 samolotów, dodatkowe maszyny zapewne zostały dokupione w którymś z państw byłego ZSRR,
- Kuba- w 1990 r. dostarczono 12 samolotów bojowych w wersji 9.12 i 2 szkolno-bojowe w wersji 9.51,
- Liban- w grudnia 2008 r. Ministerstwo Obrony Libanu poinformowało, że Rosja dostarczy 10 samolotów myśliwskich MiG-29. Brak innych danych dotyczących tej umowy,
- Malezja- w czerwcu 1994 r. podpisano kontrakt na dostawę 18 samolotów bojowych- prawdopodobnie MiG-29 (9.12SD), 2 szkolno-bojowe (9.51) oraz 2 nieloty przeznaczone do szkolenia obsługi naziemnej. Samoloty zostały dostarczone w kwietniu 1995 r. z oryginalnym wyposażeniem, a dopiero po pewnym czasie zmodernizowane według wymagań malezyjskich (mi.n. sonda do tankowania w powietrzu). Samoloty bojowe otrzymały oznaczenie MiG-29N, szkolno-bojowe MiG-29NUB. Utracono dwie maszyny bojowe w katastrofach w 1998 i 2004 r. Samoloty zostały wycofane z użycia w 2007 r., w momencie rozpoczęcia dostaw i eksploatacji samolotów Suchoj Su-30MKM. Pojawiły się informacje o chęci odsprzedania maszyn (zainteresowanie wyraziła Birma),
- Myanmar- patrz Birma,
- Mołdawia- po rozpadzie ZSRR Mołdawia uzyskała 7 samolotów MiG-29 (9.12), 24 w wersji MiG-29 (9.13) oraz 2 samoloty szkolno-bojowe (wg innych źródeł- na terytorium tego kraju było ok. 40 samolotów wersji 9.12, 9.13 i 9.51). Samoloty zostały użyte podczas konfliktu dotyczącego secesji Mołdawskiej Republiki Naddniestrza w 1992 r., jedna z maszyn 9.12 została utracona najprawdopodobniej w wyniku działań bojowych. Ponieważ Mołdawia nie była w stanie utrzymać floty nowoczesnych i kosztownych samolotów, władze państwa rozpoczęły próby znalezienia nabywców na samoloty MiG-29. Dziesięć samolotów zostało wypożyczonych do Jemenu, z czego jedna została utracona, pięć pozostało w Jemenie a reszta powróciła do Mołdawii. Kolejną maszynę 9.13 sprzedano do Rumunii. Dalsze 10 egz. sprzedano prawdopodobnie dla Erytrei. Mołdawia poszukiwała kolejnych nabywców. Poważne rozważanie ofert zakupu z państw takich jak Iran doprowadziło do zainteresowania samolotami USA, które zakupiło 21 samolotów w 1997 r.,
- Niemcy (Nimiecka Republika Demokratyczna i Republika Federalna Niemiec)- pod koniec lat 1980-tych NRD otrzymała 24 samoloty MiG-29 (20 bojowych 9.12A i 4 szkolno-bojowe 9.51). Po zjednoczeniu Niemiec MiG-29 był jedynym typem który utrzymano w służbie i eksploatowano aż do zastąpienia przez pierwsze samoloty Eurofighter ”Typhoon”. Badania samolotów MiG-29 doprowadziły nawet do wniosku o sensie zakupu kolejnych samolotów w ZSRR- oczywiście ze zmienionym wyposażeniem elektronicznym (zgłoszono opcję na co najmniej 30 samolotów MiG-29M w nowej wersji 9.15). Samoloty przeszły pewne modyfikacje by spełnić wymogi zachodnich przepisów o cywilnym ruchu lotniczym. Oznaczane były jako MiG-29 ICAO lub MiG-29G i MiG-29GT. Jeden samolot utracono w katastrofie, 22 przejęła Polska (z przejęcia jednej zrezygnowano),
- Peru- w 1996 r. na Białorusi zakupiono 16 samolotów jednomiejscowych 9.13 oraz 2 MiG-29UB (9.51) (wg innych źródeł- zakupiono ok. 15 egz. MiG-29). W latach 2000-nych podjęto decyzję o remoncie maszyn w Rosji oraz uzupełnieniu ich trzema kolejnymi samolotami bojowymi wyposażonymi według standardu MiG-29SE (9.13SE),
