Lockheed PV "Ventura", 1940
(B-34 "Lexington", PV-1, PV-2 "Harpoon", PV-3)

Samolot bombowy, patrolowy, transportowy. USA.
Samolot bombowy i patrolowy Lockheed ”Ventura” Mk.II, samolot zamówiony przez RAF i pozostawiony w służbie U.S. Air Force. (Źródło: U.S. Air Force).

W lutym 1940 r. brytyjska misja zakupów w USA zaproponowała firmie Lockheed Aircraft Corporation opracowanie na bazie samolotu pasażerskiego Lockheed L-18 ”Lodestar” nowego samolot patrolowego dla lotnictwa obrony wybrzeża Coastal Command, zamawiając natychmiast 25 samolotów. Firma posiadała duże doświadczenie przy takiego rodzaju modernizacjach. W 1938 r. na bazie samolotu pasażerskiego Lockheed L-14 ”Super Electra” został opracowany samolot patrolowy Lockheed A-28/A-29 ”Hudson”, budowany następnie w dużych ilościach i powszechnie używany w czasie II wojny światowej. Przystąpiono więc do prac nad projektem nowego samolotu oznaczonego Lockheed L-39. Trochę kłopotów sprawiało wysunięte przez Anglików żądanie maksymalnej unifikacji L-39 z samolotem ”Hudson”, ale miało to na celu przyśpieszenie wdrożenia do produkcji.

Na samolocie zainstalowano silniki o dużej mocy Pratt & Whitney R-2800 ”Double Wasp” oraz nowe szerokołopatowe śmigła, najbardziej korzystne do lotów na małej i średniej wysokości, na których przeważnie operowały morskie samoloty patrolowe. Samolot otrzymał silne uzbrojenie obronne złożone z 8 karabinów maszynowych kal. 7,69 mm: 2 ruchome w nosowej części kadłuba w stanowisku nawigatora, dodatkowe 2 nieruchome nad nią, 2 ruchome w wieżyczce strzeleckiej Boulton-Paul na grzbiecie kadłuba i 2 na stanowisku strzeleckim w specjalnie utworzonym występie pod ogonową częścią kadłuba. Samolot przenosił 2500 kg bomb lub bomb głębinowych. W porównaniu z samolotem ”Hudson” nowy samolot, który otrzymał w Wielkiej Brytanii nazwę ”Ventura”, posiadał większy zasięg i zdecydowanie wyższą prędkość. W maju 1940 r. Brytyjczycy złożyli zamówienie już na 300 egz. wersji ”Ventura” Mk.I.

Prototyp wykonał pierwszy lot w 1940 r. Produkcja seryjna została podjęta w filii zakładów Lockheed- the Vega Aircraft Company . W 1942 r. pierwsze seryjne samoloty zostały dostarczone dla Wielkiej Brytanii. W dniu 31.05.1940 r. jako pierwszy otrzymał je 21 dywizjon Bomber Command. Brytyjczycy zdecydowali się używać samolotów ”Ventura” jako samoloty bombowe a nie patrolowe, ponieważ w tym czasie istniał poważny niedobór średnich bombowców. ”Ventury” były używane w Bomber Command w trzech dywizjonach do września 1943 r. Wszystkie pozostałe samoloty (wersje Mk.I, Mk.II, Mk.IIA) zostały skierowane do lotnictwa obrony wybrzeża Coastal Command, gdzie były używane jako samoloty patrolowe. 387 samolotów w wersji PV-1 było używanych przez Coastal Command RAF, jako ”Ventura” GR Mk.V, w basenie Morza Śródziemnego. Część samolotów zostało zmodyfikowanych do wersji transportowej C Mk.V.

