Knoller C-I / C-II, 1916

Samolot rozpoznawczy, bombowy. Austro-Węgry.
Samolot rozpoznawczy Knoller C-I. (Źródło: archiwum).

Austro-Węgry borykały się w czasie I wojny światowej z brakiem odpowiednich typów samolotów. Jednym z konstruktorów, który niezbyt skutecznie próbował zmienić tę sytuację, był Richard Knoller, profesor Politechniki Wiedeńskiej.

W 1916 r. opracował projekt dwumiejscowego samolotu rozpoznawczego i lekkiego bombowego Knoller C-I. Był to konwencjonalny, drewniany dwupłat, w którym pilot i obserwator zajmowali miejsca w układzie tandem w otwartej kabinie. Cechą charakterystyczną samolotu był znaczny skos górnego płata. Do napędu zastosowano silnik Austro-Daimler o mocy 118 kW. W tym samym roku firma Phoenix-Flugzeugwerke AG rozpoczęła jego produkcję seryjną pod oznaczeniem Knoller C-I(Ph) seria 25. Zamówienie opiewało na 72 egz., ale wyprodukowano ich zaledwie 16. Nie wszystkie zbudowane egzemplarze zostały faktycznie oblatane, większość z nich została umieszczona w magazynach bez silników.

Wersja rozwojowa Knoller C-II została zbudowana również w 1916 r. Konstrukcja była identyczna jak samolotu C-I, jednak skos górnego płata został zmniejszony.

K.u.K. Luftfahrtruppen zamówiło trzy serie po 24 samoloty, po jednej serii w firmach Österreichish-Ungarische Flugzeugfabrik Aviatik (Aviatk), Lohnerwerke GmbH (Lohner) i Wiener Karosserie und Flugzeugfabrik (WKF). Poszczególne serie z różnych zakładów różniły się zarówno zastosowanymi silnikami, wymiarami, jak i kształtami, np. lotek. Pierwszy egzemplarz seryjny został dostarczony armii we wrześniu 1916 r. W dniu 10.02.1917 r. podczas prób jednego z samolotów doszło do katastrofy. Podczas lotu złamały się rozpórki skrzydeł, po czy złożyło się samo skrzydło i samolot runął na ziemię. Załoga zginęła. Wypadek ten spowodował wstrzymanie produkcji.

Ogółem zbudowano 120 egz. w wersjach:
- C-II(Av) seria 36- silnik rzędowy, 6 cylindrowy, chłodzony cieczą Austro-Daimler o mocy 136 kW (185 KM). W firmie Aviatik zbudowano 24 egz.,
- C-II(Av) seria 136- silnik rzędowy, 6 cylindrowy, chłodzony cieczą Austro-Daimler o mocy 118 kW (160 KM). W firmie Aviatik zbudowano 24 egz., zostały wyprodukowane, ale nie zostały zmontowane i trafiły prosto do magazynów,
- C-II(Lo) seria 19- silnik rzędowy, 6 cylindrowy, chłodzony cieczą Austro-Daimler o mocy 136 kW (185 KM). W firmie Lohner zbudowano 16 egz.,
- C-II(Lo) seria 119- silnik rzędowy, 6 cylindrowy, chłodzony cieczą Austro-Daimler o mocy 118 kW (160 KM). W firmie Lohner zbudowano 32 egz.,
- C-II(WKF) seria 81- silnik rzędowy, 6 cylindrowy, chłodzony cieczą Austro-Daimler o mocy 118 kW (160 KM). W firmie WKF zbudowano 24 egz.

Samoloty Knoller C-II nie były udane i nie były lubiane prze załogi. Miały za bardzo przesunięty środek ciężkości, były niestabilne i trudne w pilotażu. Ponadto widoczne były również wady wytrzymałościowe konstrukcji.

Stosunkowo niewiele samolotów Knoller C-II zostało wysłanych do jednostek pierwszoliniowych. Były używane jako samoloty bojowe na froncie rosyjskim, poza tym służyły głównie jako samoloty łącznikowe i szkolne. Latem 1918 r. w służbie pozostało ich zaledwie kilka. (Wg [3]- żaden z ukończonych samolotów nie został przekazany jednostkom bojowym, większość z nich służyła jako pomoce dydaktyczne dla personelu naziemnego- jest to informacja błędna).

Po zakończeniu I wojny światowej lotnictwo węgierskie posiadało 9 samolotów C-II.

Jedyny zachowany egzemplarz znajduje się w zbiorach Narodowego Muzeum Techniki w Pradze w Czechach.

