LWD "Żak", 1947

Samolot szkolny, turystyczny. Polska.
Samolot szkolno-turystyczny LWD "Żak 3". (Źródło: archiwum).
Projekt samolotu LWD ”Żak” opracowano w LWD w zespole mgr. inż. Tadeusza Sołtyka w 1946 r. W aeroklubach brak było wówczas samolotu szkolnego i turystycznego, o małej mocy, lekkiego, taniego i ekonomicznego. Przygotowania do zawarcia umowy licencyjnej na produkcję w Polsce silników Walter pozwalały przyjąć, że najwłaściwszym napędem do samolotu będzie silnik czechosłowacki. Samolot otrzymał konstrukcję lekką i prostą w produkcji. Zimą 1946/1947 wykonano projekt konstrukcyjny samolotu i rozpoczęto jego budowę. Pierwszy prototyp LWD ”Żak 1” został oblatany w 23.03.1947 r. Zainstalowano w nim silnik Walter ”Mikron III”. W latach 1947-1948 samolot ten demonstrowano na pokazach lotniczych i w czasie lotów propagandowych, a w 1949 r. przeszedł próby homologacyjne w Instytucie Lotnictwa, zakończone oceną pozytywną. Na podstawie uzyskanej oceny z badań prototypu LWD ”Żak 1” Ministerstwo Komunikacji zamówiło w LWD serię tych samolotów.

W tym czasie w LWD powstał prototyp LWD ”Żak 2” wyposażonego w silnik Continental A-65, stosowany w samolotach Piper L-4. Samolot oblatano 27.11.1947 r. Próby homologacyjne przechodził ten prototyp dopiero jesienią 1951 r., uzyskując równie dobrą opinię jak poprzedni prototyp.

W 1947 r. LWD przystąpiły do realizacji produkcji seryjnej 10 samolotów zamówionych przez Ministerstwo Komunikacji. Miały to być samoloty ”Żak 2” z silnikami PZL A-65 (oznaczanymi również WN-1). Ponieważ przemysł nie podjął produkcji tych silników, postanowiono samoloty seryjne wyposażyć w silniki czeskiej produkcji Walter ”Mikron”. Produkcja pierwszej serii samolotów budowanych po wojnie odbywała się w bardzo trudnych warunkach i niedostatecznie wielkich pomieszczeniach fabrycznych, tak że montaż samolotów musiał się odbywać bezpośrednio na lotnisku przed oblotem. W związku z zastosowaniem innego silnika niż w projekcie, samoloty nazwano LWD ”Żak 3”. Pierwszy seryjny ”Żak 3” oblatano 8.11.1948 r., a cała seria 10 samolotów została zakończona w grudniu 1948 r. Były one eksploatowane w aeroklubach kujawskim, poznańskim, krakowskim, gdańskim, bielsko-bialskim i warszawskim do 1955 r. Stosowano je do szkolenia i lotów turystycznych. Jeden samolot LWD ”Żak 3” został w grudniu 1963 r. przekazany do zbiorów Muzeum Lotnictwa i Astronautyki w Krakowie.

Wersja LWD ”Żak 4” przeznaczona była do holowania szybowców. Otrzymała mocniejszy silnik Walter ”Minor 4-III” o mocy 77 kW (105 KM) oraz odkrytą kabinę. Poza tym konstrukcję miał identyczną z ”Żakiem 3”. Samolot został oblatany 20.10.1948 r. W maju i czerwcu 1949 r. przeszedł próbę państwową w Głównym Instytucie Lotnictwa. Z powodu mocniejszego silnika miał on lepsze osiągi od poprzednich ”Żaków”. Próby holowania szybowców wypadły niepomyślnie. Przyczyną nieprzydatności samolotu do holowania szybowców było zastosowanie szybkoobrotowego silnika, co nie pozwalało na użycie śmigła o dużej średnicy, które dałoby duży ciąg. Po dorobieniu osłony kabiny podobnej jak u ”Żaka 3” wykorzystywany był w aeroklubach jako samolot turystyczny do końca 1955 r.

