Mikojan MiG-25, 1964

Samolot myśliwski, rozpoznawczy, rozpoznawczo-bombowy. ZSRR/Rosja.
Samolot myśliwski Mikojan MiG-25RBS w barwach lotnictwa wojskowego Ukrainy. (Źródło: George Chernilevsky via ”Wikimedia Commons”).

W latach 1959-1961 biuro OKB-155 MAP Artioma I. Mikojana prowadziło studia nad perspektywicznym samolotem bojowym Je-155 zdolnym rozwinąć prędkość 2500-3000 km/h na wysokości 20-21 km. Równolegle pracowano nad trzema wariantami samolotu: rozpoznawczym, myśliwskim i uderzeniowym. W marcu 1961 r. WWS sformułowały wstępne założenia taktyczno-techniczne na samolot rozpoznawczy Je-155R/MiG-25R. W lutym 1962 r. określono warianty aparatury zadaniowej samolotu. W tym samym miesiącu zadecydowano o budowie Je-155R/MiG-25R jako pierwszego w stosunku do samolotu myśliwskiego. We wrześniu 1962 r. sformułowano jego ostateczne założenia.

Prototyp Je-155R-1 został oblatany 6.03.1964 r., Kolejny Je-155R-2 posłużył jako płatowiec bez napędu do prób statycznych. Oba zbudowano w zakładzie produkcji doświadczalnej Mikojana. Kolejne samoloty przedseryjne i seryjne powstały już w zakładzie produkcyjnym Nr 21 w Gorki/Niżnyj Nowgorod. Pierwszy samolot Je-1551R-3 oblatano 6.07.1966 r., Je-155R-4 posłużył do przeprowadzenia prób państwowych i był wzorcem do produkcji seryjnej. Samolot Je-155R-5 został rozbity w jednym z pierwszych lotów (30.08.1968 r.), a Je-155R-6 trafił do stacji prób w locie biura Mikojana. Próby państwowe MiG-25R (oznaczenie NATO "Foxbat") zakończono w końcu 1969 r., równolegle rozwijając jego produkcję w Gorki. W czerwcu 1970 r. MiG-25R trafiły do pierwszej jednostki liniowej.

W styczniu 1970 r. zażądano rozszerzenia możliwości bojowych MiG-25R drogą dozbrojenia go w bomby i dostosowania do bombardowania stratosferycznego. Prototyp samolotu rozpoznawczo-bombowego MiG-25RB- Je-155R-4B powstał w lutym 1970 r. z przeróbki Je-155R-4 (luty). W grudniu 1970 r. MiG-25RB przeszedł próby państwowe, równolegle ruszyła jego produkcja seryjna. Latem 1970 r. oblatano prototyp samolotu MiG-25RBW, który od MiG-25RB różnił się zabudową nowej stacji rozpoznania radiotechnicznego SRS-9 Wiraż. MiG-25RBW próby państwowe przeszedł w latach 1971-72 i do 1979 r. był w produkcji seryjnej. Stopniowo do tego standardu doprowadzono wcześniej wyprodukowane MiG-25R/RB. W 1979 r. oblatano prototyp samolotu MiG-25RBT, który był pochodną MiG-25RBW z nową stacją rozpoznania radiotechnicznego SRS-13 Tangaż. MiG-25RBT był produkowany w latach 1980-1982. Od 1981 r. do tego standardu stopniowo przebudowano samoloty MiG-25RBW.

Latem 1970 r. oblatano prototyp samolotu rozpoznawczo-bombowego MiG-25RBK, który otrzymał stację szczegółowego rozpoznania radiotechnicznego Kub-3M. Próby państwowe MiG-25RBK przeszedł w latach 1971-1973 i od 1974 do 1980 r. był produkowany seryjnie. Od 1981 r. samoloty MiG-25RBK wyposażono w nowe stacje szczegółowego rozpoznania radiotechnicznego Szar-25, zmieniając im przy tym oznaczenie na MiG-25RBF. Równolegle z MiG-25RBK oblatano prototyp samolotu MiG-25RBS, wyposażonego w radar obserwacji bocznej Sablja-E. Przeszedł on próby państwowe wiatach 1972-1973 i od 1974 do 1977 r. był produkowany seryjnie. Od 1981 r. samoloty MiG-25RBS wyposażono w nowe radary obserwacji bocznej Szompoł oznaczono MiG-25RBSz. Do końca 1982 r. zakończono proces modernizacji samolotów rozpoznawczo-bombowych, do standardu MiG-25RBT/RBF/RBSz.