- Rosja- pierwsze z dostarczonych w 1982 r. samolotów produkcyjnych przydzielone zostały do pułku doświadczalnego w Kubince, który opracowywał zasady bojowego zastosowania nowych samolotów, uzyskał on wstępną zgodność operacyjną w 1983 r. Kolejne 50 maszyn dostarczono do dwóch pułków lotnictwa frontowego na terenie ZSRR, które uzyskały zdolność bojową na początku 1985 r. Dopiero w 1986 r. pierwsze MiG-29 znalazły się poza ZSRR- w bazie Wittstock k/Neubranderburga należącej do Grupy Wojsk Radzieckich w Niemczech. W tym samym roku po raz pierwszy oficjalnie ujawniono istnienie nowego samolotu w czasie kurtuazyjnej wizyty 6 MiG-29 w Finlandii. W chwili rozpadu ZSRR w 1991 r. ok. 900 (wg innych źródeł- 800) MiG-29 stanowiło wyposażenie pułków myśliwskich Lotnictwa Frontowego i jednostek Obrony Przeciwlotniczej. Rosja przejęła wszystkie samoloty MiG-29 sił powietrznych ZSRR, stacjonujące na jej terytorium, a także w Niemczech i Gruzji (samoloty z Czechosłowacji i Węgier wróciły jeszcze przed rozpadem ZSRR). Samoloty z Białorusi, Mołdawii, Turkmenistanu , Ukrainy i Uzbekistanu pozostały w ich siłach powietrznych. Wg nieoficjalnych informacji w 2003 r. Rosja posiadała ok. 450 samolotów MiG-29 różnych wersji, natomiast na początku 2009 r. 291 samolotów,
- Rumunia- w 1989 r. otrzymała 12 samolotów bojowych 9.12A i 3 szkolno-bojowe 9.51. W 1990 r. podczas pokazów nad bukareszteńskim lotniskiem doszło do kolizji dwóch maszyn bojowych, obaj piloci zginęli. W połowie lat 1990-tych utracono także samolot w wersji szkolno-bojowej. Władze Rumunii zadecydowały o dokupieniu samolotów w Rosji (4 bojowe 9.12A i 1 szkolno-bojowy) i Mołdawii (1 samolot bojowy w wersji 9.13). Pod koniec lat 1990-tych we współpracy z izraelską firmą Elbit i niemiecką EADS postanowiono przeprowadzić modernizację posiadanych MiG-29 w ramach programu ”Sniper”. Prototyp został oblatany 5.05.2000 r. ”Sniper” posiada awionikę zintegrowaną w ramach standardu Mil-Std 1553B zawierającą nowy komputer misji, nowe radiostacje, zintegrowany układ nawigacyjny ILS/GPS, kolorowe wskaźniki wielofunkcyjne, szerokokątny HUD, urządzenie ostrzegające przed opromieniowaniem wiązką radiolokacyjną, centralę danych aerodynamicznych. Z przyczyn finansowych poza prototypem realizację programu wstrzymano. Wszystkie samoloty zostały wycofane. Podstawą Rumuńskiego lotnictwa stały się zmodernizowane samoloty Mikojan MiG-21 ”Lancer”. Wycofane MiG-29 w oczekiwaniu na ewentualnego kupca samoloty zostały ustawione na lotnisku Constanta-Mihail Kogalniceanu, bez podstawowego zabezpieczenia przed warunkami atmosferycznymi i stojąc tam pod chmurką powoli niszczały,
- Serbia- w 1987 r. Jugosławia zakupiła w ZSRS 14 jednomiejscowych MiG-29A (9.12B) i 2 szkolne MiG-29UB (9.51)- otrzymały one lokalne oznaczenie L-18. Zostały dostarczone na początku 1988 r. 11 z nich zostało zniszczonych 1999 r. w walkach powietrznych i na ziemi podczas operacji Allied Force. W kwietniu 2004 r. pozostałe maszyny zostały uziemione z powodu niezdatności do lotu. W grudniu 2006 r. rozpoczęto program remontu i w pewnym stopniu modernizacji 4 samolotów myśliwskich MiG-29A i 1 jedynej maszyny szkolno-bojowej MiG-29UB. Prace wykonały serbskie zakłady remontowe Moma Stanojlovic. Pierwszy wyremontowany MiG-29 został oblatany na początku lutego 2008 r., natomiast zakończenie prac planowano w 2009 r. Powrót do służby pięciu myśliwców wypełni lukę w szkoleniu pilotów do czasu ogłoszenia decyzji o zakupie nowych wielozadaniowych samolotów bojowych, spodziewanym w połowie następnej dekady,
- Słowację- po podziale Czechosłowacji w 1993 r. kraj ten otrzymał 10 samolotów: 10 bojowych 9.12A i 1 szkolno-bojowy 9.51. Podjęto decyzję o utrzymaniu MiG-29 w eksploatacji. W połowie lat 1990-tych Słowacja otrzymała jako regulacje długów z czasów ZSRR kolejne 13 samolotów. Ich liczba osiągnęła 24 egz.: 20 bojowych 9.12A i 4 szkolno-bojowe 9.51. W toku eksploatacji utracono 3 maszyny bojowe. W 2005 r. podjęto decyzję o remontach i modernizacji 12 samolotów do standardu 9.12SD. Dostawy 10 zmodernizowanych MiG-29AS i 2 zmodernizowanych MiG-29UBS zakończyły się na początku 2008 r., pozostałe 9 samolotów zostało zmagazynowane,