W Polsce.

W czasie I wojny światowej na samolotach Knoller C- I i C-II latali również Polacy, lotnicy w służbie lotnictwa Austro-Węgier, m.in.:
- Teodor Maśluk- był uczniem- pilo­tem w lotniczej kompanii zapasowej (Flek) nr 8. Zgi­nął w dniu 29.05.1918 r. w kraksie samolotu Knoller C-I w trakcie lotu ćwiczebnego. Przyczyną była wada konstrukcyjna samolotu.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy dwupłat o konstrukcji drewnianej.
Skrzydła o obrysie prostokątnym. Konstrukcja drewniana, pokrycie z płótna. Płat górny z dodatnim skosem, dolny- bez skosu. Płaty górny zamocowany do kadłuba za pomocą stojaków w kształcie litery N. Płaty usztywnione zastrzałami o nietypowym układzie kratownicowym. Każda para skrzydeł połączona była dwoma parami zastrzałów. Na dolnym skrzydle były mocowane do jednego węzła, natomiast na górnym skrzydle- do dwóch. Zastrzały w widoku z przodu tworzyły literę V. Dodatkowe zastrzały  były zamontowane pomiędzy wewnętrznymi węzami górnego skrzydła i kadłubem. Zastrzały z rur stalowych. Całość była usztywniona wykrzyżowaniem z drutu. Lotki tylko na górnym płacie.
Kadłub o przekroju prostokątnym, Konstrukcja drewniana, pokrycie sklejką. Przednia i górna część kadłuba (do kabiny) pokryta blachą. Kabiny odkryte.
Usterzenie w układzie klasycznym, miało przekrój płaski- bez profilu aerodynamicznego. Statecznik poziomy podparty zastrzałami. Ster kierunku z kompensacją rogową. Ster wysokości niedzielony.
Podwozie stałe, główne dwugoleniowe z osią niedzieloną. Płoza ogonowa drewniana.

Uzbrojenie- 1 stały karabin maszynowy Schwarzlose M.07/12 kal. 8 mm pilota oraz 1 ruchomy karabin maszynowy Schwarzlose M.07/12 kal. 8 mm obserwatora. Udźwig bomb- pod kadłubem zamontowane były wyrzutniki do podwieszenia trzech bomb lotniczych.

Silnik:
- C-I- rzędowy, 6- cylindrowy, chłodzony cieczą Austro-Daimler o mocy 118 kW (160  KM),
- C-II- patrz Historia rozwoju konstrukcji.
Śmigło dwułopatowe, drewniane.

Dane techniczne Knoller C-I(Ph) (wg [2]):
Rozpiętość- 12,7 m, długość- 8,5 m, wysokość- 3,3 m, powierzchnia nośna- 36,0 m2.
Masa własna- 780 kg, masa całkowita- 1270 kg.
Prędkość max- 158- 167 km/h, czas wznoszenia na 1000 m- 4' 45", czas wznoszenia na 2000 m- 10' 2", pułap- 3000 m, czas lotu- 3 h.

Dane techniczne Knoller C-II(Av) seria 36 (wg [2]):
Rozpiętość- 10,37 m, długość- 8,54 m, wysokość- 3,02 m, powierzchnia nośna- 30,0 m2.
Masa własna- 695 kg, masa całkowita- 975 kg.
Prędkość max- 160 km/h, czas wznoszenia na 1000 m- 4' 24".

Galeria

  • Samolot rozpoznawczy Knoller C-I, widok przedniej części kadłuba. (Źródło: archiwum).
  • Samolot rozpoznawczy i lekki bombowy Knoller C-II(Lo) seria 119 w barwnym kamuflażu. (Źródło: archiwum).
  • Samolot rozpoznawczy i lekki bombowy Knoller C-II(Lo) nr 119.05. (Źródło: archiwum).
  • Samolot Knoller C-II w widoku z przodu. (Źródło: archiwum).
  • Samolot Knoller C-II w widoku z tyłu. (Źródło: archiwum).
  • Podwieszanie bomb pod kadłubem samolotu Knoller C-II. (Źródło: archiwum).
  • Knoller C-II, rysunek w rzutach. (Źródło: archiwum).

Źródło:

[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny 1914-1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2019.
[2] Grosz P., Haddow G., Schiemer P. "Austro-Hungarian Army Aircraft of World War One". Wydawnictwo Flying Machines Press. Colorado, 2002.
[3] Národní technické muzeum.

blog comments powered by Disqus