W pojedynczych egzemplarzach istniały samoloty rozpoznania radiacyjnego MiG-25RR i rozpoznania meteorologicznego MiG-25MR. Do szkolenia i treningu załóg zbudowano (na bazie myśliwskiego samolotu szkolnego MiG-25PU), dwumiejscowy samolot MiG-25RU. Prototyp oblatano 20.03.1971 r. i od roku kolejnego został on wdrożony do produkcji seryjnej. Ogółem w latach 1969-1982 zbudowano około 220 seryjnych samolotów bojowych MiG-25RB i 50 szkolnych MiG-25RU. Samolot w latach 1979-1982 był eksportowany do Algierii (8), Bułgarii (4), Indii (8), Iraku (8), Libii (5) i Syrii (8).

W marcu 1961 r. Wojska PWO Strany sformułowały wstępne założenia taktyczno-techniczne na myśliwiec przechwytujący Je-155P/MiG-25P. W czerwcu 1963 r. sformułowano jego ostateczne założenia. Prototyp Je-155P-1 oblatano 9.09.1964 r. Konstrukcyjnie był on zbieżny z prototypem samolotu rozpoznawczego Je-155R-3, ale miał inny przód kadłuba i pod płatem belki na kierowane pociski rakietowe. Prototyp Je-155P-2 oblatano 16.09.1965 r. Oba powstały w zakładzie produkcji doświadczalnej Mikojana. Następnie, w latach 1966-68 w zakładzie Nr 21 w Gorki/Niżnyj Nowgorod wykonano samoloty przedseryjne Je-155P-3 do P-11. Samolot Je-155P-6 był wzorcem do produkcji seryjnej. Próby państwowe MiG-25P przeszedł w okresie od grudnia 1965 r. do kwietnia 1970 r. W 1968 r. zapadła decyzja o uruchomieniu produkcji seryjnej MiG-25P, a w kwietniu 1970 r. samolot trafił do pierwszej jednostki liniowej.

W 1971 r. do produkcji wdrożono wersję MiG-25P w którym zmodyfikowano radar (Smiercz-A1), wzmocniono i powiększono płyty usterzenia pionowego oraz wprowadzono różnicowe wychylane usterzenie poziome. W 1974 r. na samolocie MiG-25P wprowadzono bardziej niezawodny radar RP-25M/5miercz-A2. Ogółem do 1979 r. wyprodukowano około 460 MiG-25P, z których (od 1979 r.) wyeksportowano do Algierii (20), Iraku (20), Libii (23) i Syrii (20).

Od końca 1976 r. była rozwijana wersja MiG-25PD, która otrzymała nowy radar RP-25MN/Sapfir-25 umożliwiający zwalczanie celów na tle ziemi, zmodernizowane kpr R-40RD i R-40TD wydłużonego zasięgu i do samoobrony kpr R-60, termonamiernik. Ponadto samolot otrzymał zmodernizowane silniki R15BD-300. Pierwszy (z trzech) prototypów MiG-25PD oblatany został 19.11.1977 r., próby państwowe zrealizowano od sierpnia 1978 r. do lutego 1979 r. Produkcja seryjna w latach 1979-85 w liczbie ok. 150 egz., z których część wyeksportowano do Iraku i Libii (38 egz.). W latach 1979-1982 samoloty MiG-25P przebudowano w lotniczych zakładach remontowych do standardu MiG-25PD, nadając im oznaczenie MiG-25PDS (ok. 370 egz.). W 1982 zbudowano jeden samolot MiG-25PDSG, który wyposażono w stację ostrzegającą o opromieniowaniu radiolokacyjnym SPO-15Ł, wyrzutniki dipoli i flar termicznych KDS-155 oraz stację zakłóceń aktywnych Gerań. Modernizacja ta nie została wdrożona w linii. W 1985 r. badano podobny samolot MiG-25PDSL, na którym zastosowano stację ostrzegawczą SPO-15ŁM, stację zakłóceń aktywnych Gardenia, ale i to rozwiązanie nie zostało wdrożone w linii. W 1986 r. jeden samolot MiG-25PD przebudowano do standardu MiG-25PDZ, wyposażając go w sondę do pobierania paliwa w powietrzu. W 1988 r. powstał projekt samolotu MiG-25PDM, który miał otrzymać system kierowania ogniem i uzbrojenie wzorowane na rozwiązaniach z Mikojan MiG-29. Nie został jednak zrealizowany.