- Sri Lanka- we wrześniu 2008 r. miały miejsce dostawy samolotów nieznanej (prawdopodobnie starszej, zmodernizowanej) wersji. Ministerstwo obrony Sri Lanki podało że zakupiono 5 samolotów,
- Sudan- w 2004 r. Rosja zrealizowała kontrakt na dostawę 10 samolotów bojowych 9.13SE i 2 szkolno-bojowych 9.51,
- Syria- w kwietniu 1987 r. złożyła zamówienie na aż 150 samolotów MiG-29, pierwsze 16 egz. dotarło do Damaszku już w lipcu 1987 r. W 1988 r. powstał pierwszy z łącznie trzech dywizjonów wyposażonych w ten typ samolotów. Łącznie do Syrii dotarło ok. 40 samolotów. W styczniu 2007 r. kraj ten zamówił modernizację swoich ok. 20 egz. do standardu MiG-29SMT (pozostałe maszyny prawdopodobnie zostały wycofane z użycia). Istnieją niepotwierdzone oficjalnie informacje jakoby syryjskie samoloty MiG-29 kilkakrotnie brały udział w starciach z maszynami izraelskimi. Prawdopodobnie 2.06.1989 r. samoloty F-15C izraelskich sił powietrznych zestrzeliły dwa syryjskie MiG-29. Do podobnego zdarzenia miało dojść także 14.09.2001 r., gdy także samoloty F-15C zestrzeliły kolejne dwa syryjskie MiG-29,
- Turkmenistan- posiadał 24 ex-radzieckie samoloty MiG-29: 10 w wersji 9.12, 12 w wersji 9.13 oraz 2 samoloty szkolno-bojowe,
- Ukraina- po rozpadzie ZSRR kraj ten odziedziczył ok. 216 (wg [13]- 236) samolotów MiG-29, w tym 155 samolotów wersji 9.13. Samoloty wchodziły na wyposażenie 6 pułków lotnictwa myśliwskiego (w tym jeden podległy marynarce wojennej). Na początku lat 2000-nych samoloty MiG-29 stanowiły wyposażenie trzech pułków bojowych. Ze względu na dużą liczbę przejętych samolotów oraz brak możliwości utrzymania ich wszystkich w sprawności podejmowano starania sprzedaży samolotów za granicę. Jedynym potwierdzonym sukcesem jest sprzedaż 5 samolotów do Algierii. Trudna sytuacja finansowa Ukrainy sprawiła, że wojsko dokonało wyboru samolotów Su-27 i Su-24 które maja być remontowane podczas gdy MiG-29 oraz Suchoj Su-25 miały by zostać wycofane i zmagazynowane. W latach 1997-2002 działała grupa pokazowa Ukraińskie Sokoły, która dysponowała 9 samolotami MiG-29). Działalność grupy została przerwana zakazem pokazów lotniczych po tragicznej katastrofie ukraińskiego Su-27UB w której zginęło 83 widzów,
- Uzbekistan- po rozpadzie ZSRR przejął 30 samolotów w wersji bojowej oraz 6 szkolno-bojowych,
- USA- w 1997 r. kupiły od Mołdawii 21 myśliwców MiG-29. Amerykanie zdecydowali się kupić maszyny, by nie dopuścić do sprzedania ich państwom mogącym zagrozić interesom USA, w szczególności Iranowi. Samoloty zostały przebadane przez National Air Intelligence Center. Jedną z maszyn można obejrzeć w National Museum of the United States Air Force we Wright-Patterson, Ohio,
- Węgry- pierwotnie zakładano, że MiG-29 pojawi się w węgierskich siłach powietrznych na przełomie lat 1988/1989. Ze względów finansowych nie udało się jednak tego dokonać. Ostatecznie w czerwcu 1993 r. podpisano umowę ze stroną rosyjską na dostawę 22 samolotów bojowych w wersji 9.12B i 6 szkolno-bojowych w wersji 9.51. Samoloty nabyto na mocy rozliczeń międzypaństwowych,
- Wielka Brytania- w 1991 r. brytyjski przemysłowiec- milioner Tony Wal­ker negocjował z Rosją warunki zakupu 70 samolotów myśliwskich MiG-29, ja­kie były ZSRR wyprodukował na zamówienie lotnictwa irackiego, a które nie zostały Irakowi dostarczone ze względu na światowe embargo nałożone na handel bronią z tym państwem. Tony Walker zamierzał przetransportować samoloty do Wielkiej Brytanii i tam poddać je bardzo gruntownemu unowocześnieniu- całko­witej wymianie uległa­by awionika. Przewidywano również modernizację napędu. Nie doszło jednak do realizacji tego ciekawego przedsięwzięcia,
- Zimbabwe- wg [12] zakupiło samoloty MiG-29.

