Lockheed A-28/A-29 "Hudson", 1938

Samolot bombowy, patrolowy, transportowy. USA.
Samolot bombowy i patrolowy Lockheed A-29 ”Hudson” w barwach U.S. Air Force. (Źródło: U.S. Air Force).

Polityczny kryzys z końca lat 1930-tych uświadomił dowództwo brytyjskiego wojskowe kierownictwo lotnictwa wojskowego RAF, że przemysł lotniczy Wielkiej Brytanii nie będzie w stanie w krótkim czasie odpowiedniej ilości nowoczesnych samolotów. Dlatego w kwietniu 1938 r. do USA została skierowana komisja zakupów, w celu zorganizowania dostawy najbardziej potrzebnych typów samolotów wojskowych. M.in. zakupiono 250 samolotów Lockheed ”Hudson”. Pierwowzorem tego samolotu był samolot pasażerski i transportowy Lockheed 14 ”Super Electra”, którego prototyp został oblatany 29.07.1937 r. Firma Lockheed Aircraft Corporation nie budowała i nie opracowywała samolotów wojskowych, jednakże jej konstruktorzy przewidywali szybkie przekształcenie samolotów cywilnych w wojskowe. Dlatego w firmie Lockheed w ciągu czterech dni zbudowano makietę samolotu transportowo-bojowego, który zwrócił uwagę Brytyjczyków. Doszli oni do wniosku, że będzie to doskonały morski samolot patrolowy. Konstruktorem samolotu był inż. Clarence ”Kelly” Johnson. Samolot otrzymał początkowo oznaczenie B-14, później B-141 oraz L-214 ”Hudson”

Dużą zaletą samolotu ”Hudson” był przestronny kadłub, mieszczący 4 ludzi załogi i 1500 kg bomb. W nosowej części kadłuba mogły być zainstalowane 2 nieruchome karabiny maszynowe. Anglicy zażądali wzmocnienia uzbrojenia o 2 karabiny maszynowe umieszczone w kulistej wieżyczce Boulton-Paul na grzbiecie kadłuba. Samolot był napędzany dwoma silnikami gwiazdowymi Wright GR-1820-G102A. Całe uzbrojenie było produkcji brytyjskiej, kal. 7,7 mm. Wzmocnienie uzbrojenia zmniejszyło udźwig bomb do 762 kg. 25.07.1938 r. Brytyjczycy podpisali kontrakt na dostawę samolotów Lockheed ”Hudson” Mk.I z terminem dostawy do grudnia 1939 r. Firma Lockheed natychmiast przystąpiła do przygotowania produkcji seryjnej i pierwszy seryjny samolot został oblatany 10.12.1938 r. W lutym 1939 r. pierwsze ”Hudsony” zostały dostarczone do Wielkiej Brytanii. Pierwsze dostarczone samoloty były używane do prób i szkolenia załóg. Lockheed dostarczył zamówione 250 samolotów z dwumiesięcznym wyprzedzeniem planu! Z tego 28 samolotów dostarczono dla Royal Canadian Air Force, dalsze 3 egz. w 1940 r. otrzymało lotnictwo Związku Południowej Afryki.

W kwietniu (wg innych źródeł- w maju) 1939 r. załogi 224 dywizjonu RAF rozpoczęły na tych samolotach regularne patrole nad Morzem Północnym. Działalność dywizjonów patrolowych RAF nabrała szczególnego znaczenie w początkowym okresie II wojny światowej. Dla Wielkiej Brytanii zachowanie kontroli nad swoimi morskimi szlakami komunikacyjnymi miało wówczas żywotne znaczenie. Na początku 1940 r. na ”Hudsonach” po raz pierwszy zaczęto montować radary do wykrywania okrętów podwodnych ASW Mk.I. Samoloty tego typu aktywnie uczestniczyły w licznych starciach nad morzem, odnosząc w początkowym okresie wojny znaczne sukcesy w walce. ”Hudson” stał się pierwszym samolotem RAF, który zestrzelił samolot niemiecki, było to w dniu 8.10.1939 r. Właśnie one wykryły niemiecki okręt transportowy Altmark, przewożący w swoich ładowniach ponad 300 jeńców brytyjskich. ”Hudsony” uczestniczyli w ewakuacji wojsk pod Dunkierką w maju-czerwcu 1940 r., atakowały niemiecki pancernik Sharnchorst w czerwcu tego sam roku. Używane były przez RAF w dywizjonach do zadań specjalnych: N°161 w Europie i N°357 w Birmie.