W dniu 30.08.1973 r. oblatano samolot Je-155M/MiG-25M, wyposażony w silniki R15BF2-300 (98,06/132,38 kN). W 1975 r. otrzymał zmniejszony płat z MiG-25RB. W tym samym roku podjęto wstępną decyzję o skierowaniu Je-155M/MiG-25M do produkcji seryjnej. Miał on być osnową nowego lotniczo-rakietowego kompleksu przechwytującego MiG-25-40M. W 1976 r. zabudowano na nim zmodernizowane wyposażenie, w tym stację radiolokacyjną Smiercz-M, o zwiększonym zasięgu i zdolną w ograniczonym zakresie wykrywać cele na tle ziemi (wody). Jednak w listopadzie 1976 r. dalsze prace zostały wstrzymane. W 1975 r. oblatano eksperymentalny samolot MiG-25P, z powiększoną instalacją paliwową i wyposażony w dwa turbinowe dwuprzepływowe silniki odrzutowe D30F-6 (93,16/152,0 kN). 16.09.1975 r. został oblatany samolot (również z silnikami D30F-6) Je-155MP/MiG-25MP, z dwuosobową załogą i przygotowany pod zabudowę awangardowego systemu kierowania ogniem Zasłon. Był to prototyp przyszłego samolotu Mikojan MiG-31.

W połowie lat 1960-tych OKB Mikojana opracowało projekty myśliwców przechwytujących Je-155PA/MiG-25PA. Miał on otrzymać płat o skosie zmiennym wzdłuż rozpiętości oraz być wyposażony w system kierowania ogniem Smiercz-100 (Zasłon) i pociski rakietowe dalekiego zasięgu K-100. Silniki R15BW-300 miały mu dać prędkość M=3,5. Według innego projektu samolot miał rozwijać analogiczną prędkość, ale dysponować systemem kierowania ogniem Wichr oraz pociskami rakietowymi K-44 o zasięgu 45 km. Z kolei MKB Fakieł dla nowych myśliwców przygotowywało jednostopniowy pocisk rakietowy W-155 na ciekły materiał pędny, zdolny zwalczać cele na wysokości do 45 000 m i w odległości oto 120 km.

Do szkolenia i treningu załóg zbudowano na bazie seryjnego MiG-25P dwumiejscowy samolot MiG-25PU. Postanowienie w tej sprawie podjęto w lipcu 1965 r., oblot prototypu wykonano 28.10.1969 r., zakończenie prób państwowych w lipcu 1971 r. i do 1985 r. wyprodukowano ok. 180 samolotów MiG-25PU.

W 1972 r. przygotowano projekt samolotu Je-155K- nosiciela kpr powietrze-ziemia. Miał on m.in. być uzbrojony w dwa samonaprowadzające się przeciwradiolokacyjne pociski rakietowe Ch-58 i przenosić pod kadłubem zasobnik z dwoma stacjami zakłócającymi typu Łandysz. Projekt nie był jednak rozwijany. Opracowano specjalizowany samolot ogniowego przełamania obrony powietrznej, wychodzący z Je-155K (i samolot walki elektronicznej MiG-25PP, który jednak nie był realizowany). Prototyp powstał z przebudowy rozpoznawczo-bombowego samolotu Je-155R-4B. Oblot Je-155R-4BM wykonano w 1977 r. Dopracowanie samolotu, który otrzymał oznaczenie MiG-25BM, trwało 5 lat. Następnie, w latach 1982-85, w zakładzie Nr 21 Gorki/Niżnyj Nowgorod wykonano 40 MiG-25BM. Wprowadzony dodatkowy wymóg dostosowania ich do zwalczania przeciwlotniczych zestawów rakietowych typu ”Patriot” spowodował, że dopiero w 1988 r. samolot MiG-25BM oficjalnie przyjęto do uzbrojenia. Samolot posiada stację wykrywania i wskazywania celów Sycz-M oraz uzbrojenie w postaci samonaprowadzających się przeciwradiolokacyjnych pocisków rakietowych Ch-58 i bomb. W 1977 r. rozpoczęto prace nad podobnym samolotem MiG-25B, ale wyposażonym w kompleks obserwacyjno-celowniczy Espadron, zdolny przekazać zdobyte dane na ziemię w czasie realnym. Samolot miał być uzbrojony w pprlok i bomby. Problemy z awangardowym kompleksem Espadron spowodowały, że projekt MiG-25B został zarzucony.