Inne wersje:
Mikojan MiG-29 (PZL M-2000)

Galeria

  • Samolot myśliwski Mikojan MiG-29 lotnictwa wojskowego Indii. (Źródło: Indian Air Force).
  • Samolot myśliwski Mikojan MiG-29SMT w locie. (Źródło: via RSK MiG).
  • Prototyp n/b 154 prezentowany jako demonstrator samolotu Mikojan MiG-35. (Źródło: via RSK MiG).

Źródło:

[1] Butowski P. ”Generacja cztery i pół”. Nowa Technika Wojskowa 8 i 9/1996.
[2] Butowski P. ”Rosyjski program kompleksowej modernizacji MiG-29”. Nowa Technika Wojskowa nr 7/1998.
[3] Butowski P. ”Rosyjskie programy modernizacji samolotów wojskowych”. Nowa Technika Wojskowa nr 1 i 2/1999.
[4] Woźniak M. ”Z życia Sił Powietrznych”. Lotnictwo nr 4/2006.
[5] Butowski P. ”Odrodzenie MiG-29”. Lotnictwo nr 4/2005.
[6] Butowski P. ”Nowe sensory dla MiG-a-35”. Nowa Technika Wojskowa nr 3/2007.
[7] Butowski P. ”Rosyjski program kompleksowej modernizacji MiG-29”. Nowa Technika Wojskowa nr 7/1998.
[8] Butowski P. ”MiG-29KUB rozpoczął próby w powietrzu”. Nowa Technika Wojskowa nr 3/2007.
[9] Butowski P. ”Rosyjska marynarka wojenna zamówi MiG-a-29K”. Nowa Technika Wojskowa nr 12/2009.
[10] Butowski P. ”MiG-35 otrzyma najnowsze rosyjskie uzbrojenie”. Nowa Technika Wojskowa nr 7/2008.
[11] (PA) ”Algieria oddaje MiG-i”. Nowa Technika Wojskowa nr 3/2008.
[12] Gruszczyński J., Rybak E. F. ”MiG-29. Najlepszy samolot myśliwski świata?” Lotnictwo Wojskowe nr 1 i 2/1998.
[13] Malicki P. K. ”Mikojan Gurewicz MiG-29”.
[14] Butowski P. ”MiG-29- trzydzieści lat później”. Lotnictwo nr 11/2007.
[15] ”Czeskie MiGi-29 dla Polski!”. Nowa Technika Wojskowa 1/1996.
[16] Majewski A. ”Cywilny przemysł lotniczy dla wojska po II w.ś. Historia i przyszłość (?)”. Nowa Technika Wojskowa nr 9/1996.
[17] ”Stany Zjednoczone kupiły MiGi-29”. Nowa Technika Wojskowa nr 11/1997.
[18] Rochowicz R. ”MiG-29 MADE IN GERMANY”. Lotnictwo nr 4/2005.
[19] (PA) ”MiG-i dla Libanu”. Nowa Technika Wojskowa nr 1/2009.
[20] Salinger I. ”Serbskie MiG-i znowu latają”. Nowa Technika Wojskowa nr 7/2008.
[21] Butowski P. ”Rosyjska marynarka wojenna zamówi MiG-a-29K”. Nowa Technika Wojskowa nr 12/2009.
[22] Gretzyngier R., Hypki T. ”MiG 29”. Seria ”Przegląd Konstrukcji Lotniczych” nr 6. Wydawnictwo Altair. Warszawa 1992.
[23] "MiG-29 made in England?". Lotnictwo Aviation International nr 5/1992.

blog comments powered by Disqus