Produkcja samolotów tego typu nie ograniczyła się 250 egz. Opracowano szereg wersji rozwojowych:
- ”Hudson” Mk.I- pierwszy wersja budowana na zamówienie RAF, napędzana silnikami Wright GR-1820-G102A o mocy 809 kW (1100 KM). Zbudowano 351 egz. dla RAF i 50 egz. dla lotnictwa wojskowego Australii (RAAF),
- ”Hudson” Mk.II- zewnętrznie nie różniła się się od Mk.I, wzmocnieniu uległa jego konstrukcja. Zbudowano 20 egz. dla RAF i 50 egz. dla RAAF,
- ”Hudson” Mk.III- wersja łącząca w sobie płatowiec wersji Mk.II z silnikami Wright GR-1820-G205A o mocy 882 kW (1200 KM). Samolot mógł być uzbrojone w karabiny maszynowe zainstalowane w oknach kabiny ładunkowej i był przystosowany dla lotów nad morzem. Zbudowano 428 egz.,
- ”Hudson” Mk.III (LR)- wyróżniała się dużym zasięgiem lotu, otrzymała powiększone zbiorniki paliwa,
- ”Hudson” Mk.IIIA- podobna do wersji Mk.III, ale wyposażona w silniki Wright R-1820-87 o mocy 882 kW (1200 KM). Dostarczane do Wielkiej Brytanii i krajów Wspólnoty Brytyjskiej. Samoloty były również dostarczane lotnictwa wojskowego USA pod oznaczeniem A-29 i dla lotnictwa US Navy jako PBO-1. Zbudowano 800 egz., w tym 384 egz. w wariancie przeznaczonym do transportu wojskowego oznaczone jako A-29A,
- ”Hudson” Mk.IV- oznaczenie 50 samolotów Mk.I stosowane w RAF, które otrzymały silniki Pratt & Whitney ”Twin Wasp” S3C-G o mocy 772 kW (1050 KM),
- ”Hudson” Mk.IVA- oznaczenie 52 samolotów w RAAF, dostarczanych w ramach Lend Lease,
- ”Hudson” Mk.V- wersja podobna do Mk.III, ale z silnikami Pratt & Whitney ”Twin Wasp” S3C4-G o mocy 882 kW (1200 KM). Zbudowano 409 egz.,
- ”Hudson” Mk.VI- wersja podobna do Mk.III, ale wyposażona w silniki Pratt & Whitney R-1830-67 o mocy 882 kW (1200 KM) produkowane w koncernie Chevrolet. Zbudowano 450 egz.,
- ”Hudson” C Mk.VI- oznaczenie samolotów transportowych ”Hudson” Mk.VI używanych w RAF, nie posiadały uzbrojenia,
- A-28- odpowiednik wersji ”Hudson” Mk.IV i Mk.IVA przeznaczone dla sił powietrznych Australii, która otrzymała 52 samoloty,
- A-28A-oznaczenie wersji ”Hudson” Mk.VI przeznaczonej dla RAF,
- A-29- podobna do wersji A-28, napędzana silnikami R-1820-87 o mocy 882 kW (1200 KM). Zbudowano 416 egz. dla RAF, 153 trafiło do USAAF jako RA-29 i 20 do US Navy jako PBO-1,
- A-29A- wersja A-29 przystosowana do roli samolotu transportowego. Zbudowano 384 egz. do RAF jako ”Hudson” Mk.IIIA, kilka używano było przez USAAF jako RA-29A (wg innych źródeł- odpowiednik wersji ”Hudson” Mk.VI, przeznaczone dla sił powietrznych USA),
- A-29B- oznaczenie 24 samolotów wersji A-29A w wariancie rozpoznania fotograficznego,
- AT-18- wersja szkolno-treningowa dostarczana dla sił powietrznych USA, wyposażona w silniki R-1820-87 o mocy 882 kW (1200 KM) oraz wieżyczkę strzelecką Martin służyła dla nauki strzelców pokładowych. Zbudowano 217 egz.,
- AT-18A- wersja podobna do AT-18, przeznaczona do szkolenia nawigatorów. Dostarczana dla sił powietrznych USA, zbudowano 83 egz.,
- C-63- tymczasowe oznaczenie wersji A-29A,
- B-14S- oznaczenie jednego samolotu dostarczonego do firmy Sperry, używany w charakterze samolotu doświadczalnego dla nowego wyposażenia.

Samoloty ”Hudson” był yw rzeczywistości samolotami wielozadaniowymi, używane były jako morskie samoloty patrolowe dalekiego zasięgu, do zwalczania okrętów podwodnych i nawodnych, transportu powietrznego, zrzutów grup dywersyjnych, rozpoznania pogody i transportowe. W latach 1938-1942 zbudowano 2584 samoloty wszystkich wersji.

