Lilpoprau-LR, 1915

Projekt bezzałogowego samolotu rozpoznawczo-bombowego. Polska / Rosja.
Projekt bezzałogowego samolotu bombowego i rozpoznawczego sterowanego radiem Lilpoprau-LR. (Źródło: Glass Andrzej ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004).

W dniu 2.05.1915 r firma Lilpop-Rau-Loewenstein złożyła rosyjskiemu Ministerstwu Wojny projekt torpedy powietrznej syste­mu Lilpoprau, określanej również mianem torpedy LR- bezzałogowego samolotu bombowego i rozpoznawczego kiero­wanego z ziemi falami radiowymi. Projekt został opracowany przez anonimowych techników, z wykształcenia najpewniej inżynie­rów elektrotechników. Projekt ten stawia ich w rząd pionierów koncepcji samolotu bezzałogowego, zdal­nie sterowanego.

Projekt opracowa­no w Petersburgu. Istotny dla jego idei był odbiornik radiowy z serwomechanizmami oraz schemat kiero­wania lotem z ziemi za pomocą dwu nadajników. Jego autorzy, inżynierowie zatrudnieni w firmie, wskazywali, że ideę kierowania lotem za pomocą radia można stosować zarówno w odniesieniu do konwencjonalnego samolotu, jak i aerostatu, a także szybowca. Rozwijali przy tym model samolotu, który po wykonaniu bombardowania mógł powracać do punktu startu lub eksplodować w powietrzu- dla utrzymania tajemnicy niszcząc odbiornik i sterowane przezeń mechanizmy. Podkreślali, że schemat stero­wania lotem za pomocą sygnału radiowego można by adaptować również do kierowania torpedami wod­nymi, detonacji min morskich, przy czym aparatura stosowana do tych zadań mogłaby być prostsza i tań­sza, a torpedę czy minę morską wystarczyłoby zaopa­trzyć tylko w antenę wystającą nad wodę i można by kierować nią z okrętu lub z samolotu. Towarzystwo Lilpop-Rau-Loewenstein w razie odpowiedniego zlecenia deklarowa­ło opracowanie zarówno kierowanej radiem torpedy czy miny morskiej, jak i powietrznej.

Dla samolotu bezzałogowego niezbędne byłoby urządzenie typu automatycznego stabilizatora sta­teczności poprzecznej, które firma Lilpop-Rau-Loewenstein mogłaby opracować. Stateczność podłużną zabezpieczał już układ samolotu- płatów nośnych i stateczników, położenia środka ciężkości i środka parcia- nadający mu w tym zakresie pewną naturalną samostateczność. Usterzenie wysokości i kierunku uruchamiane byłoby natomiast serwomechanizmami zaopatrzonymi w odpowiednie silniki elektryczne i elektromagnesy. Od­biornik radiowy na samolocie pracowałby na falach długich 200- 300 m, a jego zasięg sięgałby 10- 15 km. W roli nadajnika proponowano użycie, stosowanej już w armii rosyjskiej, standardowej stacji nadawczej systemu Telefunken- o zasięgu do 250 km lub podobnej- produkcji Rosyjskiego Towarzystwa Bezprzewodowych Telegrafów i Telefonów.

Firma przesłała dokumentację projektu Komitetowi Technicznemu Od­działu Artyleryjskiego Głównego Zarządu Wojskowo- Technicznego (GWTU) w dniu 15.06.1915 r., załączając zarazem ofertę na budowę i wykonanie pełnego programu badawczego radiowego systemu kierowania lotem samolotu bezzałogowego, również zużyciem samolotu. Koszt tych prac, a Towarzystwo mogłoby podjąć je natychmiast, po otrzymaniu zle­cenia i oddania mu do dyspozycji polowych stacji radiowych, laboratorium Oficerskiej Szkoły Elektro­technicznej, poligonu oraz samolotu z pilotem i kwa­ter dla personelu wykonującego prace i próby, miałby zamknąć się kwotą 36 850 rubli, a obejmowałyby 4 etapy:
- opracowanie i wykonanie, przez adaptację woj­skowej stacji polowej, nadajnika do kierowania lotem torpedy powietrznej, budowę odbiornika, budowę serwomechanizmów i przekaźników sygnału elektrycznego od odbiornika do usterzenia; budowę au­tomatycznego stabilizatora stateczności poprzecznej samolotu,
- przeprowadzenie prób z aparaturą sterowania lo­tem na ziemi, wykonanie serii prób z przekazywaniem sygnałów radiowych na wodzie i między ziemią a samolotem kierowanym przez pilota,

- wykonanie, jeszcze z pilotem w kabinie samolotu, serii prób kierowania lotem z ziemi oraz prób bom­bardowania na sygnał radiowy,
- przeprowadzenie prób z samolotem bezzałogowym- bombardowanie celów, fotografowanie i inne czyn­ności wykonywane w locie na sygnał radiowy.

Ofercie tej towarzyszyła prośba o wyrażenie zgody na udostępnienie wynalazku sojusznikom- rządom Francji i Wielkiej Brytanii.

