W 1946 (wg [5]- 1947) r. Dowództwo Wojsk Lotniczych zamówiło w Lotniczych Warsztatach Doświadczalnych samolot szkolno-treningowy, który miał być następcą samolotów Polikarpow Po-2 i Jakowlew UT-2. Zespół konstrukcyjny pod kierunkiem mgr. inż. Tadeusza Sołtyka opracował kilka projektów wstępnych. Brano pod uwagę m.in. wyposażenie samolotu LWD ”Żak-3” w silnik M-11D, a w dalszej kolejności zastosowanie w nim wciąganego podwozia i śmigła o skoku nastawnym. Do napędu planowano silnik rzędowy Walter ”Minor 6-III”, którego produkcję licencyjną zamierzano uruchomić w kraju. Ponieważ rozmowy handlowe przeciągały się, a sprawa nabycia praw licencyjnych stawała się coraz bardziej odległa, zdecydowano o zastosowaniu silnika M-11D. Ostatecznie przyjęto układ dolnopłata z miejscami w tandem (jedno za drugim) jako korzystniejszy aerodynamicznie i bardziej nowoczesny. Projekt samolotu LWD ”Junak”, oznaczony później LWD ”Junak 1”, opracowano w 1947 r. W tym samym roku przystąpiono do budowy prototypu, który ukończono w lutym 1948 r. Oblotu prototypu dokonano w dniu 22.02.1948 r. Napędzany był silnikiem gwiazdowym M-11D o mocy 92 kW (125 KM). Był to udany samolot, poprawny w pilotażu, ponadto miał zgrabną nowoczesną sylwetkę. Od czerwca do lipca 1948 r. samolot przechodził próbę państwową w Instytucie Technicznym Lotnictwa. We wrześniu 1948 r. ”Junak 1” był demonstrowany na pokazach w Dniu Święta Lotnictwa w Warszawie. Pod koniec 1949 r. samolot przekazano do OSL w Dęblinie w celu dokonania prób eksploatacyjnych, skąd w 1951 r. wrócił do Głównego Instytutu Lotnictwa, został skasowany w 1956 r. W 1960 r. samolot znajdował się w Muzeum Techniki w PKiN w Warszawie, a następnie przekazano go do Muzeum Lotnictwa i Astronautyki w Krakowie.

W dniu 1.09.1948 r. została oblatana wersja akrobacyjna tego samolotu LWD ”Zuch 1”.

W wyniku dalszego rozwoju konstrukcji powstała wersja LWD ”Junak 2” napędzana silnikiem M-11FR. Nad projektem ”Junaka 2” pracowały równolegle dwa zespoły konstrukcyjne. Zespół pod kierunkiem prof. mgr. inż. T. Sołtyka w LWD opracował projekt konstrukcyjny, a zespół Wydzielona Grupa Konstruktorska CSS we Wrocławiu pod kierunkiem prof. dr. inż. Jerzego Teisseyre przygotowywał dokumentację produkcji seryjnej. Pierwszy prototyp został wykonany w warsztatach Centralnego Studium Samolotów w Warszawie i oblatany 12.07.1949 r. Samolot otrzymał silnik M-11FR o mocy 118 kW (160 KM), którego produkcję seryjną podjęto w wytwórni PZL Rzeszów. Po zlikwidowaniu ujawnionych w czasie oblotu usterek samolot z oznaczeniem ”Junaka 2bis” został ponownie oblatany 17.05.1950 r. Samolot stał się wzorem wersji seryjnej, której, przywrócono nazwę ”Junaka 2” (czasem uzupełnianą przymiotnikiem seryjny). Trzy pierwsze samoloty wykonano w WSK w Mielcu. Produkcję zamierzano kontynuować w PZL Świdnik, jednak od 1951 r. produkcję seryjną przejęły zakłady WSK-4 Okęcie w Warszawie i tam wykonano pierwsze 12 egz. seryjnych. Od 1952 r. do zakończenia produkcji w 1953 r. (wg [4]- w latach 1951-1954) wykonano 105 samolotów (wg [2]- 95 egz. ?) LWD ”Junak 2” (w literaturze oznaczane czasami jako WSK ”Junak 2”).