Nie zrealizowano projektów samolotów bombowego (Je-155Sz) i bombowo-rozpoznawczego (Je-155SzR), przeznaczonych do operowania na wysokościach małych i bardzo małych. W latach 1960-tych były one przygotowane w dwóch alternatywnych wariantach: ze zmienną geometrią skrzydeł oraz ze stałym płatem trapezowym i pomocniczymi silnikami zabudowanymi pionowo w kadłubie dla uzyskania właściwości krótkiego startu i lądowania. Samoloty Je-1S5Sz/SzR dysponowały radarem w przedzie kadłuba, za którym było stanowisko nawigatora (z małymi bocznymi oknami) i dalej kabina pilota. Linia ta była kontynuowana w projekcie samolotu bombowego Je-155F z płatem trapezowym i kompleksem celowniczo-nawigacyjnym Puma, którego jeden z wariantów uzbrojenia zakładał przenoszenie 4 pprlok Ch-58, wraz z niezbędną aparaturą zadaniową. Dwuosobowa załoga w kabinie z miejscami obok siebie. Opracowano również projekt projekt wysokościowego samolotu bombowego Je-155B. Zwiększono w nim zasięg. Kolejnym był projekt dwumiejscowego samolotu, wyposażonego w radar zintegrowany z dzienno-nocnym celownikiem optoelektronicznym Iwołga, dostosowanego do zrzutu lotniczych bomb kierowanych 1500 kg. Przewidziano również uzbrojenie samolotu w samonaprowadzające się pociski aerobalistyczne Ch-15 (przeznaczone do ataku strategicznego, przeciwradiolokacyjne i przeciwokrętowe).

W 1981 r. syryjskie samoloty MiG-25P brały udział w walkach z lotnictwem Izraela nad Libanem. Natomiast irackie samoloty brały udział w wojnie z Iranem (w latach 1980-1988), podczas operacji Pustynna Burza (1991 r.) oraz, w późniejszym okresie, w trakcie wymuszania strefy bez lotów nad południowym Irakiem. W kampanii antyirackiej 2003 r. nie odegrały one żadnej roli, będąc głęboko zakopane... w piasku.

Po rozpadzie ZSRR myśliwce MiG-25PD (PDS) weszły do uzbrojenia sił powietrznych Białorusi, Rosji i Ukrainy. Ze względu na wysokie koszty eksploatacji ich użycie było systematycznie ograniczane. Od połowy lat 1990-tych zostały one stopniowo wycofane z eksploatacji w siłach powietrznych Białorusi i Rosji, a następnie Ukrainy.

W Polsce.

Na początku lat 1980-tych samoloty MiG-25PD były rekomendowane do wprowadzenia do uzbrojenia w państwach Układu Warszawskiego, w tym również Polski. Nikt nie zdecydował się wówczas na ich zakup.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy grzbietopłat o konstrukcji metalowej, głównie ze stali (80%) i tytanu (8%).
Płat skośny o obrysie trapezowym: w MiG-25R (41°02', profil o grubości względnej 3,7-4,46%), natomiast w MiG-25P ze skosem zmiennym wzdłuż rozpiętości (42°30'/41°02', grubość względna profilu 3,7-4,76%).
Kabina zakryta, fotel wyrzucany.
Usterzenie pionowe zdwojone , uzupełnione płetwami aerodynamicznymi pod kadłubem.