Samolot Lockheed ”Ventura” był produkowany w następujących wersjach:
- ”Ventura” Mk.I- pierwotna wersja seryjna dla Wielkiej Brytanii, z silnikami Pratt & Whitney S1A4-G ”Double Wasp” o mocy 1360 kW (1850 KM). Niewielką ilość samolotów zostało modyfikowanych w Wielkiej Brytanii dla lotnictwa obrony wybrzeża, otrzymały oznaczenie ”Ventura” GR Mk.I. Zbudowano 675 egz.,
- ”Ventura” Mk.II- wersja podobna do Mk.I, z powiększoną komorą bombową i silnikami Pratt & Whitney R-2800-31 mocy 1471 kW (2000 KM). Zbudowano 487 egz., dużą ilość samolotów tej wersji przejął USAAF pod oznaczeniem B-34
- ”Ventura” Mk.IIA (B-34)- wersja podobna do Mk.II ale z innym uzbrojeniem. Zbudowano 200 egz.,
- ”Ventura” GR Mk.V- oznaczenie w RAF wariantu samolotu PV-1, poddane później modyfikacji na samoloty transportowe z oznaczeniem ”Ventura” C Mk.V,
- B-34 ”Lexington” (później RB-34)- ok. 20 samolotów, przejętych przez USAAF,
- B-34A (później RB-34A)- oznaczenie 101 samolotów używanych w USAAF jako samoloty szkolno-treningowe,
- B-34B- oznaczenie 13 samolotów używanych w USAAF jako samoloty szkolno-treningowe,
- B-37- wersja z silnikami Wright R-2600-13 o mocy 1250 kW (1700 KM). Miała to być wersja rozpoznawcza, USAAF zamówił początkowo 550 egz. pod oznaczeniem O-56. Zanim zbudowano pierwszy egzemplarz oznaczenie samolotu zmieniono na RB-34B. Zanim pierwszy z nich wystartował, ponownie zmieniono oznaczenie na B-37, ponieważ to ich napędu zastosowano inne silniki. Zbudowano 18 egz., po czym zamówienie anulowano, ponieważ USAAF zgodził się aby wyłącznym użytkownikiem samolotów z rodziny ”Ventura” była US Navy,
- PV-1- odpowiednik wersji Mk.II ze modyfikowaną komorą bombową. Samolot przystosowany do pełnienia morskiej służby patrolowej, posiadał zwiększony zasięg oraz otrzymał radar ASD -1. Później część samolotów zostało wyposażonych w radar do przechwytywania celów powietrznych. Dostarczany od grudnia 1942 r. Zbudowano 1600 egz.,
- PV-1P- oznaczenie niewielkiej ilości samolotów w wariancie rozpoznania fotograficznego,
- PV-2 ”Harpoon”- wersja z płatem o większej rozpiętości dla powiększenia zapasu paliwa, zmienionym usterzeniem i innym uzbrojeniem. US Navy zamówiła 500 egz. Pierwszy samolot był gotowy 8.11.1943 r., a produkcję seryjną rozpoczęto w marcu 1944 r. Wystąpiły jednak problemy z konstrukcją płata i zbiorników paliwa co spowodowało opóźnienia w produkcji. Zbudowano tylko 104 egz., zamówienia dalsze anulowano wraz z zakończeniem II wojny światowej,
- PV-2C- oznaczenie 30 samolotów PV-2 używanych jako samoloty treningowe,
- PV-2D- wariant szturmowy wersji PV-2 uzbrojony w 8nkaemów kal. 12,7 mm. Zamówiono 100 samolotów, ale do dnia kapitulacji Japonii zbudowano 35 egz., zamówienie na dalsze zostało anulowane. Ani jeden PW-2D nie trafił wziął udziału w walce,
- PV-2T- oznaczenia wariantu szkolno-treningowego wersji PV-2,
- PV-3 ”Ventura”- oznaczenie 27 samolotów ”Ventura” Mk.II, przejętych z zamówienia brytyjskiego.

