Meus Adam
Adam Meus urodził się 16.10.1925 r. we Lwowie. Przed wojną ukończył drugą klasę gimnazjum w Krakowie, tam też ukończył w 1943 r. średnią szkołę techniczną (tajną), uzyskując dyplom technika mechanika. W tymże samym roku wstąpił do Armii Krajowej. W 1944 r. został dowódcą sekcji w plutonie liniowym III odcinka "Granit" Komendy Okręgu Kraków AK. W zimie 1944- 1945, z chwilą zbliżania się Armii Radzieckiej, został przeniesiony do kontrwywiadu.
W 1945 r. rozpoczął studia na Wydziale Samochodowo- Lotniczym przy Akademii Górniczej w Krakowie. W marcu 1946 r. wstąpił do oddziału dywersyjnego Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW)- Liga Walki z Bolszewizmem, przeprowadzającego akcje z bronią w ręku: rozbrajając żołnierzy i oficerów sowieckich oraz funkcjonariuszy państwowych. Aresztowany w listopadzie 1946 r., był sądzony w procesie pokazowym. Symulując chorobę psychiczną, uniknął kary więzienia i prawdopodobnie śmierci. Prokurator skierował go na obserwację do wojskowego szpitala w Krakowie, gdzie patriotyczni lekarze potwierdzili jego rzekomą chorobę. Dzięki temu został w 1947 r. uniewinniony i zwolniony z więzienia. Przeniósł się do Wrocławia. Zataiwszy swą działalność konspiracyjną dostał się na Wydział Mechaniczny Politechniki Wrocławskiej.
W 1952 r. w Sekcji Lotniczej uzyskał dyplom mgr inż. mech. specjalności budowa płatowców. W latach 1949- 1956 był asystentem w Katedrze Elementów Maszyn na Politechnice Wrocławskiej. W 1956 r. rozpoczął pracę w przemyśle szybowcowym. W 1956 r. zorganizował Zakład Sprzętu Lotnictwa Sportowego nr 4 we Wrocławiu, jako filię Szybowcowych Zakładów Doświadczalnych w Bielsku- Białej i był jego kierownikiem do 1963 r. Uruchomił tam produkcję szybowców SZD-12 "Mucha 100", SZD-10 "Czapla" i SZD-24 "Foka".
W1963 r. przeszedł do pracy w biurze konstrukcyjnym Szybowcowych Zakładów Doświadczalnych w Bielsku. Pierwszym jego opracowaniem, była ulepszona wersja dwumiejscowego szybowca szkolno-treningowego Bocian, oznaczona SZD-9 bis 1E "Bocian E" (oblatana w 1966 r.), do którego wstępne prace wykonali inż. R. Śmigaj i inż. T. Grudzieński. Następnie jako zastępca konstruktora wiodącego inż. Władysława Okarmusa, uczestniczył w projektowaniu szybowców wyczynowych SZD-36 "Cobra 15" i SZD-39 "Cobra 17".
Był konstruktorem wiodącym w mieszanym zespole Instytutu Lotnictwa w Warszawie i Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Szybownictwa Bielsko-Biała, zajmującego się problemami technologiczno- konstrukcyjnymi szybowców. W zespole tym opracowano wytyczne konstrukcyjne dla wysoko obciążonych metalowych konstrukcji klejonych oraz wykonano dokumentację konstrukcyjną klejonego metalowego dźwigara do szybowca SZD-44. Wykonano próby statyczne połączenia okucia głównego z pasami dźwigara. Wspólnie z inż. K. Szustrem opracował program prób zmęczeniowych tego węzła. Był to okres, gdy Aeroklub chciał, by produkowano u nas szybowce metalowe.
Jako konstruktor wiodący prowadził projektowanie szybowca klasy klub SZD-47 "Klub". Został konstruktorem wiodącym dwumiejscowego kompozytowego szybowca szkolno-treningowego SZD-50 "Puchacz" (nazwanego początkowo "Dromader"). Szybowiec ten, będący największym osiągnięciem A. Meusa, był produkowany do końca działalności zakładu PZL Bielsko, a później kontynuowana była przez firmę Allstar.
