Lublin R-XIV, 1930

Samolot szkolno- akrobacyjny. Polska.
Samolot szkolno- akrobacyjny Lublin R-XIV. (Źródło: archiwum).
W końcu 1929 r., po przeprowadzeniu porównawczych prób samolotów łącznikowo-obserwacyjnych Lublin R-X, PZL Ł-2, PWS-5 lotnictwo wojskowe wybrało R-X do dalszego rozwoju. Samoloty Lublin R-X i PZL Ł-2 były równorzędne, jednak wybrany został R-X, gdyż PZL miały inne zamówienia. Samoloty R-Xa nie były jednak produkowane seryjnie, gdyż Jerzy Rudlicki opracował dwa projekty wstępne: samolotu szkolno-akrobacyjnego Lublin R-XIV oraz łącznikowo-obserwacyjnego Lublin R-XV.

W lutym 1930 r. wytwórnia Zakłady Mechaniczne Plage & Laśkiewicz otrzymała od Departamentu Aeronautyki zamówienie na 15 samolotów R-XIV. Otrzymały numeracje od 54-1 do 54-15, gdzie 54 było wojskowym numerem typu. Nie budowano prototypu ze względu na duże podobieństwo R-XIV do R-X. Pierwszy egzemplarz R-XIV (54-1) został oblatany 5.06.1930 r. Ostatni został dostarczony wojsku w lipca 1931 r. (wg [2], natomiast wg [1]- w kwietniu 1931 r.).

W sierpniu 1930 r. pierwsze 5 egz. R-XIV przydzielono na kurs pilotażu myśliwskiego w 2 PL. Były używane w LSSiB i CWPL, ET poszczególnych pułków, MDL i Sztabowej Eskadrze Treningowej. Okresowo przydzielano je do eskadr: 121 EM, 31 EL i 56 ET oraz do obozu LPW Łódź. Lotnictwo sportowe używało dwa samoloty o znakach rejestracyjnych SP-AFD i SP-AFG. Na samolocie SP-AFD, pilot W. Szulczewski, w dniach 4-16.03.1931 r. wziął udział w rajdzie Aeroklubu Warszawskiego do Estonii. Na wiosnę 1931 r Departament Aeronautyki zlecił wytwórni dostarczyć w ramach serii R-XIV jeden egzemplarz wyposażony w obrotnice k.m., radiostacje i urządzenie do podchwytywania meldunków, czyli odpowiadający wymaganiom stawianym samolotom Lublin R-XV. Samolot z nr 54-15 stał się prototypem seryjnych samolotów Lublin R-XIIIB. Dostarczono 14 samolotów R-XIV z zamówionych 15.

Samolot R-XIV jako szkolno-myśliwski okazało się całkowicie nieudany. Użytkowane w lotnictwie wojskowym powoli wykruszały się. 1.09.1939 r. w użyciu znajdowało się 5 egz. Co najmniej jeden został użyty do lotów łącznikowych w czasie działań wojennych. Do Rumunii został ewakuowany 1 samolot R-XIV. Był używany przez lotnictwo rumuńskie (wg [1] i [3]).

Konstrukcja:
Dwumiejscowy zastrzałowy górnopłat (parasol) o konstrukcji mieszanej.
Płat prostokątno- eliptyczny, dwudzielny, drewniany, dwudźwigarowy, kryty sklejką do przedniego dźwigara- płótnem, wsparty na piramidce z rur stalowych i podparty dwiema parami duralowych kroplowych zastrzałów, wykrzyżowany cięgnami profilowymi. Profil płata zmodyfikowany IAW-127. Lotki ze skrzydełkami odciążającymi.
Kadłub kratownicowy spawany z rur stalowych, kryty lnianym płótnem. Przednia część kratownicy kadłuba wykrzyżowana rurami, tylna- drutem. Wieżyczka do mocowania płatów oraz piramidki boczne do mocowania podwozia i zastrzałów- integralne z kratą kadłuba. Łoże spawane z rur stalowych. Osłona silnika i przodu kadłuba z blachy duralowej. Zbiornik na 135 l paliwa w przodzie kadłuba za silnikiem, nitowany z duralu, awaryjnie wyrzuca­ny. Kabiny odkryte. Przednia kabina- pilota, osłonięta wiatrochronem, tylna kabina- obserwatora. Sterownice w obu kabinach, w tylnej kabinie drążek wyjmowany.
Usterzenie spawane z rur stalowych, kryte płótnem. Stateczniki usztywnione drutami. Statecznik poziomy przestawialny w locie. Stery z rogowym odciążeniem aerodynamicznym.
Podwozie stałe, główne dwukołowe, trójgoleniowe, z amortyzatorami olejowo- powietrznymi. Koła 550 x 125 mm, z tarczami stożkowymi lub wypukłymi, wymienne z drewnianymi narty. Płoza ogonowa samonastawna, amortyzowana sznurem gumowym.

Wyposażenie- fotokarabin typu F.28 (K.28).

Silnik- chłodzony powietrzem, 9- cylindrowy, gwiazdowy Skoda Wright ”Whirlwind J5” o mocy nominalnej 162 kW (220 KM) i mocy startowej 176 kW (240 KM). Śmigło dwułopatowe drewnia­ne, stałe, Szomański- Hamilton o średnicy 2,7 m.

Dane techniczne R-XIV prototyp (wg [2]):
Rozpiętość- 13,50 m, długość- 8,20 m, wysokość- 2,76 m, powierzchnia nośna- 25,9 m2.
Masa własna- 825 (wg [1]- 829) kg, masa użyteczna- 291 (wg [1]- 306) kg, masa całkowita- 1116 (wg [1]- 1135) kg.
Prędkość max- 195 km/h, prędkość przelotowa- 170 km/h, prędkość minimalna- km/h, wznoszenie- 5,0 m/s, pułap- 5625 m, zasięg- 500 km.

Dane techniczne R-XIV (wg [2]):
Rozpiętość- 13,5 m, długość- 8,20 m, wysokość- 2,76 m, powierzchnia nośna- 25,9 m2.
Masa własna- 800 (wg [1]- 824) kg, masa użyteczna- 290-337 (wg [1]- 292) kg, masa całkowita- 1090-1137 (wg [1]- 1116) kg.
Prędkość max- 180 km/h, prędkość przelotowa- 165 km/h, prędkość minimalna- 75 km/h, wznoszenie- 4,3 m/s, pułap- 4500 m, zasięg- 500 km.

Inne wersje:
Lublin R-XIII
Lublin R-XIIIDr (R-XXIII) ”Błękitny Ptak”
Lublin R-XIIIE/F
Lublin R-XIII bis/ter/G (hydro)
Lublin R-XIX

Galeria

  • Lublin R-XIV, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977).
  • Cywilny samolot Lublin R-XIV nr 54.11 (SP-AFD). (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
blog comments powered by Disqus