264 samolotów ”Ventura” Mk.II zamówionych przez RAF zostało przejętych przez USAAF i otrzymały oznaczenie B-34 ”Lexington”. Część z nich zostało użytych jako przeciwpodwodne samoloty patrolowe, większość służyła jako samoloty treningowe. Do US Navy samoloty PV-1 były dostarczane od grudnia 1942 r. i weszły do służby w lutym 1943 r. Samoloty wykonywały loty bojowe nad Atlantykiem i nad Oceanem Spokojnym i wykazały, że są efektywnym samolotem bojowym. Stosowane były jako morskie samoloty patrolowe oraz jako eskortowe samoloty myśliwskie dalekiego zasięgu! Eskortowały one samoloty Consolidted-Vultee B-24 ”Liberator” z Aleuckich wysp na Kuryle i transportowe Douglas C-47, zrzucające zaopatrzenie wojskom na Nowej Gwinei. Pewna liczba PV-1 była używane w roli nocnego myśliwca. US Navy zaniepokojone działaniami japońskich nocnych bombowców, zdecydowało stworzyć własne jednostki nocnych samolotów przechwytujących. W kwietniu 1943 r. na bazie San Diego w Kalifornie sformowano pierwszy z nich- VMF-531, uzbrojony w zmodernizowane PV-1. Boczne okna kabiny nawigatora zostały zlikwidowane, zainstalowano w tym miejscu 4 nkaemy kal. 12,7-mm. W nosie i na skrzydle zmontowano anteny radaru AI Mk.IV, przeznaczonego do wykrywania celów powietrznych. Załoga została zredukowana do trzech osób. Od października 1943 r. do lipca 1944 r. udało się im zestrzelić 12 samolotów japońskich.

Samoloty PV-2 ”Harpoon” jako pierwsze otrzymały dywizjony: VPB-139 na Aleutach i VPB-142 na Tinianie. Później na Oceanie Spokojnym operowało jeszcze kilka dywizjonów uzbrojonych w PV-2, do końca wojny prawie połowa dywizjonów patrolowych US Navy posiadała te samoloty. PV-2 i PV-1 brały udział w działaniach bojowych do ostatniego dnia wojny. uczestniczyły w walkach o Filipiny, Kuryle, a od maja 1945 r. w ich zasięgu znalazła się Japonia.

Po wojnie US Navy uważała samoloty PV-1 za przestarzałe i szybko zostały wycofane ze służby. Natomiast PV-2 stały się podstawowymi samolotami patrolowymi amerykańskiej floty. Od 1947 r. były zastępowane przez nowocześniejsze samoloty Lockheed P2V-1 ”Neptun”. Ostatnie PV-2 dywizjon VP-ML-3 przekazał w sierpniu 1948 r. Ale 11 skrzydeł rezerwowych US Navy posiadało je aż do 1957 r.

Samoloty ”Ventura” używane były również w lotnictwie wojskowym:
- Australii- 55 egz. PV-1 służyło w RAAF na południowym obszarze zachodniego Pacyfiku, działając głównie z baz w Nowej Gwinei,
- Kanady- znajdowały się w służbie RCAF od czerwca 1942 r. do kwietnia 1947 r. jako morskie samoloty patrolowe. Później, do 1957 r. jako samoloty transportowe i holowniki tarcz strzelniczych. Używano łącznie 286 egz., w tym 21 Mk.I, 108 Mk.II i 157 GR Mk.V,
- Związek Południowej Afryki- SAAF otrzymał 135 samolotów PV-1. podczas II wojny światowej używane były do ochrony transportów morskich płynących dookoła Przylądka Dobrej Nadziei oraz do zwalczania włoskiego transportu morskiego na Morzu Śródziemnym. Używane były aż do 1960 r.,
- Nowej Zelandii- od sierpnia 1942 r. do czerwca 1943 r. samoloty ”Ventura” znajdowały się na uzbrojeniu 487 dywizjonu RNZAF operującego w Europie jako części RAF. Od czerwca 1943 r. RNZAF na Pacyfiku otrzymał 139 samoloty ”Ventura” i niewielką ilość ”Harpoon”. Używane były jako samoloty patrolowe i średnie bombowce na obszarze południowego Pacyfiku. Ostatnie wycofano w 1948 r.,
- Brazylii- posiadała 15 egz. ”Ventura” i 5 egz. ”Harpoon”,
- Włoch- posiadała 22 egz. ”Harpoon”,
- Japonii- posiadała 17 egz. ”Harpoon”,
- Francji,
- Holandii,
- Peru- posiadała 6 egz. ”Harpoon”,
- Portugalii- posiadała 42 egz. ”Harpoon”,
- ZSRR- w 1944 r. na Kamczatce wylądowano 9 samolotów ”Ventura” różnych serii, 5 z nich było całkowicie sprawnych, trzy uszkodzone i jedna rozbita. Amerykańskie załogi zostały wysłane do domu, a samoloty internowane wg działającej wtedy sowiecko-japońskiej umowy o neutralności. ”Ventury” (oznaczane w ZSRR jako B-34) używane były 128 Mieszanej Dywizji Lotniczej, chociaż oficjalnie na jej stanie ich nie było. Używane były głównie jako samoloty patrolowe.

