Lilienthal szybowiec jednopłat model 1894, 1894

Szybowiec pionierski. Niemcy.
Szybowiec pionierski Lilienthal 1894 w zbiorach Muzeum Techniki NOT w Warszawie. (Źródło: Copyright Zbigniew Jóźwik- ”Samoloty, śmigłowce, szybowce- fotografia lotnicza”).

Otto Lilienthal był pierwszym spośród działających w XIX w. pionierów szybownictwa, dla którego obserwacja żaglowego lotu niektórych ptaków, wykonywanego z nieruchomymi skrzydłami, stała się punktem wyjścia nie tylko do uwieńczonych sukcesem eksperymentów praktycznych, ale także do zajęcia się głębszą analizą samego zagadnienia lotu. Nazwisko Lilienthala miało w niedalekiej przyszłości stać się sławne na cały świat jako jednego z ojców lotnictwa. Lilienthal opierał się na badaniach lotu ptaków, w wyniku czego powstało w 1889 r. dzieło pt. ”Der Vogelflug als Grundlage der Fliegerkunst” (”Lot ptaków jako podstawa sztuki latania”). Był to pierwszy opublikowany podręcznik teorii lotu.

Otto Lilienthal wspólnie ze swym bratem Gustawem od młodości konstruowali modele skrzydeł, na których badali możliwość lotu człowieka. Od 1890 r. rozpoczęli swe doświadczenia z dużymi skrzydłami, mogącymi unieść człowieka. Pierwsze zbudowane skrzydło (wielki płat nośny o rozpiętości 11 m i głębokości 1,4 m z wykrojonym w środku otworem dla pilota), bez płaszczyzny ustateczniającej kierunkowo, nie przyniosło im sukcesów. Pierwszej próby lotu dokonał na nim Gustaw, ale bez powodzenia, aparat został podmuchem rozbity w drzazgi. Gustawa tak to zniechęciło, że z dalszych lotniczych eksperymentów się wycofał. Dopiero po zbudowaniu skrzydła ze sterem kierunku, udało się Lilienthalowi wykonać w 1891 r. na wzgórzach koło Drewitz skoki 30-metrowej długości. Pewnego razu z 10-metrowego usypiska w Südende udało mu się przelecieć 80 metrów.

Wiosną 1894 r., polecił usypanie koło Lichterfelde sztucznej góry z gruzu, o wysokości ok. 20 m, mającej z wszystkich stron pochylenie stoku 15°, z której następnie wykonywał liczne loty. Wierzchołek tej sztucznej góry krył w swym wnętrzu warsztat montażowy, pełniący jednocześnie funkcję hangaru montowanych szybowców. Wykonywane ze szczytu loty trwały przeciętnie 13-15 sekund. Dla większości swych eksperymentów Lilienthal budował aparaty jednopłatowe, ale próbował też i układ dwupłata, którego zaletę konstruktor upatrywał w mniejszej rozpiętości, przy tym samym obciążeniu powierzchni nośnej, ułatwiającej manewrowanie maszyną. Powierzchnia nośna większości szybowców wynosiła od 14 do 15 m2 a rozpiętość, w jednopłatowcach, ok. 7 m. Masa aparatów była równa średnio 20 kg. Pilot zajmował miejsce w otworze pośrodku, utrzymując konstrukcję pod pachami. Sterowanie realizował wychyleniami ciała.

Lilienthal zbudował w czasie sześciu lat kilkanaście skrzydeł, różniących się między sobą wymiarami, powierzchnią nośną oraz szczegółami konstrukcyjnymi. Niektóre z nich stanowią bezcenne eksponaty w muzeach na całym świecie. Otto Lilienthal wykonał ok. 2000 lotów ślizgowych, w najdłuższym z nich pokonał odległość 350 m. Ogólny czas lotów ślizgowych Lilienthala wyniósł blisko 5 h. Pragnąc zapewnić szybowcom jak najlepszą doskonałość, obok eksperymentów lotnych Lilienthal prowadził pionierskie doświadczenia laboratoryjne. Zbudował proste stoiska, na których dokonywał pomiarów sił działających na próbki skrzydeł z różnymi profilami. Zmierzone wielkości sił przeliczał na bezwymiarowe współczynniki. Wyników swych prac Otto Lilienthal nie ukrywał, przeciwnie, publikował je i chętnie udostępniał zainteresowanym.

