Levavasseur "Antoinette", 1908

Samolot pionierski. Francja.
Samolot pionierski Levavasseur ”Antoinette” Typ VII w zbiorach Musee de l'Air et de l' Espace, Paris- Le Bourget. (Źródło: Copyright Zbigniew Jóźwik- ”Samoloty, śmigłowce, szybowce- fotografia lotnicza”).

Francuski samolot pionierski ”Antoinette” pochodzi z najwcześniejszego okresu pionierskiego lotnictwa europejskiego. Został zaprojektowany przez Michella Levavasseura i zbudowany w 1908 r. w zakładach Gastambide i Mengin w Paryżu. M. Levavasseur należał do najwybitniejszych konstruktorów francuskich okresu pionierskiego. Ogółem zaprojektował 7 typów samolotów ”Antoinette”, oznaczanych numerami od No. 1 do No. 7 (lub I do VII). Wszystkie wersje były do siebie bardzo zbliżone kształtem, obrysem skrzydła, usterzeniem i konstrukcją. Różniły się tylko wielkością, rodzajem zastosowanego silnika, układem podwozia oraz systemem sterowania poprzecznego (lotki lub zwichrzenia skrzydeł).

Na samolotach ”Antoinette” latało wielu pilotów francuskich i zagranicznych. Najsłynniejszy z nich był Hubert Latham, pierwszy posiadacz światowego rekordu wysokości, ustanowionego 29.08.1909 r. i wynoszącego 155 m. We wrześniu 1909 r. H. Latham dokonał dalekodystansowego przelotu z Paryża do Berlina. Latham demonstrował, po przylocie na lotnisko Johannisthal, wielokrotnie swój samolot ”Antoinette” przed licznie zebraną publicznością. Latham zasłynął również z trzykrotnie ponawianej próby przelotu kanału La Manche w 1909 r. Pierwszy raz usiłował przelecieć kanał na samolocie ”Antoinette IV”, jednak po 7 minutach lotu musiał wodować przymusowo, po kilku dniach na tym samym samolocie 19.07.1909 r. udało mu się przelecieć 11 km i ponownie musiał opuścić się na wody kanału. Nie zniechęcony tymi niepowodzeniami, Latham na nowym samolocie ”Antoinette VII” wystartował do zdobycia kanału 27.07.1909 r., czyli dwa dni po udanym przelocie kanału przez L. Blériota na samolocie Blériot-XI. I tym razem, znajdując się zaledwie 1,5 km od brzegów Anglii musiał wodować na wodach kanału. Za każdym razem pilota oraz samolot ratowały okręty francuskiej Marynarki Wojennej. Hubert Latham był też posiadaczem rekordu odległości, wynoszącego 154,6 km, oraz jako pierwszy w świecie osiągnął wysokość 1000 m, lecąc na samolocie ”Antoinette IV”.

Berlińskie pokazy Huberta Lathama stały się bezpośrednią przyczyną zakupienia licencji na budowę samolotu ”Antoinette” przez zakłady Albatros Flugzeug Werke w Berlinie, która rozpoczęła ich produkcję w 1910 r. W fabryce tej powstało kilkanaście egzemplarzy tego samolotu, zbudowanych z różnymi silnikami, w tym z Antoinette V8, Argus, ENV 60 KM, Gnôme.

W Polsce.