Byłe wojskowe samoloty PV-1 ”Ventura” z Kanady i Afryki Południa zostało przebudowanych przez firmę Howard Aero w San Antonio w Teksasie w latach 1950-tych i 1960-tych na szybkie samoloty dyspozycyjne. Najwcześniejsze samoloty, nazwane ”Super Ventura” otrzymały wydłużony kadłub, dodatkowe zbiorniki paliwa, duże okna i luksusowe wnętrze. Późniejsze samoloty przebudowane w latach 1960-tych, zostały nazwane Howard 350. Przynajmniej jeden z tych samolot został zbudowany w wersji Howard 400. Ostatnie samoloty zmodyfikowane przez firmę Howard otrzymały nazwę Eldorado 700, posiadały dłuższe skrzydła, spiczasty nos i opływowy kształt osłon silnika.

W Polsce.

Podczas II wojny światowej samoloty Lockheed ”Ventura” były dostarczane przez Polaków trasami transatlantyckimi z Kanady do Wielkiej Brytanii: północną, centralną i południową w ramach ATA N°45 Transport Group oraz trasą transafrykańska z Takoradi do Kairu w ramach N°1 Aircraft Delivery Unit.

Konstrukcja:
Załoga: B-34- 6 osób, PV-2- 4-5 osób.

Uzbrojenie:
- B-34- 4 najcięższe karabiny maszynowe Browning M2 kal 12,7 mm i 2 karabiny maszynowe Browning kal. 7,62 mm. Udźwig bomb- 1400 kg lub 1 torpeda,
- PV-2- 2 przednie najcięższe karabiny maszynowe kal. 12,7, 2 najcięższe karabiny maszynowe kal. 12,7 mm w grzbietowej wieżyczce i 2 karabiny maszynowe kal. 7,62 pod kadłubem. Udźwig bomb lub bomb głębinowych- 1361 (wg innych źródeł- 1800) kg albo 1 torpeda oraz 8 niekierowanych pocisków rakietowych HVAR kal. 127 mm pod skrzydłami.

Napęd- 2 silniki:
- ”Ventura” Mk.I- Pratt & Whitney S1A4-G ”Double Wasp” o mocy 1360 kW (1850 KM) każdy,
”Ventura” Mk.II, PV-2- Pratt & Whitney R-2800-31 mocy 1471 kW (2000 KM) każdy,
- B-34- Pratt & Whitney R-2800 o mocy 1500 kW (2040 KM) każdy,
- B-37- Wright R-2600-13 o mocy 1250 kW (1700 KM) każdy,

Dane techniczne B-34:
Rozpiętość- 20,0 m, długość- 15,7 m, wysokość- 3,6 m, powierzchnia nośna- 51,2 m2.
Masa własna- 9160 kg, masa całkowita- 14000 kg, masa całkowita max- 15000 kg.
Prędkość max- 518 km/h, prędkość przelotowa- 370 km/h, wznoszenie- 15,4 m/s, pułap- 8020 m, zasięg- 2670-4200 km.

Dane techniczne PV-2 (wg [1]):
Rozpiętość- 19,96 m, długość- 15,67 m, wysokość- 3,63 m, powierzchnia nośna- 51,19 m2.
Masa własna- 9161 kg, masa całkowita- 14096 kg.
Prędkość max- 518 km/h, prędkość przelotowa- 390 km/h, pułap- 8015 m, zasięg- 2189 km.

Źródło:

[1] "Уголок ниэбa- Виртуальная авиационная энциклопедия"
[2] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
blog comments powered by Disqus