Lilpoprau-LR, 1915

W dniu 2.05.1915 r firma Lilpop-Rau-Loewenstein złożyła rosyjskiemu Ministerstwu Wojny projekt torpedy powietrznej systemu Lilpoprau, określanej również mianem torpedy LR- bezzałogowego samolotu bombowego i rozpoznawczego kierowanego z ziemi falami radiowymi. Projekt został opracowany przez anonimowych techników, z wykształcenia najpewniej inżynierów elektrotechników. Projekt ten stawia ich w rząd pionierów koncepcji samolotu bezzałogowego, zdalnie sterowanego.
Projekt opracowano w Petersburgu. Istotny dla jego idei był odbiornik radiowy z serwomechanizmami oraz schemat kierowania lotem z ziemi za pomocą dwu nadajników. Jego autorzy, inżynierowie zatrudnieni w firmie, wskazywali, że ideę kierowania lotem za pomocą radia można stosować zarówno w odniesieniu do konwencjonalnego samolotu, jak i aerostatu, a także szybowca. Rozwijali przy tym model samolotu, który po wykonaniu bombardowania mógł powracać do punktu startu lub eksplodować w powietrzu- dla utrzymania tajemnicy niszcząc odbiornik i sterowane przezeń mechanizmy. Podkreślali, że schemat sterowania lotem za pomocą sygnału radiowego można by adaptować również do kierowania torpedami wodnymi, detonacji min morskich, przy czym aparatura stosowana do tych zadań mogłaby być prostsza i tańsza, a torpedę czy minę morską wystarczyłoby zaopatrzyć tylko w antenę wystającą nad wodę i można by kierować nią z okrętu lub z samolotu. Towarzystwo Lilpop-Rau-Loewenstein w razie odpowiedniego zlecenia deklarowało opracowanie zarówno kierowanej radiem torpedy czy miny morskiej, jak i powietrznej.
Dla samolotu bezzałogowego niezbędne byłoby urządzenie typu automatycznego stabilizatora stateczności poprzecznej, które firma Lilpop-Rau-Loewenstein mogłaby opracować. Stateczność podłużną zabezpieczał już układ samolotu- płatów nośnych i stateczników, położenia środka ciężkości i środka parcia- nadający mu w tym zakresie pewną naturalną samostateczność. Usterzenie wysokości i kierunku uruchamiane byłoby natomiast serwomechanizmami zaopatrzonymi w odpowiednie silniki elektryczne i elektromagnesy. Odbiornik radiowy na samolocie pracowałby na falach długich 200- 300 m, a jego zasięg sięgałby 10- 15 km. W roli nadajnika proponowano użycie, stosowanej już w armii rosyjskiej, standardowej stacji nadawczej systemu Telefunken- o zasięgu do 250 km lub podobnej- produkcji Rosyjskiego Towarzystwa Bezprzewodowych Telegrafów i Telefonów.
Firma przesłała dokumentację projektu Komitetowi Technicznemu Oddziału Artyleryjskiego Głównego Zarządu Wojskowo- Technicznego (GWTU) w dniu 15.06.1915 r., załączając zarazem ofertę na budowę i wykonanie pełnego programu badawczego radiowego systemu kierowania lotem samolotu bezzałogowego, również zużyciem samolotu. Koszt tych prac, a Towarzystwo mogłoby podjąć je natychmiast, po otrzymaniu zlecenia i oddania mu do dyspozycji polowych stacji radiowych, laboratorium Oficerskiej Szkoły Elektrotechnicznej, poligonu oraz samolotu z pilotem i kwater dla personelu wykonującego prace i próby, miałby zamknąć się kwotą 36 850 rubli, a obejmowałyby 4 etapy:
- opracowanie i wykonanie, przez adaptację wojskowej stacji polowej, nadajnika do kierowania lotem torpedy powietrznej, budowę odbiornika, budowę serwomechanizmów i przekaźników sygnału elektrycznego od odbiornika do usterzenia; budowę automatycznego stabilizatora stateczności poprzecznej samolotu,
- przeprowadzenie prób z aparaturą sterowania lotem na ziemi, wykonanie serii prób z przekazywaniem sygnałów radiowych na wodzie i między ziemią a samolotem kierowanym przez pilota,
- wykonanie, jeszcze z pilotem w kabinie samolotu, serii prób kierowania lotem z ziemi oraz prób bombardowania na sygnał radiowy,
- przeprowadzenie prób z samolotem bezzałogowym- bombardowanie celów, fotografowanie i inne czynności wykonywane w locie na sygnał radiowy.
Ofercie tej towarzyszyła prośba o wyrażenie zgody na udostępnienie wynalazku sojusznikom- rządom Francji i Wielkiej Brytanii.
