Let L-200 "Morava", 1957

Samolot dyspozycyjny, sanitarny. Czechosłowacja.
Prywatny samolot dyspozycyjny Let L-200 ”Morava” (SP-KMI). (Źródło: Copyright Krzysztof Godlewski- ”JetPhotos. Net Photo”).

Samolot zaprojektowany w połowie lat 1950- tych xw zakładach Let Kunovice przez zespół inż. Ladislava Smrčeka, a następnie wykonany w dwóch prototypo­wych egzemplarzach i oznaczony początkowo jako Aero-200. Prototyp XL-200 wyko­nał w dniu 8.04.1957 r. pierw­sze loty kontrolne, a następnie skie­rowany został do badań, które ukończył z pomyślnym wynikiem. W drugiej połowie 1957 r. płatowiec ten eksponowany był na Wystawie Przemysłowej w Brnie, gdzie za­warto pierwsze umowy na jego do­stawę dla CSA. Pozwoliło to już w 1958 r. podjąć produkcję seryjną pod oznaczeniem Let L-200.

Pierwsza wersja L-200 napędzana była dwoma silnikami Walter "Mi­nor 6-III" o mocy 103 kW każdy. Zmodyfikowana wersja L-200A, od 1959 r. otrzymała silniki M-337 o mocy 154 kW każdy. Pierwszy seryjny samolot L-200A oblatano 27.02.1960 r. Kolejne wersje L-200B, L-200C i L-200D charakteryzowały się istotnymi zmianami. Modeli L-200B i C nie produkowano (miały to być wersje dostosowane do norm zachodnich). W wersji L-200D, dostosowanej do wymagań radzieckich linii Aerofłot, wprowadzono w 1961 r. trójłopatowe, metalowe śmigła V 506 i zmie­niono wyposażenie nawigacyjne i funkcjonalne kabiny.

Do 1964 r. zbudowano 367 L-200 wszystkich wersji, w tym 3 prototypy i 197 L-200D. Na początku lat 1960- tych licencję tego samo­lotu zakupiła Jugosławia, montując z części przez Libis 5 samolotów.

Dalszym rozwinięciem był 6-miejscowy samolot L-210 (znany też jako L-201), którego prototyp przebudowano z L-200D w 1966 r., napędzany silnikami M-338 o mocy 180 kW każdy. Nie został on zamówiony przez linie lotnicze i nie wszedł do produkcji.

Samolot charaktery­zował się ciekawymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi, miłą sylwetką i dobrym poziomem technicznym. Był produkowany seryjnie dla potrzeb Czechosłowackich Linii Lotniczych (CSA) i na eksport, w większości dla radzieckiego Aerofłotu. Ogółem 144 L-200A wyeksportowano do 14 krajów: Australii, Argentyny, Kuby, Węgier, RFN, Wielkiej Brytanii, Egiptu, Indii, Włoch, Polski, RPA, ZSRR i Jugosławii. L-200D eksportowano do Bułgarii, Kuby, Egiptu, Francji, Węgier, NRD, Wielkiej Brytanii, Indii, Indonezji, Włoch, Polski, Szwajcarii.

W Polsce.

Od 1960 r. samoloty Let L-200A i L-200D ”Morava” używane były jako sanitarne w Centralnym Zespole Lotnictwa Sanitarnego Minister­stwa Zdrowia oraz jako dyspozycyjne w Minister­stwie Górnictwa (SP-NAB). Pierw­szy egzemplarz tego typu, sprowa­dzony do kraju, zarejestrowany zo­stał w IKCSP dnia 4.12.1960 r. i otrzymał znaki rejestracyjne SP-NXA.

W latach 1972-1989 w Instytucie Lotnictwa wykorzystywane były 2 samoloty Let L-200D (SP-GBA i SP-GBB) do celów dyspozycyjnych.

W dniu 1.01.2006 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdowały się 3 samoloty L-200 ”Morava”. W dniu 6.04.2006 r. w okolicy lotniska Przylep rozbił się samolot L-200 ”Morava”. Były używane w przedsiębiorstwach, m.in.: Spółka Cywilna IBEX-UL.

Konstrukcja:
Pięciomiejscowy, wolnonośny dolnopłat o konstrukcji metalowej.
Płat dzielony, konstrukcja metalowej. Skrzydła dwudźwigarowe, półskorupowe o profilu laminarnym. Pokry­cie usztywnione wytłoczeniami. Lot­ki różnicowe typu Friese, konstruk­cja bezżeberkowa z usztywnionej blachy duralowej. Klapy metalowe. Na końcach skrzydeł zamki dodatkowych zbiorników paliwa.
Kadłub półskorupowy, kryty blachą duralową, usztywnioną wzdłużnymi wytłoczeniami (tzw. zygi). Kabina zakryta, o komfortowym wyposażeniu wzoro­wana na klasycznych układach luksusowych samolotów osobowych.
Usterzenie pionowe i poziome konstrukcji metalowej. Statecznik pionowy, stery kryte usztywnioną blachą duralową, kon­strukcja sterów bezżeberkowa.
Podwozie trójkołowe z kołem przednim, chowane w locie.

Wyposażenie- radiostacja na­dawczo-odbiorcza, radiowysokościomierz, radiokompas, instalację UFO (oświetlenie przyrządów po­kładowych promieniami ultrafiole­towymi), zestaw przy­rządów nawigacyjnych i kontrol­nych, zapewniających bezpieczny lot w każdych warunkach meteoro­logicznych i bez widoczności ziemi.
Instalacje: elektryczna, hydra­uliczna, ogrzewania kabiny.

Napęd- 2 silniki:
- L-200- Walter "Mi­nor 6-III" o mocy 103 kW (140 KM) każdy,
- L-200A, L-200B, L-200D- od 1959 r. otrzymała silniki Walter M-337 o mocy 154 kW (210 KM) każdy.

Dane techniczne L-200A (wg [4]):
Rozpiętość- 12,31 m, długość- 8,61 m, wysokość- 2,25 m, powierzchnia nośna 17,3 m2.
Masa własna- 1350 kg, masa w locie- 1960 kg.
Prędkość max- 310 km/h, prędkość przelotowa- 280 km/h, prędkość lądowania- 105 km/h, wznoszenie- 8,0 m/s, pułap- 6200 m, zasięg max- 1900 km.

Galeria

  • Let L-200 ”Morava”, plany modelarskie. (Źródło: Modelarz nr 6/1958).
  • Let L-200A ”Morava”, przekrój. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 49/1964).

Źródło:

[1] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2006.”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2006.
[2] Królikiewicz T. ”Samoloty i śmigłowce Instytutu Lotnictwa. Samoloty dyspozycyjne. Ostatnie projekty.”. Lotnictwo nr 5/2006.
[3] Liwiński J. ”Polscy przewoźnicy”. Lotnictwo nr 8/2004.
[4] Kaczkowski R. "Samolot dyspozycyjny L-200 Morava". (Źródło: Skrzydlata Polska nr 49/1964).
[5] "Уголок ниэбa- Виртуальная авиационная энциклопедия".

blog comments powered by Disqus