W 1941 r. również USAAF zaczął używać samolotów ”Hudson” pod oznaczeniem A-28 (82 egz.) i A-29 (418 egz.). Dalsze 300 egz. zostało zbudowanych jako samoloty treningowe pod oznaczeniem AT-18. US Navy używała 20 egz wersji A-28pod oznaczeniem PBO-1. Samolot PBO-1 z dywizjonu VP-82 US Navy stał się pierwszym samolotem amerykańskim, który zniszczył niemiecki okręt podwodny (U-656 w dniu 1.03.1942 r.

Samoloty Lockheed ”Hudson” używane były również w lotnictwie wojskowym:
- Australii- używane jako morskie samoloty patrolowe. Samolot ”Hudson” z 1 dywizjonu RAAF stał się pierwszym samolotem, który wykonał atak bojowy podczas wojny na Pacyfiku, zatapiając japoński statek transportowy Awajisan Maru 7.12.1941 r., na godzinę przed atakiem na Pearl Pearl Harbor,
- Brazylii- otrzymała partię samolotów A-28A,
- Kanady,
- Chin- otrzymały samoloty w wersjach A-29 i A-29A,
- Irlandii,
- Holandii,
- Nowej Zelandii- używane jako morskie samoloty patrolowe w wojnie przeciw Japonii,
- Portugalii,
- Południowej Afryki.
- proponowano również dostawę samolotów A-29 dla ZSRR w ramach programu Lend Lease.

Z pierwszej linii samoloty Lockheed ”Hudson” zostały wycofane w 1944 r. Samolot ”Hudson” stanowił podstawę dla rozwoju nowego samolotu Lockheed ”Ventura”.

W Polsce.

Siedem samolotów Lockheed ”Hudson” wykonało w dniu 10.11.1940 r pierwszy przelot Ferry nad północnym Atlantykiem z Gander w Nowej Fundlandii do Squires Gate k/Blackpool. W składzie załóg tej pionierskiej .przeprawy znajdowali się również Polacy. ”Hudsony” miały być wykorzystywane również w słynnych operacjach Most, połączonych z lądowaniem w kraju. Zastąpiono je jednak bardziej nadającymi się do tego celu samolotami Douglas ”Dakota”. Polskie załogi przeznaczone do służby transportowej w ferryingu (polegającym na dostawie samych maszyn lotem do miejsc przeznaczenia) odbywały szkolenie na ”Hudsonach” Mk.III i Mk.V w ośrodku RAF Ferry Command w Montrealu. Samoloty tegio typu były dostarczane przez Polaków, służących m.in. w następujących jednostkach lotniczych:
- N°45 Transport Group, loty nad Atlantykiem z Kanady trasą północną z Gander do Prestwick w Szkocji oraz południową przez Brazylię do Takoradi na Złotym Wybrzeżu. M.in. kpt pil. Bolesław Klecha w latach 1943-1945 w 22 lotach przeprowadził nad Atlantykiem maszyny różnych typów, jak North American B-25 ”Mitchell”, Douglas A-20 ”Boston”, transportowy Douglas ”Dakota”. Wykonywał również przeloty na Boeing B-17, Consolidted B-24 ”Liberator”, Martin ”Baltimore” i Lockheed ”Hudson”,
- N°1 Aircraft Delivery Unit (Middle East- trasa transafrykańska z Takoradi do Kairu). Drogę powrotną (Kair-Takoradi), po dostarczeniu samolotów, piloci i nawigatorzy odbywali grupowo m.in. na pokładach samolotów wojskowych Lockheed ”Hudson” z dywizjonów transportowych RAF oraz cyfilnych linii lotniczych BOAC,
- N°4, N°8, N°11 Ferry Pilots Pool- transport maszyn na terenie Wielkiej Brytanii,
- N°18 Maintennance Unit, Dumfries, oblot i przekazywanie maszyn do jednostek Ferry.

Konstrukcja:
Załoga: A-28A- 3 osoby.

Uzbrojenie:
- A-28A- 5 karabinów maszynowych kal 7,62 mm. Udźwig bomb (bomb głębinowych)- 762 kg.

Napęd- 2 silniki:
- A-28A- Wright GR-1820-G102A o mocy 809 kW (1100 KM),

Dane techniczne A-28A (wg [2]):
Rozpiętość- 19,96 m, długość- 13,51 m, wysokość- 3,62 m, powierzchnia nośna- 51,19 m2.
Masa własna- 5443 kg, masa całkowita- 8393 kg.
Prędkość max- 397 km/h, prędkość przelotowa- 328 km/h, wznoszenie- 366 m/min, pułap- 7468 m, zasięg- 3150 km.

Źródło:

[1] Gawron K. ”Bolesław Klecha”. Lotnictwo z szachownicą nr 7.
[2] "Уголок ниэбa- Виртуальная авиационная энциклопедия"
[3] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
[4] Cumft O., Kujawa H. K. ”Księga lotników polskich. Poległych, zmarłych i zaginionych 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1989.
blog comments powered by Disqus