Lebaudy "Lebied" ("La Russie"), 1909
Sterowiec "Lebied" (francuska nazwa "La Russie") został zbudowany w latach 1908- 1909 we francuskiej firmie Lebaudy Frères, na zamówienie rosyjskiej armii. Projekt sterowca opracował francuski konstruktor Henri Julliot. Była to niemal dokładna kopia sterowca Lebaudy "République". Pierwszy lot wykonał 29.05.1909 r.
Pierwszy lot w Rosji sterowiec wykonał 7.09.1909 r. w Petersburgu. Lot był bardzo udany. W dniu 15.07.1910 r. sterowiec pod dowództwem kpt. A. I. Szabskiego wykonał lot niemal nad całym Petersburgiem, pierwszy w dziejach.
Eksploatacja sterowca w Rosji trwała dość długo. W 1912 r. stał się jednym ze sterowców, z których w Oficerskiej Szkole Lotniczej przeprowadzono eksperymentalne strzelanie z karabinów maszynowych Madsen. Z wysokości 600 m uzyskano ok. 73- 74 % trafień w cel.
Relacje z lotów balonem można znaleźć zarówno w gazetach i czasopismach tamtej epoki, jak i we współczesnych dziełach literackich. Za dzisiejsze artefakty można uznać odznaki w postaci sylwetki sterowca "Lebied", wykonane specjalnie dla członków załogi podczas pierwszego lotu.
W Polsce.
Robert Niżewski, Rosjanin o polskich korzeniach, w dniu 23.05.1909 r. został odkomenderowany do Paryża dla odbioru sterowca. Od 14.07.1909 r. pełnił funkcję dowódcy sterowca "Lebied". 15.07.1910 r. był w składzie załogi sterowca, który pod dowództwem kpt. A. I. Szabskiego wykonał lot nad Petersburgiem.
Konstrukcja:
Sterowiec półszkieletowy. Załoga max- 7- 8 osób.
Częścią łączącą pomiędzy powłoką i gondolą był płaski wiązar z podłużną kratownicą usztywniającą. Do tego wiązara przymocowana była za pomocą siatki linowej powłoka, z dołu- na stalowych linach podwieszona była gondola. Sztywna kratownica zabezpieczała miękką powłokę od niepożądanych odkształceń i pozwalała na łatwe zawieszenie gondoli, gdyż naprężenia skierowane wzdłuż osi statku przenoszone były nie na powłokę, lecz na kratownicę. Dla zmniejszenia oporu czołowego siatka linowa, łącząca powłokę z wiązarem środkowym, z przodu została pokryta tkaniną.
Powłoka sterowca o aerodynamicznym kształcie- cylindra z zaostrzonym przodem i zaokrągleniem z tyłu. Wykonana z gumowanej tkaniny. Wewnątrz powłoki znajdował się jeden balonet, podzielony przegródkami na trzy części. Przegródki nie były szczelne, lecz posiadały pewną liczbę otworów, przez które powietrze mogło przechodzić z jednej komory do drugiej. Sterowca nie można było pochylać w osi podłużnej za pomocą przepompowywania powietrza z jednego balonetu do drugiego. Przegródki miały wyłącznie na celu przeciwdziałanie przelewaniu się powietrza podczas podłużnych wahań sterowca.
Stateczniki były umieszczone w trzech miejscach. Powierzchnia pozioma wiązara środkowego była pokryta płótnem i odgrywała rolę statecznika poziomego, a tylny koniec ścianki pionowej tegoż wiązara służy jako płaszczyzna statecznika pionowego. Poza tym wiązar główny został przedłużony i posiadał kształt kratownicy o przekroju krzyżowym, został również pokryty płótnem dla zwiększenia stateczności. Wreszcie w tylnej części samej powłoki znajdowały się cztery płaszczyzny (dwie poziome i dwie pionowe), które stanowiły właściwe stateczniki.
Ster kierunku mieścił się na przedłużeniu kratownicy, a dwa stery wysokości po obu jego bokach. Prócz tego pomiędzy powłoką a gondolą znajdowały się tzw. powierzchnie środkowe, które nie wpływały na pochylenie osi statku, lecz dawały wyłącznie pewną pionową siłę nośną, wywołującą ruch sterowca w kierunku pionowym w położeniu równoległym.
Krótka gondola została wykonana z rur stalowych, przednia jej część była pokryta blachą aluminiową, reszta płótnem. Pod gondolą znajdował się ostrosłup z rur stalowych, którego miał służyć jako punkt podparcia podczas lądowania. Dzięki temu, że na ziemi sterowiec opierał się tylko na jednym punkcie, posiadał on łatwość zwracania się w kierunku wiatru, wobec czego nie był narażony na nadmierne parcia boczne, najbardziej niebezpieczne i szkodliwe. Do wierzchołka tego ostrosłupa przymocowane były również najdłuższe liny mocujące gondolę.
Silnik- Pancar-Levasser o mocy 51 kW (70 KM).
Silnik znajdował się w gondoli i napędzał dwa śmigła boczne, zamontowane na wspornikach. Śmigła metalowe, dwułopatowe o średnicy 2,65 m. Stosowanoteż śmigła drewniane, czteroopatowe. Zbiornik paliwa 200 l.
Dane techniczne "Lebied" (wg [3]):
Długość- 61,4 m, średnica max- 11,1 m, objętość- 3700 m³ .
Ładowność- 920 kg.
Prędkość max- 36 (wg innych źródeł- do 45) km/h, pułap- 2000 m, czas lotu max- 10 h.
Galeria
Źródło:
[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny 1914-1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2019.
[2] Арие М.Я. "Дирижабли". Wydawnictwo Наукова умка. Kijów, 1986.
[3] Обухович В. А., Кульбака С. П. "Дирижабли на войне". Wydawnictwo Издательство АСТ. Mińsk, Moskwa, 2000.
[4] Jarkowski W. "Zarys teoryj sterowców". Przegląd Techniczny nr 8/1913.