Parseval PL 7 "Grif", 1910

Sterowiec rozpoznawczy, szkolny. Niemcy.
Sterowiec Perseval PL 7, który w szedł do służby w lotnictwie wojskowym carskiej Rosji pod nazwą ”Grif”. (Źródło: archiwum).

W 1910 r. w niemieckiej firmie lotniczej Luft-Fahrzeug-Gesellschaft (LFG) został zbudowany sterowiec typu miękkiego Parseval PL 7 (Typ B). Jego konstruktorem był August von Parseval. Pierwszy lot wykonał 30.10.1910 r. Sterowiec posiadał objętość 7300 m3, długość 70 m i był napędzany przez 2 silniki NAG o mocy 60 kW każdy.

Został zakupiony przez rząd Rosji. Jesienią 1910 r. sterowiec przybył do Petersburga, jednak jego próby przełożono na wiosnę następnego roku. Był to wówczas największy sterowiec używany w Rosji. Został przydzielony do 10. Kompanii Aeronautycznej w Berdyczowie i przyjęty do uzbrojenia pod koniec lata 1911 r. W armii rosyjskiej otrzymał nazwę "Grif" (ros. "Гриф"). Stał się jednym z pięciu dużych sterowców przyjętych na uzbrojenie armii rosyjskiej w 1911 r.

Rosyjski aeronauta wojskowy A.I. Szabskij zauważył, że ... Sterowce Parsevala mają wiele zalet w porównaniu z innymi typami. Znacznie większa nośność (nie ma zbędnych ciężkich części), znakomita prędkość lotu (do 55 wiorst na godzinę), szybkość i łatwość montażu, demontażu i transportu, czas lotu- czynią z nich bardzo cenne sterowce do celów wojskowych. ... Najnowsze egzemplarze (nr VI-VII-VIII) mają objętość 5000- 8000 kubików, podczas gdy osiągane przez nie prędkości sięgają 14- 16 metrów na sekundę (48- 55 wiorst na godzinę). Prędkości te są obecnie maksymalne dla wszystkich typów.

18.08.1911 r. podczas jednego lotów próbnych załoga sterowca straciła orientację. Wkrótce jednak udało się określić właściwy kierunek i sterowiec powrócił na lądowisko. Podczas lądowania pękło jedno ze śmigieł. Sterowiec został naprawiony i udał się na następny lot. Nagle został porwany przez opadający prąd powietrza i uderzył w ziemię. Z powodu utraty balastu sterowiec został odciążony i w sposób niekontrolowany wzbił się w górę. Z wielkim trudem udało się załodze uratować swój statek powietrzny. Do zdarzenia doszło w Berdyczowie. Uszkodzony sterowiec został ponownie naprawiony.

Loty próbne zostały zakończone 12.10.1911 r. Do tego czasu sterowiec wykonał 12 lotów, jeden z nich trwał 7 h 25 min., z tego przez 3 h 50 min. pozostawał na wysokości 1550 m. Osiągnął prędkość 56- 60 km/h.

W 1912 r., decyzją Komitetu Lotniczego Głównego Zarządu Inżynieryjnego, sterowiec został uzbrojony w 2 karabiny maszynowe Maxim z 3000 sztukami amunicji dla każdego karabinu.

We wrześniu 1914 r. sterowiec "Grif" został przekazany do 3. Kompanii Aeronautycznej stacjonującej na lotnisku w Lidzie. W czasie I wojny światowej nie wykonywał lotów bojowych, służył jedynie do szkolenia.

Sterowiec został zdemontowany wiosną 1915 r.

W Polsce.

Na sterowcu Parseval PL 7 "Grif" latali również Polacy, oficerowie służący w lotnictwie carskiej Rosji. Pierwszym dowódcą sterowca w 10. Kompanii Aeronautycznej był Wiktor Niżewski.

Od 1912 r. do sierpnia 1914 r. zastępcą dowódcy sterowca "Grif" był Marek Krzyczkowski. W sierpniu 1914 r. wyruszył na Wielką Wojnę. W październiku był pomocnikiem dowódcy 4 Kompanii Aeronautycznej, a w grudniu ponownie był przy sterowcu "Grif", jako drugi jego dowódca. W maju 1915 r. przeniesiono go do Eskadry Statków Powietrznych i powierzo­no mu stanowisko pomocnika dowódcy Statku Po­wietrznego RBWZ S-22 "Ilja Muromiec" nr 8.