Uzbrojenie:
- MiG-25RB- 4-8 bomb FAB-500M62 pod kadłubem i skrzydłami,
- MiG-25P- 4 kierowane pociski rakietowe powietrze-powietrze R-40 wyposażonymi w półaktywną radiolokacyjną głowę samonaprowadzającą (R-40R) lub termiczną (R-40T) podwieszane na belkach pod skrzydłami,
- MiG-25PD- 4 kierowane pociski rakietowe powietrze-powietrze R-40RD i R-40TD wydłużonego zasięgu i kierowane pociski rakietowe powietrze-powietrze R-60,
- MiG-25BM- 4 samonaprowadzające się przeciwradiolokacyjne pociski rakietowe Ch-58 na belkach-katapultach AKU-58M pod skrzydłami lub 2 tego typu pociski i 4 bomby FAB-500M62 pod kadłubem.

Wyposażenie:
- MiG-25R, MiG-25RB- zespół wymiennych lotniczych aparatów fotograficznych: dziennych (AFA-70M, AFA-72, AJe-10) i nocnych (NAFA-75) oraz stacja ogólnego rozpoznania radiotechnicznego SRS-6 lub SRS-7. Fotografowanie nocne realizuje się z użyciem 8 bomb błyskowych FotAB-100-80. Do samoobrony samolot dysponuje stacją ostrzegawczą SPO-10 oraz wbudowaną stacją zakłóceń aktywnych SPS-141/142/143,
- MiG-25RBW- który od MiG-25RB różnił się zabudową nowej stacji rozpoznania radiotechnicznego SRS-9 Wiraż,
-MiG-25RBT- od MiG-25RBW różnił się nową stacją rozpoznania radiotechnicznego SRS-13 Tangaż,
- MiG-25RBK- otrzymał stację szczegółowego rozpoznania radiotechnicznego Kub-3M, później Szar-25,
- MiG-25RBF- otrzymał stację szczegółowego rozpoznania radiotechnicznego Szar-25,
- MiG-25RBS- posiadał radar obserwacji bocznej Sablja-E,
- MiG-25RBSz- posiadał radar obserwacji bocznej Szompoł,
- MiG-25P- radiolokacyjny system kierowania ogniem RP-25/ Smiercz-A, później Smiercz-A1, następnie RP-25M/5miercz-A2, system automatycznego sterowania samolotu SAU-155P, system radionawigacyjny RSBN-6S i pokładowa aparatura przyrządowego naprowadzania ARŁ-SM/Lazur-SM,
- MiG-25PD- system kierowania ogniem S-25, zawierający stację radiolokacyjną RP-25MN/ Sapfir-25 z analogową maszyną liczącą AWM-25, termonamiernik TP-26 i celownik kolimatorowy K-10T, pokładowa aparatura przyrządowego naprowadzania, kierowania i wskazywania celów BAN-75/Biriuza,
- MiG-25BM- radiotechniczna stacja wykrywania i wskazywania celów Sycz-M, system samoobrony samolotu: stacja ostrzegawcza SPO-15 oraz wbudowane stacje zakłóceń aktywnych z rodziny SPS-141 i SPS-151,
-MiG-25B- kompleks obserwacyjno-celowniczy Espadron, obejmujący radar obserwacji bocznej Szompoł, stację rozpoznania radiotechnicznego Tangaż i termolokator.

Napęd- 2 turbinowe silniki odrzutowe:
- MiG-25R- S.K. Tumański R15B-300 o ciągu 73,55kN/109,83kN każdy,
- MiG-25PD- S.K. Tumański R15BD-300 o ciągu 85,72/109,83 kN każdy,

Dane techniczne:

Galeria

  • Samolot myśliwski Mikojan MiG-25 w locie. (Źródło: U.S. Air Force).

Źródło:

[1] JBG, MF ”RSK MIG-25R, RSK MiG-25P, RSK MIG-25BM”. Lotnictwo nr 2 i 3/2006.
[2] Mikołajczuk M. Gruszczyński J. ”Samolot myśliwski Mig-25P- stalowa błyskawica na niebie”. Lotnictwo nr 9 i 10/2006.
blog comments powered by Disqus