2.07.1915 r. projekt torpedy powietrznej LR oceniono w Komitecie Artyleryjskim GWTU, z udziałem zaproszonych na posiedzenie przedstawi­cieli Towarzystwa Lilpop-Rau-Loewenstein. Przedstawili oni model serwomechanizmu, który sterowany sygnałem radio­wym działał dobrze na małym dystansie, jak zazna­czono w protokole. Podkreślono prostotę konstrukcji odbiornika i interesująco rozwiązaną mechanikę koła sterującego działaniem wału napędzającego stery o sztywnym trzonie, ale zgłoszono też wiele zastrze­żeń, zwracając uwagę, że z powodu niedostatecznej pewności działania nadajników sygnałów radiowych kierowanie lotem samolotu wydaje się niemożliwe, że nie opracowano wyrzutnika bomb, że celność bom­bardowania będzie mniejsza niż przy użyciu samolo­tów z załogą, że wdrożenie projektu będzie wymagać wielu eksperymentów i dlatego nie może on szybko znaleźć zastosowania praktycznego. Komitet Artyle­ryjski uznał, że proponowane rozwiązania utrzymują­ce stateczność samolotu w locie nie są wystarczające, problematyczny może być wynik działania automa­tycznego stabilizatora równowagi poprzecznej- przy wysokim koszcie jego wykonania-10 000 rubli, że pro­blematyczna będzie celność powietrznej torpedy. Przypomniał w końcu, że propozycje firmy Lilpop-Rau-Loewenstein nie są tak zupełnie oryginalne- problematykę kiero­wania lotem za pomocą fal radiowych podjął wcze­śniej i wciąż ją opracowuje płk Sergiej Uljanin. W konkluzji uznano, że najsłabszą stroną propono­wanego projektu jest odbiornik. Zdecydowano, że Komitet przyzna dotację tylko wtedy, gdy Firma opracuje dobry odbiornik, ale wyrażono zgodę, by w pracach nad nim korzystała z laboratoriów Oficer­skiej Szkoły Elektrotechnicznej.

8.07.1915 r. ocenę projektu torpedy powietrznej LR i decyzję Komitetu Artyleryjskiego wraz z ofertą Towarzystwa Lilpop-Rau-Loewenstein przekazano Komitetowi Technicznemu GWTU. Ten określił swą opinię na posiedzeniu w dniu 16.07.1915 r., na podstawie ekspertyzy przygotowanej przez gen. ltn. Nila L. Kirpiczewa.

Przypomniał on charakterystyki techniczno- lotne samolotu bezzałogowego, podkreślając, że promień jego działania sięga 45 km, a kierowanie lotem jest prowadzone z dwu nadajników ustawionych na krań­cach równo wymierzonego odcinka, samolot zaś jest wyposażony w usterzenie wysokości i kierunku. Sa­molot ma też dwa małe skrzydełka, które poddają się bocznym porywom wiatru i za pośrednictwem spe­cjalnego mechanizmu wprawiają w ruch elewony, których działanie zapewnia samolotowi stateczność poprzeczną. Kirpiczew, a za nim Komitet Technicz­ny, potwierdził oceny formułowane przez Komitet Artyleryjski, podkreślając przy tym, że zadania przy­pisywane torpedzie powietrznej skuteczniej wypełni konwencjonalny samolot bombowy z załogą, że wdrożenie projektu wymaga wiele czasu i poniesienia znacznych kosztów, nieuzasadnionych- bowiem torpeda w kształcie proponowanym przez Towarzy­stwo Lilpop-Rau-Loewenstein nie ma wartości bojowej.

Podając tę opinię firmie Lilpop-Rau-Loewenstein, GWTU zawiadomiło ją 21.07.1915 r., że nie jest zainteresowane jej propozycją, a prośbę o udzie­lenie dotacji na budowę bezzałogowego samolotu bombowego sterowanego za pośrednictwem sygna­łów radiowych odrzuca.

Konstrukcja:
Bezpilotowy dwupłat o konstrukcji drewnianej.
Płaty drewniane, kryte płótnem, usztywnione rozporkami i drutami. Lotki na końcach górnego płata.
Kadłub drewniany kratownicowy, wykrzyżowany drutami, kryty płótnem.
Opatrzony ogonowymi statecznikami pionowymi i poziomymi, płytowymi, z którymi wiązano zawiasowo działające usterzenie wysokości i kierunku. Usterzenie kryte płótnem.
Podwozie bezkołowe- główne, złożone z dwu płóz, i ogonowe z jed­nej, startujący z wyrzutni usytuowanej na podwoziu kołowym (wozie) pod kątem 7°, a lądującym na ziemi pod kątem 9,5°.

Udźwig bomb- 100 kg.

Wyposażenie- fotoaparat.

Silnik- Anzani o mocy 22 kW (30 KM), śmigło ciągnące o średnicy 2,0 m.

Dane techniczne Lilpoprau-LR (wg [1]):
Rozpiętość- 7,0 m, długość- 5,2 m, wysokość- 2,2 m, powierzchnia nośna- 11,4 m2.
Masa własna- 275 kg, masa użyteczna- 125 kg, masa całkowita- 400 kg. (Wg [2]- masę własną płatowca szacowano na 150 kg, silnika na 75 kg, paliwa na 25 kg, wyposażenia pokładowego na 50 kg, udźwig zaś użyteczny na 100 kg, Masa całkowita- 400 kg).
Prędkość przelotowa- 95 km/h, pułap- 2000 m, zasięg- 45 km. (Wg [2]- czas wznoszenia na 500 m- 3', czas wznoszenia na 2000 m- 19' 30", czas lotu- 1 h).

Galeria

  • Samolot bezzałogowy sterowany radiem systemu Lilpoprau-LR. Samolot w przekrojach podłużnym i poprzecznym oraz w rzucie z góry. (Źródło: Januszewski S. ”Tajne wynalazki lotnicze Polaków: Rosja 1870-1917”).
  • Schemat urządzenia startowego. (Źródło: Januszewski S. ”Tajne wynalazki lotnicze Polaków: Rosja 1870-1917”).

Źródło:

[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[2] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[3] Januszewski S. "Tajne wynalazki lotnicze Polaków: Rosja 1870-1917". Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej. Wrocław 1998.
blog comments powered by Disqus