Będąc na emeryturze, pracując na niepełnym etacie, zaprojektował dalsze rozwinięcie "Puchacza"- szybowiec SZD-54 "Perkoz". Mimo słabnącego zdrowia doprowadził pod osobistym nadzorem do zbudowania dwóch prototypów w Jeżowie. Próby w locie wykazały dobre własności lotne i obudziły nadzieje na uruchomienie produkcji seryjnej. Drugi egzemplarz "Perkoza" opuścił wytwórnię na 3 miesiące przed jego śmiercią.
Był autorem publikacji: "Trzeba pomyśleć o motoszybowcach" z 1970 r. (współautor) oraz "Klejony dźwigar metalowy skrzydła szybowca – konstrukcja" w materiałach z narady naukowo-technicznej "Wybrane zagadnienia klejenia konstrukcji lotniczych" z 1973 r.
W pracy potrafił stwarzać atmosferę harmonijnej współpracy w zespole. Jego wiedza i doświadczenie, połączone z dokładnością w realizacji zadań, stawiały go w czołówce naszych konstruktorów szybowcowych.
Pilot szybowcowy II klasy, wylatał tylko 180 h na szybowcach, gdyż pochłaniała go niemal w zupełności praca konstrukcyjna. Był członkiem zarządu Sekcji Szybowcowej, a następnie członkiem zarządu Aeroklubu Bielsko- Bialskiego. Był członkiem SIMP. Pełnił funkcję przewodniczącego Zakładowej Komisji Rozjemczej i sekretarza Rady Zakładowej. W 1980 r. stanął na czele strajku w SZD, w wyniku którego została zmuszona ustąpić dyrekcja zakładu.
Był odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Nagrodą Państwową I stopnia w dziedzinie konstrukcji lotniczych, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Brązowym Medalem za Zasługi dla Obronności Kraju, odznaką Zasłużonego Działacza Lotnictwa Sportowego, Nagrodą NOT II stopnia, odznaką Za Zasługi dla APRL, odznaką Zasłużonego Działacza LOK, Złotą Odznaką za Zasługi dla Województwa Katowickiego.
Z pierwszą żoną Zofią Skarbek miał córkę: Ewę Patrykę. Drugą żoną była Zofia Zleleniecka.
Zmarł 1.02.2000 w Krakowie. Pochowany został na cmentarzu Salwatorskim. Inż. Meus do ostatnich chwil życia był głęboko zaangażowany w utrzymanie świetności i działalności PZL Bielsko. Należał do tej epoki polskiego szybownictwa, która wraz z likwidacją Zakładu odeszła do historii.
Konstrukcje:
SZD-9 bis 1E ”Bocian E”, 1966, szybowiec szkolny.
SZD-36 ”Cobra 15”, 1969, szybowiec wyczynowy klasy standard.
SZD-44- szybowiec perspektywiczny, 1969- 1972, studium szybowca wyczynowego.
SZD-47 "Klub", 1973- 1977, projekt szybowca klasy klub.
SZD-50 ”Puchacz”, 1976, szybowiec szkolny, treningowy i wyczynowy.
SZD-54 ”Perkoz”, 1991, szybowiec szkolny.
Galeria
Źródło:
[1] Witkowski B. J. "104 Konstrukcje". Skrzydlata Polska nr 45/1978.[2] "Adam Meus". Skrzydlata Polska nr 49/1976.
[3] Pod redakcją Andrzeja Glassa i Tomasza Murawskiego "Polskie Szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju". Wydawnictwo SCG. Bielsko-Biała 2012.
[4] (kk) "Zmarł Adam Meus". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 3/2000.
[5] Kubalańca J. "Nie zrealizowane konstrukcje SZD (5)". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 10/1999.
[6] Kubalańca J. "Nie zrealizowane konstrukcje SZD (6)". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 11/1999.