Otto Lilienthal zginął w dniu 9.08.1896 r. w czasie wykonywania jednego z lotów na skrzydle jednopłacie. Prace Lilienthala były kontynuowane w innych krajach Europy i w Ameryce. Na ziemiach polskich budowę szybowców podjął artysta-malarz i pionier lotnictwa- Czesław Tański. W Anglii jednym z tych, którzy próbował realizacji lotów ślizgowych był, uczeń Lilienthala, Percy S. Pilcher (1866-1899). W Szwajcarii próby lotów ślizgowych podjął na zbudowanej przez siebie maszynie Carl Steiger, w Argentynie podobne próby były dziełem Pabla Juareza. Obaj pozostawali wcześniej z Lilienthalem w kontakcie korespondencyjnym. We Francji pionierami lotów szybowcowych stali się pod wpływem Lilienthala Ferdinand Ferber i Charles hrabia Lambert. W Austrii szybowce według szkoły Lilienthala budowali Igo Etrich i Friedrich Wels. W Ameryce do budowy szybowców przystąpił Octave Chanute, który o doświadczeniach Niemca dowiedział się od A. M. Herringa, ucznia Lilienthala. Eksperymenty szybowcowe XIX w., a przede wszystkim prace i doświadczenia Otto Lilienthala i kontynuatorów jego dzieła, stały się kluczem do największego technicznego osiągnięcia przełomu XIX i XX w.- budowy pierwszego w świecie samolotu, zdolnego do wykonywania, z człowiekiem na pokładzie, kontrolowanych lotów przez braci Wright.

W Polsce.

W zbiorach Muzeum Techniki NOT w Warszawie znajduje się oryginalne skrzydło zbudowane przez Otto Lilienthala w 1894 r. i pochodzi z okresu jego lotów na wzgórzu Lichtenberg. Eksponat jest darem Politechniki Warszawskiej, przekazanym do zbiorów muzeum w 1956 r. Jest to unikatowy eksponat w skali światowej, jedno z siedmiu zachowanych skrzydeł Lilienthala. Pozostałe znajdują się w zbiorach: Muzeum Techniki w Wiedniu- model 1892, w Science Museum w Londynie- model 1896, w National and Space Museum w Washingtonie- model 1894, dwa w Deutsches Museum w Monachium- jednopłat z 1890 i dwupłat z 1896 r. i w Muzeum im. Żukowskiego w Moskwie- model z 1894 r.

W 1969 r. w warsztatach Muzeum Lotnictwa i Astronautyki w Krakowie zostały wykonane dwie kopie skrzydła Lilienthala, ściśle na podstawie oryginalnego egzemplarza ze zbiorów Muzeum Techniki NOT w Warszawie, przez pracowników muzeum Bronisława Zawickiego, Franciszka Stańko i Edwarda Micudę. Jeden egzemplarz wystawiony został na ekspozycji Muzeum Lotnictwa i Astronautyki w Krakowie. Drugi egzemplarz został podarowany przez Muzeum Lotnictwa i Astronautyki do zbiorów muzeum komunikacji w Dreźnie.

Galeria

  • Szybowiec pionierski Lilienthal 1894, patent. (Źródło: Januszewski S. ”Wynalazki lotnicze Polaków 1836- 1918”).

Źródło:

[1] Krzyżan M. ”Samoloty w muzeach polskich”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.
[2] Witkowski R. ”Lilienthal- w 110-lecie śmierci”. Lotnictwo nr 8/2006.
blog comments powered by Disqus