Na samolotach Levavasseur ”Antoinette” latali również polscy piloci czasów pionierskich, m.in.:
- Stanisław Dorożyński- oficer Floty Czarnomorskiej. W 1909 r. powstał w Sewastopolu aero­klub regionalny. Jego kierownik, ka­pitan 2 rangi (komandor porucznik) Kaskow na wieść o tym, że Dorożyński, wraz z podoficerem Ładonią udają się do Francji po zakup sprzętu łączności, zwrócił się do szefa łączności Floty Czarnomorskiej kapitana 2 rangi B. Kiedrina, aby pomógł on nabyć za granicą samolot. Kiedrin zgodził się i zlecił to zadanie Dorożyńsklemu. We Francji Dorożyński nawiązał kontakt z firmą Levavasseur, która za 12 000 rubli zgodziła się sprzedać Rosji samolot „Antoinette” i dodatkowo wyszkolić dla nie­go załogę. Oczekując na wykonanie samolotu podjął w szkole pilotów firmy Levavasseur naukę pilotażu i uzyskał we Francji dyplom pilota nr 125. W kilka dni po uzyskaniu dyplomu miał kraksę, rozbił samolot "Antoinette" i został ran­ny, zakupiony przezeń dla marynarki samolot dotarł do Rosji dopiero 13 sierpnia, po usunięciu uszkodzeń. Dorożyński stał się pierwszym lotnikiem Marynarki Wojennej Rosji. Dorożyński, po powrocie do Rosji 16.09.1910 r. wykonał pierwszy w Rosji lot samolotem, należącym do marynarki i pierwszy lot w Sewastopo­lu (na wysokości 50 m zatoczył dwa kręgi nad polem startowym). Lot odbył się w obecności do­wódcy Floty Czarnomorskiej wiceadmi­rała W. Sarnawskiego, oficerów mary­narki wraz z rodzinami i licznie ze­branych mieszkańców miasta. 29.09.1910 r. na samolocie „Antoinette” wykonał pierwszy w dziejach lot nad portem sewastopolskim, zaś 10 października nad miastem. Później wielokrotnie latał nad Sewastopolem z pasażerami na pokładzie,
- Karol Makowiecki, jeden z założycieli Aeroklubu w Odessie. W 1910 r. podjął naukę pilotażu w Issy-les-Mourmelon, w szkole pilotów Levavasseura, na samolocie ”Antoinette”. Dyplom pilota uzyskał jednak dopiero w Szkole Lotniczej Aeroklubu Odessy w grudniu 1911 r. na samolocie Farman.

Po 1945 r. jeden samolot ”Antoinette” został odnaleziony na złomowisku koło Czarnkowa i złożony w pomieszczeniach Okręgowej Składnicy Lotniczej w Gądkach pod Poznaniem. Następnie był przechowywany w magazynach w Pilawie i Wrocławiu, skąd w 1963 r. trafił do Muzeum Lotnictwa i Astronautyki w Krakowie. Jest to najprawdopodobniej jeden z wyprodukowanych egzemplarzy w fabryce Albatros w Berlinie w wersji z silnikiem francuskim Antoinette V8. Egzemplarz muzealny jest zdekompletowany i poważnie uszkodzony. Zachowany jest tylko szkielet kadłuba z podwoziem i kołami bez ogumienia oraz silnik ze śmigłem. Brak jest skrzydeł i usterzenia. W zbiorach znajdują się również dźwigary skrzydeł tego samolotu.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy jednopłat o konstrukcji drewnianej.
Podwozie klasyczne stałe.

Silnik- Antoinette V8 o mocy 37 kW (50 KM), Argus o mocy 37 kW (50 KM), ENV o mocy 44 kW (60 KM), Gnomę o mocy 37 kW (50 KM) i o mocy 73 kW (100 KM).

Dane techniczne ”Antoinette” (wg [1]):
Rozpiętość- 14,0 m, długość- 12,0 m, wysokość- 2,75 m, powierzchnia nośna- 35,0 m2.
Masa własna- 530 kg.
Pozostałe dane są nie znane.

Galeria

  • Stanisław Dorożyński przy samolocie ”Antoinette” w 1909 r. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 7/1990).
  • Próba silnika wodnosamolotu ”Antoinette” w 1911 r. (Źródło: ”Gidrosamoljety i ekranopłany Rossjj 1910-1999”).
  • Levavasseur ”Antoinette” na pływakach, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: ”Gidrosamoljety i ekranopłany Rossjj 1910-1999”).
  • Przeprowadzka samolotu- eksponatu muzealnego Levavasseur "Antoinette" z Wrocławia do Krakowa, 1.09.1963 r. Załadunek historycznych maszyn do wagonów kolejowych we Wrocławiu. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 50/1963).

Źródło:

[1] Krzyżan M. ”Samoloty w muzeach polskich”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.
[2] Olejko A. ”Narodziny lotnictwa morskiego”. Lotnictwo nr 4/2007.
[3] Januszewski S. ”Witold Jarkowski. Inżynier aeronauta- pionier lotnictwa”. Politechnika Wrocławska. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2006.
[4] Pietrow G. F. ”Gidrosamoljety i ekranopłany Rossjj 1910-1999”. Wydawnictwo Rusawia 2000.
[5] BG „Dorożyński”. Skrzydlata Polska nr 7/1990.
[6] Ikarus "Zadanie pierwszoplanowe: wystawa na XX-lecie PRL". Skrzydlata Polska nr 50/1963.
[7] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
blog comments powered by Disqus