Konstrukcja ”Żak 3”:
Dwumiejscowy dolnopłat wolnonośny o konstrukcji mieszanej.
Skrzydło o obrysie dwutrapezowym z cofniętą krawędzią natarcia w pobliżu kadłuba w celu polepszenia widoczności. Skrzydło dwudzielne, jednodźwigarowe, ze skośnym dźwigarkiem pomocniczym. Keson kryty sklejką. Zadźwigarowa część skrzydła kryta płótnem. Lotki szczelinowe, wychylane różnicowo, o szkielecie drewnianym z małym kesonem, kryte płótnem.
Kadłub konstrukcji kratownicowej, spawany z rur stalowych chromomolibdenowych. Pokrycie płócienne na drewnianym szkielecie profilującym. Kabina zakryta.
Usterzenie wolnonośne, trapezowe, konstrukcji drewnianej. Stateczniki dwudźwigarowe. Statecznik pionowy kryty sklejką. Statecznik poziomy niedzielony kryty płótnem, z kesonem pokrytym sklejką.
Podwozie klasyczne stałe.

Silnik:
- ”Żak 1” i ”Żak 3”- rzędowy Walter ”Mikron III” o mocy startowej 48 kW (65 kW) i mocy trwałej mocy trwałej 35 kW (48 KM). Na samolocie ”Żak 3” SP-AAX wymieniono silnik Walter ”Mikron” na Cirrus F.III o mocy 63 kW (85 KM),
- ”Żak 2”- Continental A-65 o mocy 48 kW (65 KM),
- ”Żak 4”- Walter ”Minor 4-III” o mocy 77 kW (105 KM).

Dane techniczne LWD ”Żak 1” (wg [2]):
Rozpiętość- 11,8 m, długość- 7,6 m, wysokość- 2,05 m, powierzchnia nośna- 16,83 m2.
Masa własna- 400 kg, masa użyteczna- 220 kg, masa całkowita- 620 kg.
Prędkość max- 141 km/h, prędkość przelotowa- 110 km/h, prędkość lądowania- 80 km/h, wznoszenie- 2,7 m/s, pułap- 3500 m, zasięg- 360 km.

Dane techniczne LWD ”Żak 2” (wg [2]):
Rozpiętość- 11,8 m, długość- 7,55 m, wysokość- 2,05 m, powierzchnia nośna- 16,83 m2.
Masa własna- 413 kg, masa użyteczna- 197 kg, masa użyteczna max- 231 kg, masa całkowita- 620 kg, masa całkowita max- 654 kg.
Prędkość max- 142 km/h, prędkość przelotowa- 125 km/h, prędkość lądowania- 90 km/h, wznoszenie- 1,8 m/s, pułap- 2200 m, zasięg- 394 km.

Dane techniczne LWD ”Żak 3” (wg [2]):
Rozpiętość- 11,8 m, długość- 7,6 m, wysokość- 1,95 m, powierzchnia nośna- 16,83 m2.
Masa własna- 400 (wg [1]- 405) kg, masa użyteczna- 220 kg, masa użyteczna max- 254 kg, masa całkowita- 620 kg, masa całkowita max- 654 kg.
Prędkość max- 155 (wg [2]- 157) km/h, prędkość przelotowa- 128 km/h, prędkość lądowania- 90 km/h, wznoszenie- 2,7 m/s, pułap- 3500 m, zasięg- 310 km.

Dane techniczne LWD ”Żak 4” (wg [2]):
Rozpiętość- 11,8 m, długość- 7,8 m, wysokość- 2,0 m, powierzchnia nośna- 16,83 m2.
Masa własna- 448 kg, masa użyteczna- 255 kg, masa całkowita- 703 kg.
Prędkość max- 157 km/h, prędkość przelotowa- 130 km/h, prędkość lądowania- 96 km/h, wznoszenie- 3,0 m/s, pułap- 4500 m, zasięg- 540 km.

Galeria

  • LWD "Żak 3", rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 17/1964).

Źródło:

[1] Krzyżan M. ”Samoloty w muzeach polskich”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.
[2] Praca zbiorowa ”Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1965.
blog comments powered by Disqus