2.07.1915 r. projekt torpedy powietrznej LR oceniono w Komitecie Artyleryjskim GWTU, z udziałem zaproszonych na posiedzenie przedstawicieli Towarzystwa Lilpop-Rau-Loewenstein. Przedstawili oni model serwomechanizmu, który sterowany sygnałem radiowym działał dobrze na małym dystansie, jak zaznaczono w protokole. Podkreślono prostotę konstrukcji odbiornika i interesująco rozwiązaną mechanikę koła sterującego działaniem wału napędzającego stery o sztywnym trzonie, ale zgłoszono też wiele zastrzeżeń, zwracając uwagę, że z powodu niedostatecznej pewności działania nadajników sygnałów radiowych kierowanie lotem samolotu wydaje się niemożliwe, że nie opracowano wyrzutnika bomb, że celność bombardowania będzie mniejsza niż przy użyciu samolotów z załogą, że wdrożenie projektu będzie wymagać wielu eksperymentów i dlatego nie może on szybko znaleźć zastosowania praktycznego. Komitet Artyleryjski uznał, że proponowane rozwiązania utrzymujące stateczność samolotu w locie nie są wystarczające, problematyczny może być wynik działania automatycznego stabilizatora równowagi poprzecznej- przy wysokim koszcie jego wykonania-10 000 rubli, że problematyczna będzie celność powietrznej torpedy. Przypomniał w końcu, że propozycje firmy Lilpop-Rau-Loewenstein nie są tak zupełnie oryginalne- problematykę kierowania lotem za pomocą fal radiowych podjął wcześniej i wciąż ją opracowuje płk Sergiej Uljanin. W konkluzji uznano, że najsłabszą stroną proponowanego projektu jest odbiornik. Zdecydowano, że Komitet przyzna dotację tylko wtedy, gdy Firma opracuje dobry odbiornik, ale wyrażono zgodę, by w pracach nad nim korzystała z laboratoriów Oficerskiej Szkoły Elektrotechnicznej.
8.07.1915 r. ocenę projektu torpedy powietrznej LR i decyzję Komitetu Artyleryjskiego wraz z ofertą Towarzystwa Lilpop-Rau-Loewenstein przekazano Komitetowi Technicznemu GWTU. Ten określił swą opinię na posiedzeniu w dniu 16.07.1915 r., na podstawie ekspertyzy przygotowanej przez gen. ltn. Nila L. Kirpiczewa.
Przypomniał on charakterystyki techniczno- lotne samolotu bezzałogowego, podkreślając, że promień jego działania sięga 45 km, a kierowanie lotem jest prowadzone z dwu nadajników ustawionych na krańcach równo wymierzonego odcinka, samolot zaś jest wyposażony w usterzenie wysokości i kierunku. Samolot ma też dwa małe skrzydełka, które poddają się bocznym porywom wiatru i za pośrednictwem specjalnego mechanizmu wprawiają w ruch elewony, których działanie zapewnia samolotowi stateczność poprzeczną. Kirpiczew, a za nim Komitet Techniczny, potwierdził oceny formułowane przez Komitet Artyleryjski, podkreślając przy tym, że zadania przypisywane torpedzie powietrznej skuteczniej wypełni konwencjonalny samolot bombowy z załogą, że wdrożenie projektu wymaga wiele czasu i poniesienia znacznych kosztów, nieuzasadnionych- bowiem torpeda w kształcie proponowanym przez Towarzystwo Lilpop-Rau-Loewenstein nie ma wartości bojowej.
Podając tę opinię firmie Lilpop-Rau-Loewenstein, GWTU zawiadomiło ją 21.07.1915 r., że nie jest zainteresowane jej propozycją, a prośbę o udzielenie dotacji na budowę bezzałogowego samolotu bombowego sterowanego za pośrednictwem sygnałów radiowych odrzuca.
Konstrukcja:
Bezpilotowy dwupłat o konstrukcji drewnianej.
Płaty drewniane, kryte płótnem, usztywnione rozporkami i drutami. Lotki na końcach górnego płata.
Kadłub drewniany kratownicowy, wykrzyżowany drutami, kryty płótnem.
Opatrzony ogonowymi statecznikami pionowymi i poziomymi, płytowymi, z którymi wiązano zawiasowo działające usterzenie wysokości i kierunku. Usterzenie kryte płótnem.
Podwozie bezkołowe- główne, złożone z dwu płóz, i ogonowe z jednej, startujący z wyrzutni usytuowanej na podwoziu kołowym (wozie) pod kątem 7°, a lądującym na ziemi pod kątem 9,5°.
Udźwig bomb- 100 kg.
Wyposażenie- fotoaparat.
Silnik- Anzani o mocy 22 kW (30 KM), śmigło ciągnące o średnicy 2,0 m.
Dane techniczne Lilpoprau-LR (wg [1]):
Rozpiętość- 7,0 m, długość- 5,2 m, wysokość- 2,2 m, powierzchnia nośna- 11,4 m2.
Masa własna- 275 kg, masa użyteczna- 125 kg, masa całkowita- 400 kg. (Wg [2]- masę własną płatowca szacowano na 150 kg, silnika na 75 kg, paliwa na 25 kg, wyposażenia pokładowego na 50 kg, udźwig zaś użyteczny na 100 kg, Masa całkowita- 400 kg).
Prędkość przelotowa- 95 km/h, pułap- 2000 m, zasięg- 45 km. (Wg [2]- czas wznoszenia na 500 m- 3', czas wznoszenia na 2000 m- 19' 30", czas lotu- 1 h).
Galeria
Źródło:
[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.[2] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[3] Januszewski S. "Tajne wynalazki lotnicze Polaków: Rosja 1870-1917". Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej. Wrocław 1998.