Do eskadr szkolnych OSL Dęblin i OSL Radom samoloty ”Junak 2” dostarczono w 1952 r., gdzie używano je do nauki pilotażu na I roku nauki, przed przejściem na samoloty Jak-18 i kolejno na Jak-11. W wojskowym szkolnictwie lotniczym samoloty ”Junak 2” były na wyposażeniu do 1954 r., kiedy to przekazano je do aeroklubów. W ich miejsce wprowadzono kolejny wariant ”Junak 3”. W lotnictwie cywilnym ”Junak 2” pojawił się na początku 1954 r. Była to ostatnia partia samolotów (16 egz.) wyprodukowanych na Okęciu pod koniec 1953 r. i nie przekazywana już lotnictwu wojskowemu. Następna partia trafiła do lotnictwa cywilnego, przekazywana sukcesywnie przez wojsko, od marca do maja 1955 r. Łącznie aerokluby otrzymały z wojska w tej partii 53 (wg [4]- 54) samoloty. Jeden z tych samolotów został przekazany do Instytutu Lotnictwa. W latach 1955-1963 spełniał funkcję samolotu doświadczalnego. W 1961 r. maszynę przebudowano, montując silnik w układzie płaskim WN-6B o mocy 144 kW (195 KM). Samolot IL ”Junak-2WN” został oblatany 24.04.1961 r. i przeszedł próby w locie. Samolot stanowił studium zespołu napędowego samolotu PZL M-4 ”Tarpan”. W okresie przejściowych niepowodzeń z ”Tarpanem” rozważano nawet w APRL możliwość uruchomienia serii samolotów ”Junak 2”, napędzanych silnikami WN-6B. Poza tymi próbami na ”Junaku 2”, zbudowano wariant z dodatkowym zbiornikiem paliwa, wypróbowano wersję z uzbrojeniem ćwiczebnym itd. Samoloty ”Junak 2” były eksploatowane w aeroklubach jako samoloty szkolne, akrobacyjne i do holowania szybowców. Wiele z nich przetrwało do lat 1970-tych, a ostatni skasowano w grudniu 1972 r. Szybowcowy Zakład Doświadczalny w Bielsku Białej używał samolotu ”Junak 2” do holowania wielu prototypów szybowców.

W 1952 r. w Instytucie Lotnictwa powstało konstrukcyjne biuro płatowcowe, którego kierownikiem został mgr inż. T. Sołtyk. Biuro otrzymało zadanie, oprócz innych prac projektowych, dalszej modyfikacji samolotu ”Junak 2”. Pierwszym tematem był TS-7 Chwat, unowocześniony samolot ”Junak 2” z inną osłoną kabin i wciąganym podwoziem. Projektu tego nie zrealizowano. Następny projekt TS-8 ”Bies” przekazano do realizacji w następnych latach. Wobec wprowadzenia do polskiego lotnictwa samolotów myśliwskich z trójpodporowym podwoziem z kołem przednim zaszła potrzeba szkolenia pilotów na samolocie z takim podwoziem. Dostosowany do tych celów samolot ”Junak 2” otrzymał podwozie z pożądanym układem. Samolot oznaczono TS-9 ”Junak 3”. W dniu 7.08.1953 r. oblatany został prototyp. W latach 1954-1955 (wg [4]- do 1956 r.) WSK-Okęcie wyprodukowało 146 egzemplarzy samolotów LWD ”Junak 3” (w literaturze oznaczane czasami jako WSK ”Junak 3”).

Seryjnie ”Junaki 3” wprowadzono do służby w OSL Dęblin i OSL Radom w 1954 r., zastępując nimi stopniowo wycofywane ”Junaki 2”. W lotnictwie wojskowym samoloty były używane do 1961 r., jednak już od 1956 r. samoloty te były sukcesywnie przekazywane do lotnictwa cywilnego. Łącznie od 1956 r. do 1961 r. wojsko przekazało aeroklubom 93 samoloty ”Junak 3”, które przez wiele lat były eksploatowane do szkolenia i treningu pilotów cywilnych oraz junaków LPW na obozach letnich organizowanych przez APRL. ”Junak 3” zakończył swą służbę cywilną w drugiej połowie lat sześćdziesiątych, chociaż pojedyncze egzemplarze eksploatowano do października 1972 r., kiedy skasowano ostatni samolot. Wg [1] ”Junaki” były w użyciu do 1976 r.