Konstrukcja:
Sterowiec ciśnieniowy z powłoką wyposażoną w balonety. Załoga- 3- 4 osoby.
Powłoka w kształcie cylindra, część przednia zaokrąglona o kształcie paraboloidy obrotowej, część tylna zakończona stożkowo. Nieco poniżej linii środkowej znajdował się pasek wzmacniający, do którego przymocowana była gondola za pomocą lin stalowych, których końce podzielone były na cały szereg gęsich łapek. Wewnątrz powłoki- na dziobie i rufie znajdowały się 2 balonety (o pojemności 900 m3 każdy) połączone dwoma miękkimi przewodami powietrznymi z wentylatorem zainstalowanym w gondoli. W miejscu połączenia przewodów znajdowały się zawory i zasuwy, które były otwierane i zamykane za pomocą specjalnych sznurów. Urządzenie to zastosowane zostało zamiast klasycznych sterów wysokości. Przez odpowiednie ustawienie zaworów i zasuw, można było tłoczyć powietrze do tylko jednego balonetu, dzięki czemu gaz znajdujący się w powłoce był przepychany do przeciwległego końca, który jako lżejszy, podnosił się do się do góry. Dzięki temu oś pozioma sterowca pochylała się w żądanym kierunku. Wtłaczając powietrze naprzemiennie do jednego lub też drugiego balonetu, osiągano możność kierowania statkiem i wykonywania tzw. wzlotów dynamicznych.
Gondola- szkielet wykonany z rur stalowych, pokrycie z płótna. Zawieszenie gondoli było również oryginalne, opracowane prze A. Persevala. Było to zawieszenie ruchome. Stosowano dwa systemy lin. Liny pionowe były przymocowane do gondoli na stałe. Od strony dziobowej i rufowej części powłoki, poprowadzono do gondoli skośne liny przechodzące przez szereg krążków zamontowanych w gondoli. Taki układ zawieszenia dawał pewną swobodę ruchu gondoli w osi podłużnej i poprawiał stabilność sterowca w płaszczyźnie pionowej.
W tylnej części powłoki zamontowane były dwa stateczniki poziome i jeden statecznik pionowy, do którego przymocowany był ster kierunku. Stateczniki posiadały oryginalną konstrukcję- na ramie zbudowanej z rur stalowych (wg innych źródeł- konstrukcja drewniana),obustronnie było  naciągnięte płótno. Na środku płótna znajdował się otwór, przykryty niewielkim kołpakiem. Podczas ruchu sterowca powietrze wchodziło przez ten otwór i traciło tam swą prędkość, wskutek czego wzrastało ciśnienie wewnątrz statecznika, w stosunku do otaczającego powietrza, będącego ciągle w ruchu. Płótno naprężało się i taki statecznik z powodzeniem zastępował statecznik o sztywnej konstrukcji.

Uzbrojenie- 2 ruchome karabiny maszynowe Maxim kal. 7,62 mm.

Napęd- 2 silniki rzędowe, 6- cylindrowe NAG o mocy 60 kW (81 KM) każdy.
Silnik umieszczone w gondoli, napędzały dwa czterołopatowe śmigła znajdujące pomiędzy powłoką a gondolą. Między silnikami znajdowało się sprzęgło, które pozwalało napędzać oba śmigła dowolnie jednym albo dwoma silnikami. Wały śmigieł zamocowane były na wspornikach z rur stalowych. Napęd na śmigła przenoszony był przez przekładnię, złożoną z dwóch par stożkowych kół zębatych. Śmigła o specjalnej budowie. Każda łopata składała się ze stalowej ramy, obciągniętej płótnem i osadzonej ruchomo na krzyżaku, połączonym z osią obrotu. Dolna krawędź łopaty łączyła się za pomocą krążka z kielichem, wprowadzanym w ruch przez koło zębate, łańcuch i wał. Taka konstrukcja pozwalała zmieniać kąt nachylenia łopat będących w ruchu, a osadzenie ruchome łopaty usuwało całkowicie działanie wszelkich momentów gnących, dzięki czemu budowa śmigła mogła być lżejsza. Śmigła takie nosiły nazwę śmigieł odśrodkowych, ponieważ w spoczynku łopaty zwisały luźno na wale i tylko z chwilą włączenia  napędu przechodziły w położenie robocze, dzięki sile odśrodkowej. Średnica śmigieł- 4,2 m.

Dane techniczne "Grif" (wg [4]):
Długość- 70,0 m, średnica max- 14,0 m, objętość- 7300 m3.
Ładowność-  3700 kg.
Prędkość max- 59 km/h, pułap- 2300 m, czas lotu max- 20 h.

Galeria

  • Sterowiec Perseval PL 7 jeszcze przed dostawą do Rosji. (Źródło: archiwum).
  • Sterowiec Perseval PL 7 na lotnisku Johannisthal w Berlinie. (Źródło: archiwum).
  • Sterowiec Perseval PL 7 ”Grif” wyprowadzany z hangaru. (Źródło: archiwum).
  • Sterowiec Perseval PL 7 ”Grif” lotnictwa rosyjskiego w locie. (Źródło: archiwum).
  • Sterowiec Perseval PL 7 ”Grif” lotnictwa rosyjskiego w locie. (Źródło: archiwum).
  • Rysunek sterowca typu Perseval, z lewej strony szkic ukazujący konstrukcję stateczników. (Źródło: Przegląd Techniczny nr 4/1913).
  • Schemat układu napędowego sterowca typu Perseval. (Źródło: Przegląd Techniczny nr 4/1913).
  • Schemat gondoli sterowca typu Perseval. (Źródło: Przegląd Techniczny nr 4/1913).
  • Gondola sterowca Perseval PL 7 ”Grif”. (Źródło: archiwum).
  • Silnik NAG o mocy 81 kW. (Źródło: archiwum).

Źródło:

[1] Januszewski S. "Pionierzy. Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny 1914-1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2019.
[2]  Обухович В. А., Кульбака С. П. "Дирижабли на войне". Seria "Профессионал". Wydawnictwo ACT. Mińsk, Moskwa, 2000.
[3] Jarkowski W. "Zarys teoryj sterowców". Przegląd Techniczny nr 4/1913.
[4] Авиару.рф.

blog comments powered by Disqus