Łącznie wszystkich ”Junaków” zbudowano 256 egz. Samolot szkolno-treningowy ”Junak” był pierwszym samolotem polskiej konstrukcji produkowanym w dużych seriach dla potrzeb Wojsk Lotniczych. Wyszkoliła się na nim duża liczba pilotów wojskowych i aeroklubowych. W Muzeum Lotnictwa polskiego w Krakowie znajdują się samoloty ”Junak 1”, ”Junak 2” i ”Junak 3”.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy dolnopłat wolnonośny o konstrukcji mieszanej.
Płat o konstrukcji drewnianej. Dwudźwigarowy, trójdzielny, składał się ze środkowej części stanowiącej całość z kadłubem (zwanej centropłatem) i z odejmowanych skrzydeł. Skrzydła miały obrys prostokątno-trapezowy. . Konstrukcja centropłata metalowa, pokrycie ze sklejki. Centropłat wyposażony w tylne klapy krokodylowe o konstrukcji metalowej. Skrzydła o konstrukcji drewnianej. Kesony skrzydeł pokryte były sklejką , a pozostała część płótnem. Posiadały klpy i lotki różnicowe typu Friese.
Kadłub wykonany jako kratownica spawana z rur chromomolibdenowych, oprofilowana listwami drewnianymi. Pokrycie kadłuba w obrębie silnika stanowiła blacha duraluminiowa, pozostałą część kadłuba pokryto płótnem. Kabina zakryta.
Usterzenie klasyczne wolnonośne miało obrys trapezowy, konstrukcja drewniana. Stateczniki dwuoźwigarowe kryte sklejką, stery zaś sklejką i płótnem.
Podwozie klasyczne stałe, w wersji ”Junak 3” trójkołowe z kołem przednim, stałe.

Wyposażenie:
- ”Junak 3”- radiostacja krótkofalowa RS-6M lub RS-6K, radiopółkompas RPKO-10M, telefon pokładowy SPU-2.
Instalacje: elektryczna.

Silnik- gwiazdowy:
- ”Junak 1”- M-11D o mocy 92 kW (125 KM),
- ”Junak 2” i ”Junak 3”- PZL M-11FR o mocy max 118 kW (160 KM), mocy nominalnej 103 KW (140 KM) i mocy przelotowej 77,3 kW (105 KM).

Dane techniczne ”Junak 1” (wg [4]):
Rozpiętość- 10,0 m, długość- 7,5 m, wysokość- 2,15 m, powierzchnia nośna- 17,5 m².
Masa własna- 618 kg, masa użyteczna- 382 kg, masa całkowita- 1000 kg.
Prędkość max- 215 km/h, prędkość przelotowa- 170 km/h, prędkość lądowania- 90 km/h, wznoszenie- 3,3 m/s, czas wznoszenia na 1000 m- 5' 6", pułap- 4600 m, zasięg- 1400 km, czas lotu- 8 h.

Dane techniczne ”Junak 2” (wg [4]):
Rozpiętość- 9,91 m, długość- 7,73 m, wysokość- 2,2 m, powierzchnia nośna- 17,5 m².
Masa własna- 746 kg, masa użyteczna- 342 kg, masa całkowita- 1088 kg.
Prędkość max- 223 km/h, prędkość przelotowa- 182 km/h, prędkość lądowania- 95 km/h, wznoszenie- 3,1 m/s, czas wznoszenia na 1000 m- 5' 24", pułap- 4300 m, zasięg- 880 km, czas lotu- 4,7 h.

Dane techniczne ”Junak 3” (wg [4]):
Rozpiętość- 9,92 m, długość- 7,75 m, wysokość- 2,5 m, powierzchnia nośna- 17,5 m².
Masa własna- 818 kg, masa użyteczna- 262 kg, masa całkowita- 1080 kg.
Prędkość max- 205 km/h, prędkość przelotowa- 180 km/h, prędkość lądowania- 100 km/h, wznoszenie- 3,0 m/s, czas wznoszenia na 1000 m- 5' 36", pułap- 4100 m, zasięg- 450 km, czas lotu- 2,5 h.